22
Daha
dəqiq desək,
X oxu boyunca
bərabəryeyinləşən və
X oxunun əksinə
bərabəryavaşıyan hərəkətlərdə təcil
t
vektorunun proyeksiyası müsbət (
),
X oxu boyunca bərabəryavaşıyan və
X
oxunun əksinə bərabəryeyinləşən
t
hərəkətlərdə isə mənfi (
) olur
(şəkil 24).
Şəkil 24.
DÜZXƏTLİ BƏRABƏRYEYİNLƏŞƏN HƏRƏKƏTDƏ SÜRƏT VƏ YERDƏYİŞMƏ
#
Əvvəlcə X oxu boyunca bərabəryeyinləşən hərəkət halına baxaq. Bu
halda, bildiyimiz kimi,
olur. Bu hərəkətdə verilmiş ana uyğun sürət təcilin
ifadəsindən tapılır və
t
a
o
şəklində olur. Əgər cisim hərəkətə sükunət
halından başlayırsa (
), onda
t
a
olur. Bu ifadələri sürətin
proyeksiyaları üçün yazsaq,
t
a
x
ox
x
və ya
t
a
x
x
alarıq.
t
a
o
ifadəsini
o
t
a
kimi və ya
ox
x
x
t
a
kimi də yazmaq olar. Bu isə, göründüyü kimi,
asılılığı deməkdir. Belə
çıxır ki, bərabəryeyinləşən hərəkətdə sürətin proyeksiyasının zamandan asılılığı
oxu boyunca
qədər yuxarı sürüşmüş düz xətt verəcək. Deyilənləri nəzərə
alsaq,
X oxu boyunca bərabəryeyinləşən hərəkət üçün
asılılığını aşağıdakı
kimi göstərmək olar (şəkil 25):
S
(
=0 )
,
t X
Şəkil 25.