ƏKBƏr qocayev, ġƏhla qulġyeva, sevda əLĠyeva

16 

 

Gerusiya

 (yunanca) — Spartada ağsaqqallar Ģurası. 

Gezit 

—  can  vergisi.  Sasanilərin  hakimiyyəti  dövründə  20  yaĢından  50  yaĢına 

qədər bütün əhali bu vergini ödəyirdi. 

Gestapo 

(almanca) — Almaniya nasistlərinin yaratdıqları dövlət gizli polisi. 

Getto

  —  1)  Almaniya  nasistlərinin  yəhudilərin  yaĢaması  üçün  yaratdıqları  həbs 

düĢərgəsi; 2) ABġ-da əvvəllər qaradərili əhalinin yaĢaması üçün xüsusi məhəllə. 

Gəngərli  tayfası

  —  türksoylu  tayfa.  Naxçıvanda  V  əsrdə  məskunlaĢıblar.  Bu 

tayfanın nümayəndələri Naxçıvan xanlığının əsasını qoymuĢlar. 

Gildiya

 (almanca) — Qərbi Avropada tacirlərin birliyi. 

Giləklər

 — oğuzların Ģimal qonĢuları. 

Gilyotin

  —  baĢı  bədəndən  ayıran  edam  maĢını.  1792-ci  ildə  Fransada  həkim 

J.Gilyotinin təklifi əsasında yaradılmıĢdı. 

Gövhər  ağa

  —  Qarabağ  xanı  Ġbrahimxəlil  xanın  qızı  (təqr.  XIX  əsr)  Ġbrahimxəlil 

xanın  1769-cu  ildə  ġuĢada  tikdirdiyi  Cümə  məscidini  1865/66-cı  ildə  təmir 

etdirmiĢdi.  Əmlakını  həmin  məscidə  vəqf  etmiĢ,  vəqf  gəliri  hesabına  ġuĢada  dar 

üĢ-Ģəfa və mədrəsə açdırmıĢdı. 

Göz

  (ispanca)  —  "dilənçi"  mənasındadır.  Ġspanlar  Niderlandın  yerli  əhalisini 

həqarətlə belə adlandırırdılar. Niderland partizanları inqilab illərində bu adı fəxrlə 

daĢıyırdılar. 

Gürgan 

(türkcə) — gözəl deməkdir. Əmir Teymur çox vaxt adının sonuna bu sözü 

əlavə edirdi. 

Güclü ailə 

— Çində iri xüsusi torpaq sahibliyi. 

Güləbətin

 — 1) tel halına salınmıĢ qızılı, gümüĢü sap; 2) eyniadlı sap ilə ağır parça 

üzərində tikiĢ növü. Geyim və əĢyaların bəzədilməsində istifadə olunur. 

Gülərgin

  —  oğuz  dövlətində  yabqunun  (bax:  yabqu)  naibi  və  ya  vəkili,  yüksək 

vəzifəli məmur. 

Gümrü

  — Qərbi  Azərbaycanda  mövcud olan  Azərbaycan  Ģəhəri.  Rusiya iĢğalı  və 

Sovet  rejimi  dövründə  əhalisi  soyqırımı  və  repressiyalara  məruz  qalaraq 

erməniləĢdirilmiĢdir. 

Günəmuzdçular

  —  torpağı  və  daimi  iĢi  olmayan,  yalnız  gördükləri  iĢə  görə  haqq 

alan adamlar. 

"GünəĢ  oğlu"

  —  Qədim  Misirdə  fironu  (bax:  firon)  müqəddəsləĢdirib  bu  cür 

adlandırırdılar. 

 

H 

Hammurapi

  —  (e.ə.  1792-1750).  Babil  hökmdarı.  Mərkəzi  hakimiyyəti 

möhkəmləndirmiĢ,  qanunlar  vermiĢdi.  Bu  qanunlarda  xüsusi  mülkiyyətin, 

insanların  hüquqlarının  möhkəmləndirilməsi  və  təbiətin  qorunması  məsələlərinə 

xüsusi diqqət yetirilmiĢdi. 

Hampa

 — ĠĢ heyvanı, istehsal alətləri və toxumu olan, feodaldan aldığı torpağı özü 

becərən kəndli. 

