Ebedi yol islam kohne indd

128

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

Aləmləri  (insanları  və cinləri Allahın  əzabı ilə) qorxut 

maq 

üçün (haqqı batildən ayıran)  Quranı Öz bəndəsinə  (Muhəm mə-

də)  nazil edən Allah nə  qədər  (uca, nə  qədər) uludur! (Ucalar-

dan ucadır; əzəli və əbədidir, xeyir-bərəkəti bol və daimidir!) O Al lah 

ki, göylərin və yerin hökmü (səltənəti) Onundur. O (Özünə) heç 

bir övlad götürməmişdir; mülkündə heç bir şəriki yoxdur. O, 

hər şeyi yaratmış və onu (onun nə cür olacağını) təqdir (əzəl dən 

müəyyən) etmişdir.

 (Furqan, 1-2)

“Səni də  (Ya Rəsulum!) aləmlərə  (bütün insanlara və cin lə rə) 

ancaq bir rəhmət olaraq göndərdik. (Sən təkcə insanla ra de yil, eyni 

zamanda cinlərə də peyğəmbər göndərilmisən)”.

 (əl-Ənbiya, 107)

98

Rəsulullah (s.ə.s) belə buyurmuşdur:

“Məndən  əvvəlki peyğəmbərlər, yalnız qövmlərə göndərilir di, 

mən isə bütün bəşəriyyətə peyğəmbər olaraq göndərildim”.

 (Buxari, 

Təyəmmüm, 1)

Bu səbəblə  Rəsulullah (s.ə.s)  İslamı yalnız  ərəblərə  təb liğ et-

mə miş, hələ həyatda ikən imperator və krallara göndərdiyi elçi və 

mək tublarla Bizanslıları,  İranlıları, Həbəşstanlıları, Misirliləri və di-

gər millətləri İslama dəvət etmişdir.

99

Bir çox ayələrdə və hədisi-şəriflərdə “Ey İnsanlar” deyə ümumi 

bir xitab forması istifadə edilmişdir.  Əksəriyyəti insanlar ol maqla 

birlikdə cinlər də  şüur və iradə sahibi olduqları üçün bu xi ta bın 

əhatəsinə daxildirlər. Eyni şəkildə Peyğəmbər (s.ə.s) Vi 

da Xüt-

bəsində də bəzi yerlərdə “Ey insanlar” deyə xitab edərək bü tün in-

san lara səslənmişdir.

98 

İbn Abbas (r.a) bu ayeyi-kərimə haqqında belə demişdir:

        “Allaha və Rəsuluna iman edənlər dünyada və axirətdə tam olaraq rəhmətə 

nail olar lar. Allah və Rəsuluna iman etməyənlər də sırf Peyğəmbər (s.ə.s) döv-

rün də yaşadıqları və onun ümməti olduqları üçün əvvəlki qövmlərin dün ya da 

məruz qaldıqları “yerin dibinə batma”, “meymuna çevrilmə”, “başları na daş 

yağdırılması” kimi əzablardan qorunarlar. Bu onların Allah Rəsulu (s.ə.s) sa-

yə sində nail olduqları dünyəvi bir rəhmətdir”. (Beyhəqi, Dəlailun-nübüvvə, V, 

486; Heysəmi, VII, 69).

99 

Bu məktuların bir hissəsi əlimizdə var, hətta bəzilərinin orijinal mətnləri də İs-

tanbul Topkapı Sarayı Muzeyində mühafizə olunur. Məktubların şəkilləri və 

təh lilləri üçün Prof. Dr. Muhamməd Həmidullahın, Six Originaux des let ters 

dip lomatiques de prophete de İslam, Paris 1985/ Hz. Peyğəmbərin Altı Oriji nal 

Dip lomatik Məktubu, tərc. Mehmet Yazgan, İstanbul 1998; İslam Peyğəmbəri, 

el-Vəsaiqus-siyasiyyə adlı əsərlərinə baxıla bilər.

---

129

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

Digər yandan Qurani-Kərimin üslubu da aləmşumul bir ma hiy -

yətə sahibdir. Quran, bütün insanlara xitab etdiyi üçün müxtə  lif üsul 

və üslublarla  mühüm mənaları təkrar etmiş və əsas mövzula rı bü-

tün insanların anlaya biləcəyi  şəkildə  təqdim etmişdir. 

(Ramazan  əl 

Buti, Ravai, səh. 118-120)

İslam eyni zamanda gəldiyi andan etibarən qiyamətə  qə dər 

bütün zaman və  məkanlara da şamildir. Müəyyən bir za man və 

bölgə ilə məhdud deyildir. Belə ki bu gün dünyanın hər yerin də və 

hər millətdən müsəlmanlar görmək mümkündür. Xüsusilə də həcc 

mövsümündə bu insanlar, Allahın əmri ilə Kəbənin ətrafın da top la-

şıb tək olan Allaha ibadət edərək möhtəşəm bir İslam birliyi və qar-

daş lığı nümayiş etdirirlər.

3. Bəşəriyyətin Bütün Ehtiyaclarına Cavab Verir

İslam insanların həyatını tənzim etməyi hədəflədiyi üçün on la-

rın bütün ehtiyaclarına cavab verə biləcək bir quruluşa sahib ola raq 

gön dərilmişdir. İnsanların psixoloji, fiziki, şəxsi və ictimai haqları nı 

tə min edən; həyat, ölüm, tanrı, peyğəmbər, mələk, şeytan, dün ya, 

axi rət, mükfat, cəza, cənnət, cəhənnəm kimi anlayışlara qa ne edi ci 

və inandırıcı bir həqiqətlə aydınlıq gətirən tək həyat və inanc sis te-

mi dir.

Bu halı daha yaxşı idrak edə bilmək üçün bunu xatırla maq ki-

f ayətdir: Quran zülmə  məruz qalmış  zəif insanlardan ibarət olan 

ilk  İslam cəmiyyətinin ehtiyaclarına cavab verə bildiyi kimi, Atlan-

tik Oke anına Sakit Okeana qədər hakimiyyət qurduğu və yerü zü-

nün yeganə və müəzzəm bir dövləti halına gəldiyi dövrdə də İs lam 

üm mətinin bütün əxlaqi və hüquqi ehtiyaclarını qarşılamışdır. Məhz 

bu camaat, inanc və etiqadları, ibadətləri, ictimai həyatı, so si al 

qanunları və digər ehtiyacları ilə əlaqədar bütün məlumatları hər za-

man bu kitabdan almışdır.

100

İslam bəzi məsələləri tənzimləyib, digər bir hissəsini cavab-

sız qoy mur. Bəşəri davranışları  tənzimləyən, hüquq, əxlaq, iqti sa-

diy yat və s., kimi bütün elmlərə dair qaydalar qoyur. Bu qayda lar, 

ən sadəsindən  ən mürəkkəbinə,  ən konkretinden,ən mücərrədi nə 

ən mənəvi olanına qədər hər məsələni  əhatə edir. Bunlardan bir 

his səsi, hər kəsi maraqlandıran sadə və dünyəvi məsələlər ol du ğu 

100 

Prof. Dr. Muhamməd Həmidullah, Qurani-Kərim Tarihi, səh., 23.

İslamin Başlıca Xüsusiyyətləri

---