Ekalogiya va geografiya kafedrasi

Kurs ishining vazifalari:
- Tinch okeaniga umumiy tavsif berish;
- Suvlarning xossalarini, o’simlik va hayvonot dunyosining tarkibini tahlil qilish, shuningdek, okean minerallariga e’tibor berish;
- Okean rivojlanishining xususiyatlari va muammolarini ochib berish;
- Yakuniy jadval va xulosa chiqarish.
Kurs ishining tarkibi va hajmi. Kurs ishi kirish, ikkita bob, xulosa va takliflar,foydalanilgan adabiyotlar ro`yxatilardan iborat.
1.1.Tinch okean sohillarida va orollarida yashagan xalqlar okeanda qadim zamonlardan boshlab suzganlar, uning qirg‘oqlarini o‘rganganlar va tabiat resurslaridan foydalanganlar. Okean haqidagi dastlabki ta’limotlar F.Magellan (1520 y.) va J.Kuk (1773-1778 yy.) sayohatlari natijasida to‘plandi. V.I. Bering va A.I.Chirikovlar 1741 yilda okeanning shimoliy akvatoriyasida kuzatish ishlarini olib bordilar. Bu Tinch okeanini tadqiq qilish tarixining birinchi davri bo‘lib, o‘sha vaqtda sayohatchilar okeanning chegaralarini, boshqa okeanlar bilan aloqadorligini, suv va quruqlikning taqsimlanishini o‘rganganlar. Tinch okeanni tadqiq qilishning ikkinchi davri XIX asrning boshlarida I.F.Kruzenshtern va Yu.V.Lisyanskiylarning dunyo bo‘ylab aylana sayohatidan boshlanadi. Rus sayyohlari 1804-1806 yillarda "Nadejda" va "Neva" kemalarida dunyo aylana birinchi sayohatida okean suvining fizik xossalari, haroratini, chuqur botiqlarini, dengiz oqimlarini batafsil o‘rgangan, astronomik va gidrologik kuzatishlar olib borgan, zoologik va botanik kolleksiyalar to‘plagan, bir necha orollarning geografik tafsilotini yozgan, okeanning shimoli-g‘arbiy qirg‘oqlarini haritasini tuzgan. Tinch okeanda 1886-1889 yillarda S.O.Makarov boshliq "Vityaz" kemasidagi ekspeditsiya ishtirokchilari kompleks tadqiqot ishlarini amalga oshirdilar. S.O.Makarov okean suvining sho‘rligi, termik xususiyatlari, iqlimi, dengiz oqimlari to‘g‘risida qimmatbahr ma’lumotlar to‘pladi hamda ularni rus va fransuz tillarida chop etilgan "Vityaz" va "Tinch okean" ilmiy asarida yoritdi.
Sovet davrida ham Tinch okeanni kompleks tadqiq, qilish muntazam ravishda davom etdi. 1959 yildan «A.I.Voyeykov», 1960 yildan «YU.M.Shokalskiy», 1970 yildan boshlab "Akademik Sergey Korolyov" kemalaridagi ekspeditsiyalar uzoq yillar davomida keng ko‘lamda ilmiy tadqiqot ishlarini olib bordilar. Okeanni tabiiy xususiyatlarini va xilma-xil resurslarini o‘rganishda AQSH, Buyuk Britaniya, Yaponiya, Meksika, Peru, Chili va boshqa davlatlarning xizmati katta. Ayniqsa Xalqaro geofizika yili (1959) va Xalqaro geofizika hamkorligi dasturlari asosida olib borilgan tadqiqotlar va qo‘lga kiritilgan yutuqlar alohida ahamiyatga ega.
Keyingi yillarda Tinch okeanni kompleks o‘rganish borasida ko‘p ishlar qilindi. Okean tabiatining xususiyatlari to‘g‘risida yangi ma’lumotlar to‘plandi, dengiz oqimlari dinamikasi, suv tagi relefi va geologik tuzilishi muhammal o‘rganildi, ko‘plab chuqur joylar aniqlandi, chuqur botiqlardagi ìorganik hayot tadqiq qilinib, tirik organizmlarning bir necha yangi turlari kashf etildi. Tinch okeanni tadqiq qilishning uchinchi bosqichida to‘plangan materiallar uning yangi materiklar va dengiz navigatsiyasi haritalarini tuzishga asos bo‘lib xizmat qildi.
1507 yilga kelib, Amerikaning tabiati noaniq bo'lgan davrdan boshlab, xususan Shimoliy Amerika, Osiyoning mumkin bo'lgan qismi sifatida Amerikaning ikkita okeanni ajratib turishini ko'rsatadigan birinchi xarita edi. Janubiy Amerika odatda "yangi dunyo" deb hisoblangan va "Amerika" nomini birinchi marta, keyin ko'rsatmoqda.1529 yilda ishlab chiqarilgan Diogo Ribeyro xarita birinchi bo'lib Tinch okeanini uning o'lchamlarini ko'rsatdi.Maris Pacifici tomonidan Ortelius (1589). Tinch okeanini ko'rsatadigan birinchi bosma xaritalardan biri[10]
Insonlarning muhim migratsiyasi Tinch okeanida tarixdan oldingi davrlarda sodir bo'lgan. Miloddan avvalgi 3000 yilda Avstriya xalqlari orolida Tayvan uzoq masofaga kanoeda sayohat qilish mahoratini o'zlashtirdi va o'zlarini va tillarini janubgacha yoydi Filippinlar, Indoneziya va dengiz sharqiy Osiyo; g'arb tomon
Madagaskar; janubi-sharq tomon Yangi Gvineya va Melaneziya (ona bilan uylanish Papualar ); va sharqdan orollarga Mikroneziya, Okeaniya va Polineziya.[11]
Butun sohil bo'ylab uzoq masofali savdo rivojlandi Mozambik ga Yaponiya. Savdo va shuning uchun bilim Indoneziya orollariga tarqaldi, ammo Avstraliyada emas. Miloddan avvalgi 219 yilda Xu Fu boqiylik iksirini qidirib Tinch okeaniga suzib ketdi. Hech bo'lmaganda 878 yil ichida muhim islomiy joylashuv bo'lgan Kanton ushbu savdoning katta qismi arablar yoki musulmonlar tomonidan boshqarilardi. 1404 yildan 1433 yilgacha Chjen Xe LED hind okeaniga ekspeditsiyalar.
Evropa tadqiqotlari
Evropa razvedkasi paytida Tinch okeanining xaritasi, taxminan 1754 yil.
Asosiy maqola: Tinch okeanini o'rganish Evropa dengizchilarining Tinch okeanining g'arbiy qirg'og'i bilan birinchi aloqasi Portugaliyaning ekspeditsiyalari tomonidan amalga oshirildi António de Abreu va Fransisko Serrao, orqali Kichik Sunda orollari, uchun Maluku orollari, 1512 yilda,[12][13] va bilan Xorxe Alvares 1513 yilda janubiy Xitoyga ekspeditsiya,[14] ikkalasi tomonidan buyurtma qilingan Afonso de Albukerk dan Malakka. Okeanning sharqiy tomoni ispan kashfiyotchisi tomonidan kashf etilgan Vasko Nunez de Balboa 1513 yilda uning ekspeditsiyasi kesib o'tganidan keyin Panama Istmusi va yangi okeanga yetdi.[15] U buni nomladi Mar del Sur (so'zma-so'z "Janubiy dengiz" yoki "Janubiy dengiz"), chunki okean birinchi marta Tinch okeanini kuzatgan istmus qirg'og'ining janubida edi.Atlantika okeanidan ma'lum bo'lgan yagona kirish joyi sifatida Magellan bo'g'ozi ba'zida Ispaniyaga tegishli bo'lmagan kemalarning kirib kelishini oldini olish uchun yuborilgan flotlar tomonidan patrul qilingan. Tinch okeanining g'arbiy qismida Gollandiyaliklar tahdid qildilar Ispaniya Filippinlari.[27]
18-asrda ruslar tomonidan katta razvedka ishlari boshlandi Alyaska va Aleut orollari kabi Birinchi Kamchatka ekspeditsiyasi va Buyuk Shimoliy ekspeditsiya, Daniya rus floti ofitseri boshchiligida Vitus Bering. Ispaniya ham yubordi Tinch okeanining shimoli-g'arbiy qismiga ekspeditsiyalar, erishish Vankuver oroli janubiy Kanadada va Alyaskada. Frantsuzlar o'rganib, joylashdilar Polineziya va inglizlar uch marta sayohat qildilar Jeyms Kuk Janubiy Tinch okeaniga va Avstraliya, Gavayi va Shimoliy Amerika Tinch okeanining shimoli-g'arbiy qismi. 1768 yilda, Per-Antuan Veron, yosh astronom hamrohlik qilmoqda Louis Antuan de Bougainville izlanish safarida tarixda birinchi marta Tinch okeanining kengligini aniqlik bilan o'rnatdi.[28] Ispaniya tomonidan ilmiy izlanishlarning dastlabki safarlaridan biri Malaspina ekspeditsiyasi 1789–1794 yillarda. U Tinch okeanining Kap-Xorndan tortib Alyaskaga, Gvam va Filippinlarga, Yangi Zelandiya, Avstraliya va Tinch okeanining janubiy qismlariga qadar suzib o'tdi.[24]
Yangi Imperializm
Imperializm
Banyo manzarasi Triest, uning rekord sho'ng'in oldin Mariana xandagi, 1960 yil 23-yanvar.O'sib borayotgan imperializm 19-asr davomida Okeaniyaning katta qismini Evropa davlatlari, keyinchalik Yaponiya va AQSh tomonidan bosib olinishiga olib keldi. Sayohatlari tomonidan okeanografik bilimlarga katta hissa qo'shgan HMS Beagle 1830-yillarda, bilan Charlz Darvin bortda;[29] HMS CHellenjer 1870 yillar davomida;[30] The USS Tuskarora (1873–76);[31] va nemis Gazelle (1874–76).[32]
Abel Aubert du Petit-Thouars egallab olish Taiti 1842 yil 9 sentyabrda Okeaniyada Frantsiya imperatorlik qudratiga ega bo'lganidan keyin etakchi mavqega ega bo'ldi Taiti va Yangi Kaledoniya tegishli ravishda 1842 va 1853 yillarda protektoratlar.[33] Dengiz tashriflaridan so'ng Pasxa oroli 1875 va 1887 yillarda Chili dengiz floti ofitseri Policarpo Toro orolni mahalliy bilan Chiliga qo'shilishi to'g'risida muzokaralar olib bordi Rapanui 1888 yilda Pasxa orolini egallab olib, Chili imperiya davlatlariga qo'shildi.[34](p53) 1900 yilga kelib Tinch okeanining deyarli barcha orollari Buyuk Britaniya, Frantsiya, AQSh, Germaniya, Yaponiya va Chilini nazorat qilar edi.[33]Qo'shma Shtatlar nazoratni qo'lga kiritgan bo'lsa-da Guam va 1898 yilda Ispaniyadan Filippinlar,[35] Yaponiya 1914 yilga qadar Tinch okeanining g'arbiy qismining katta qismini nazorat qildi va davomida ko'plab boshqa orollarni egallab oldi Tinch okeani urushi; ammo, o'sha urush oxirida Yaponiya mag'lubiyatga uchradi va AQSh Tinch okean floti okeanning virtual ustasi edi. Yaponlar boshqargan Shimoliy Mariana orollari Qo'shma Shtatlar nazorati ostiga o'tdi.[36] Ikkinchi Jahon urushi tugaganidan beri Tinch okeanidagi ko'plab sobiq mustamlakalar mustaqil bo'lishdi davlatlar.
Dunyo okeanini regional differensiatsiyalanishida Tinch okeani aloxida o‘rin tutadi. U maydoni va vujudga kelishi jihatdan okeanlar o‘rtasida eng kattasi va eng qadimiysi hisoblanadi. Tinch okeani maydoni 178,7 mln km2 bo‘lib, Dunyo okeanining 50% va Yer yuzining 29% maydonini egallab olgan. Umumiy suv hajmi 710 mln km3 ga teng. Bu okean kattaligi nuqtay nazardan Buyuk yoki Ulug‘ okean deb ataladi. Buyuk okean degan nomni 1752 yilda fransuz geografi
J.N.Byuash bergan. Tinch okean g‘arbdan Yevrosiyo va Avstarliya materiklari bilan, sharqdan Shimoliy va Janubiy Amerika materiklari bilan o‘ralgan. Janubda Antarktida bilan chegaralangan. Shimolda Chukotka va Alyaska yarim orollarini bir-biridan ajratib turgan Bering bo‘g‘ozi orqali Shimoliy Muz okean bilan tutashib turadi. Okean shimoldan janubga qarab qariyb 16 ming km va g‘arbdan sharqka karab 20 ming km masofaga cho‘zilgan. Eng keng joyi ekvator kengligiga to‘g‘ri keladi- shu sababli u eng issik okean ham hisoblanadi.
Okeanning qirg‘oq chiziqlarini tuzilishi hamma tomonida bir xil emas. Ular o‘zining tuzilishiga ko’ra asimmetrik harakterga ega. Shimoliy va Janubiy Amerika materiklarining g‘arbiy sohillari ko‘p parchalanmaganligi tufayli okeanning sharqiy qirg‘oq` chiziqlari ancha tekis. Faqatgina Alyaska va Kaliforniya yarim orollari atrofida hamda Janubiy Amerikaning eng janubiy sohillarida qirg‘oq chiziqlari birmuncha murakkablashgan. G‘arbiy qirg‘oq chiziklari aksincha juda murakkab tuzilgan. Chunki Yevrosiyo materigining sharqiy sohillari kuchli parchalanib ketgan. Aksariyat hollarda f’ordli va abrazion, qisman-akkumulyativ qirg‘oqlar uchraydi, tropik mintaqada esa marjonli qirg‘oqlar ham bor. Okeanning janubiy qirg‘oq chiziqlari shelf muzliklari bilan qoplangan.
Tinch okean tagi relefi va uning geologak strukturasi juda murakkab tuzilgan. Uning relef shakllarini tarkib topishida suv osti botiqlari, chuqur cho‘kmalari, tog‘lari, qirlari, platolar va marjon riflari ishtirok etadi. Tinch okeanning katta qismi Shimoli-G‘arbiy, Shimoli-Sharqiy, Markaziy, Janubiy va Bellinsgauzen botiqlari bilan band. Bulardan tashqari okeanning g‘arbida o‘rtacha kattalikka ega bo‘lgan Filippin botig‘i, Mariana qirlari ajratib. turgan G‘arbiy va Sharqiy Mariana botiqlari, Eauripik qiri ikkiga bo‘lib turgan G‘arbiy va Sharqiy
Karolina botiqlari, Kapingamaranga qirlari va Gilbert tizmasi oralig‘ida
Melaneziya botig‘i joylashgan. Avstraliyadan sharq tomonda Shimoliy va Janubiy Fidji botiqlari hamda. Tasmaniya botig‘i joylashgan.
Tinch okeanning sharqiy qismida g‘arbiga nisbatan botiqlar juda ham uchraydi. Bular Chili, Peru, Sanama va Gvatemala botiqlaridir.
Shelflar Tinch okean havzasida asimmetrik shaklda joylashgan bo‘lib, ularning kengligi g‘arbda - Bering, Sharqiy Xitoy va Janubiy Xitoy dengizlarida 700-800 km gacha chuqurligi 150-500 m gacha boradi. Sharqda esa aksincha shelflar juda ham tarqalgan. Amerika sohillarida ularning kengligi bir necha o‘n kilometrdan oshmaydi. Okeanning materik yon bag‘irlari aksariyat hollarda zinapoyasimon ko‘rinishga ega, vodiyga o‘xshash suv osti kanonlari ko‘p.
Tinch okeanning shimoliy va shimoli-g‘arbiy qismlaridan tortib to Yangi Zelandiya oroligacha bo‘lgan masofada cho‘zilib yotgan yoysimon orollar yonida ularga parallel ravishda joylashgan chuqur suv osti cho‘kmalari - Aleut (7822 m), Kuril-Kamchatka (9783 m), Yaponiya (8412 m), Idzu-Bonin (9810 m), Volkano
(9156 m), Mariana (11022 m), Filippin (10265 m), Tonga (10882 m), Kermadek
(10047 m) kabi cho‘kmalar bor. Okeanning sharqida, Amerika sohillarida Markaziy Amerika (6639 m), Peru (6601 m) va Chili (8180 m) cho‘kmalari mavjud. Shulardan dunyo bo‘yicha eng chuquri Mariana hisoblanadi. Yonma-yon joylashgan yoysimon orollar va chuqur cho‘kmalar yagona tizimga birlashib hozirgi zamon geosinklinal mintaqasini hosil qiladi. Bu mintaqaning harakterli xususiyati vulkanlarning serharaktchanligi va zilzilalarning tez-tez takrorlanib turishidir. Okean tagidagi vulkanlarning otilishi natijasida chiqqan lavalar hajmi materiklardagi lavalar hajmidan uch baravar ortiq.
Okeanning sharqiy qismida yirik geologik strukturalardan biri Sharqiy Tinch okean ko‘tarilmasi joylashgan. U meridian bo‘ylab qariyb 9000 km masofaga cho‘zilgan va bir necha joylarda ko‘ndalangiga. Galapagos, Pasxi, Chellenjer va Menard tektonik yoriqlari bilan kesilgan. Ko‘tarilmaning eng baland nuqtasi Pasxi orolida okean sathidan 539 m ko‘tarilib turibdi, uning etaklarida okeanning chuqurligi 3500-4000 m ga teng. Okeanning janubiy qismida Janubiy Tinch okean ko‘tarilmasi kenglik bo‘ylab cho‘zilgan.
Avstraliya sohillaridan sharq tomonda meridian bo‘ylab cho‘zilgan va birbiriga parallel ravishda joylashgan Katta To‘siq rifi, Lord-Xau va Norfolk tog‘lari hamda Kolvill-Lau tizmalari bo‘lib, ular okean tagi relefining murakkab shakllaridir. Yangi Zellandiyaning sharqida Chatek suv osti balandligi va janubida Kemyofell suv osti platosi joylashgan. Okeanning g‘arbiy qismida ShimoliG‘arbiy tizma, Shatskiy balandligi va Markus-Nekker tog‘i suv tagida ko‘tarilib turibdi.
Okean tagida cho‘kindi jinslar keng tarqalgan.Ularning tarkibi tektonika va okean tagi relefi bilan uzviy bog‘liq. Chuqur suv osti, cho‘kmalarida terrigen yotqiziqlar, gil cho‘kindilar va ohaq jinslar uchraydi. Tinch okean g‘arbiy qismining tagida boshqa cho‘kindilar qatori vulkan jinslari ham uchraydi. Oqimlari Tinch okean shimoldan janubga va g‘arbdan sharqqa qarab katta masofaga cho‘zilganligi tufayli iqlim sharoiti xilma-xil. Uning bepoyon akvatoriyasida qutbiy mintaqalardan boshqa barcha iqlim mintaqalari mavjud. Okean iqlimining harakterli xususiyati shundan iboratki uning akvatoriyasini katta bo‘lishiga qaramasdan suvning yuza qatlamida o‘rtacha harorat Atlantika, Hind okeanlari suvining o‘rtacha haroratidan 20 yuqori bo‘lib, 19,4°S ni tashkil etadi
Tinch okean sovuq Shimoliy Muz okeanidan quruqliklar va suv osti tog‘ tizmalari bilan tusilgan. Ularni eng tor joyi 35 km keladigan Bering bo‘g‘ozi tutashtirib turadi. Natijada sovuq haroratli Shimoliy Muz okean suvi Tinch okeanga o‘tolmaydi. Shu sababli okeanning shimoliy qismida harorat janubiy qismiga qaraganda yukrrirok. Suv yuza qatlamining o‘rtacha harorati avgustda ekvator atrofida +26°+28°S, Bering bo‘g‘ozida +6°+8°S, Antarktida sohillarida 25°S. Fevralda esa ekvator kengligida +26° +27°S, Bering bo‘g‘ozida -20°S, Antarktida qirg‘oqdarida -10°S. Suv yuza qatlamining o‘rtacha harorati okeanning g‘arbiy qismi bilan sharqiy qismi o‘rtasida ham katta farq bor. Okeanning tropik va subtropik kengliklarida suvning harorati g‘arbiga nisbatan sharqida 4-8° S past. Shimoliy o‘rtacha kengliklarda esa aksincha, sharqida g‘arbiga nisbatan 8-12° yuqor. Okean akvatoriyasida atmosfera yog‘inlari bir tekisda taqsimlanmagan. O‘rtacha yillik yog‘in miqdori ekvatorial mintaqada 3000 mm dan oshadi. Mo‘’tadil kengliklarda yog‘in miqdori g‘arbda 1000 mm dan sharqda 2000-3000 mm gacha ko‘payadi. Atmosfera yog‘inlari subtropik kengliklarda juda ham kam yog‘adi, ayniqsa bunday ko‘rsatkich okeanning sharqiy qismida 100-200 mm dan oshmaydi. Hatto Shimoliy yarimsharda Kaliforniyaga yaqin suv yuzasiga va
Janubiy yarimsharda Peru va Chili botiqlari akvatoriyasiga tushadigan yog‘in miqdori 50 mm ga ham yetmaydi. Umuman Tinch okeanida yog‘in miqdori suvning parlanish miqdoriga nisbatan biroz ko‘proq shu sababli yuza qatlamdagi suvlarning sho‘rligi boshqa okeanlardagidan o‘rtacha 1,5-2,0%0 pastroq.
Tinch okeanining markaziy kismlarida asosan passat shamollari esadi. G‘arbiy qismida esa musson shamollari xukumron. Yozda musson shamollari Yevrosiyoning okeanga tutash kismlariga va orollarga sernam okean havosini olib keladi, iqlimni mayinlashtiradi. Qishda aksincha, sovuq va quruq musson shamollari okeanga esib, uning iklimiga ta’sir ko‘rsatadi, oqibatda dengizlarning ayrim qismlari muzlaydi.
Okeanga "Tinch" degan nom F.Magellan davrida qo‘yilgan. Bu sayyoh okeanni ekvatorga yaqin qismidan juda qulay ob-havo sharoitida birorta ham dovulga duch kelmay kesib o‘tgan. Vaholanki okean qadimgi sayyohlar aytganidek tinch emas. Okeanning g‘arbiy qismidaga tropik kengliklarda falokat keltiruvchi kuchli shamollar-tayfunlar (xitoycha tayfun-katta shamol) tez-tez bo‘lib turadi. Tayfunning tezliga soatiga 30-40, ba’zan 100 km gacha boradi va katta to‘lqinlarni yuzaga keltiradi. U Yevrosiyoning sharqiy qirg‘oqlariga yetib borib, shahar va kishloqlarga, aholiga, ekinzorlarga ko‘pdan-ko‘p talofat yetkazadi.
Mo’tadil mintaqalarda yilning barcha sovuq paytlarda dovul turadi, g‘arbiy shamollar ko‘p esadi. Eng kuchli to’lqinlar okeanning shimoliy va janubida kayd kilingan. Dovul paytida balandligi 20-25 m va uzunligi 300 m ga yetadigan dengiz to‘lqinlari hosil bo‘ladi.
Tinch okean suvining o‘rtacha sho‘rligi boshqa okeanlar suvining o‘rtacha sho‘rligidan ancha past bo‘lib, 34,6‰ ni tashkil etadi. Suvning sho‘rligini past bo‘lishiga sabab, birinchidan yog‘ingarchilik miqdorini parlanishga nisbatan ko‘p bo‘lishi va ikkinchidan, har yili okeanga materik daryolaridan 30 ming km3 chuchuk suvning kelib qo‘shilishidir. Ana shu omillarning ta’sir doirasiga bog‘liq holda okean suvining maksimal sho‘rligi 36,5 ‰ dan, minimal sho‘rligi 30 ‰ gacha o‘zgarib turadi.
Okeanda suv sathining ko‘tarilishi har yarim sutkada takrorlanib turadi. Suv sathining maksimal darajadagi ko‘tarilishi Oxota dengizining Penjina qo‘ltig‘ida 12,9 m ga yetgan. Qolgan joylarda o‘rtacha 1,0 - 2,5 m gacha kutariladi. Suvning rangi hamma yerda bir xil emas. Tropik va subtropik kengliklarda ko‘k, o‘rtacha kengliklarda to‘q havo rang va qirg‘oq yaqinlarida yashilroq bo‘ladi. Okeanning shimolida iqlim sovuq bo‘lganligi tufayli qishda Bering, Oxota va qisman Yapon dengizlarida muz qoplami hosil bo‘ladi. Janubda Antarktida sohillarida muz va aysberglar kengroq akvatoriyani egallaydi. Antarktida suvlarida aysberglar shimol tomonga, to 45° j.k. gacha suzib boradi.
Tinch okean yuzasida atmosfera sirkulyatsiyasi natijasida vujudga keladigan oqimlar ikki xil yo‘nalishda siklonal va antitsiklonal aylanma harakat qiladi. 40° sh.k. ning shimolrog‘ida Alyaska, Aleut, Kamchatka, Kuril va Shimoliy Tinch okean oqimlari o‘zaro tutashib qutbyoni siklonal halqasimon aylanma harakatni hosil qiladi. Undan janubda subtropik antitsiklonal halqasimon aylanma harakat joylashgan bo‘lib, u Tayvan, Kurosio, Shimoliy Tinch okean, Kaliforniya va Shimoliy Passat oqimlaridan tarkib toptan. Tinch okeanning janubiy qismidagi subtropik antitsiklonal halqasimon aylanma harakat shimoldagi halqasimon aylanma harakatlardan bisyor katta. Bu halqa Janubiy Passat, Yangi Gvineya, Sharqiy Avstraliya, G‘arbiy Shamollar va Peru oqimlaridan tarkib topgan.
Jadval № 2 Dengiz oqimlari tafsiloti

№	Oqim	Tezligi, km/soat	Sho‘rligi, ‰	Harorati, °S
I