---

17 

 

Hanza

  (almanca)  —  ittifaq,  yoldaĢlıq.  XIV-XVII  əsrlərdə  Lübek  Ģəhəri  baĢda 

olmaqla ġimali alman Ģəhərlərinin ticarət və siyasi ittifaqı. 

Hefest 

—  qədim  yunanlarda  dəmirçiliyin  himayəçisi  olan  allah.  Qədim  yunanlar 

alov və tüstü püskürən vulkanları onun yeraltı dəmirçixanasının çıxıĢ yolları hesab 

edirdilər. 

Heraldika

  —  ən  qədim  dövrdən  mövcud  olmuĢ  möhür,  emblem  və  niĢanları 

öyrənən elm, gerbĢünaslıq. 

Hermes

 — qədim yunanlarda ticarəti himayə edən allah. 

Herodot

  —  qədim  yunan  tarixçisi.  "Tarix"  adlandırılmıĢ  əsəri  Yunan-Ġran 

müharibələrinə həsr olunmuĢdur. Herodotu "tarixin atası" adlandırmıĢdılar. E.ə. V 

əsrdə yaĢamıĢdır. 

Heroqlif

  (yunanca)  —  "Müqəddəs  yazılar"  deməkdir.  Qədim  Misir  yazı  iĢarələri, 

habelə bir sıra xalqların yazı (Çin, yapon, mayya və b.) iĢarələri də heroqlif adlanır. 

Heyvan üslubu

 — qədim türklərdə heyvan baĢlı və süjetli kompozisiyalar. 

Həftəbazar

  —  Əmtəə-pul  münasibətlərinin  zəif  inkiĢaf  etdiyi  bölgələrdə  əhalinin 

əsas etibarilə həftədə bir dəfə toplaĢdığı bazarlar. 

Hərbi  demokratiya

  —  ibtidai  icma  quruluĢunun  son  dövründə  öz  həmtayfalarının 

hesabına yaĢayan yuxarı hərbi dairələrin tayfa iĢlərinə rəhbərlik etməsi. 

Hicrət 

(ərəbcə) — baĢqa yerə getmək, köçmək. Məhəmməd peyğəmbərin və onun 

tərəfdarlarının  622-ci  ilin  sentyabrında  Məkkədən  Mədinəyə  köçməsi.  Xəlifə 

Ömərin dövründə (634-644) Hicrət ili (622) müsəlman təqviminin baĢlanğıcı elan 

edildi. 

Hicri  təqvim  —  Hicrətdən  baĢlanan  müsəlman  təqvimi.  Hicri  təqvim  iki  növdür: 

hicri-qəməri  (ərəbcə-Ay)  və  hicri-Ģəms  (ərəbcə-Günəş)  Hicri-qəməri  təqvimin 

ayları  bunlardır:  1.  Məhərrəm;  2.  Səfər;  3.  Rəbiüləvvəl;  4.  Rəbiülaxır;  5. 

Cəmadiyüləvvəl; 6. Cəmadiyülaxır; 7. Rəcəb; 8. ġəban; 9. Ramazan; 10. ġəvval; 

11. Zilqədə; 12. Zilhiccə. 

Himayə siyasəti

 — (bax: proteksionizm) 

Hippokrat

  —  (e.ə.460-e.ə.377)  qədim  yunan  həkimi.  Onun  təliminə  görə  həkim 

xəstəliyə üstün gəlməkdə orqanizmə kömək etməlidir. Hippokratı "Təbabətin atası" 

adlandırırlar. 

"Hippokrat andı"

 — Həkimin mənəvi davranıĢ normaları və andı  

Hollivud 

—  ABġ-ın  Los-Ancelos  Ģəhəri  kənarında  salınmıĢ  kino  mərkəzi.  "Qraf 

Monto Kristo" filmi ilk dəfə burada çəkilmiĢdir. 

Homer

  —  qədim  yunan  Ģairi.  ġəxsiyyəti  haqqında  məlumat  azdır.  E.ə.  XII-VII 

əsrlər  arasındakı  dövrdə  yaĢadığı  ehtimal  olunur.  Onun  yaratdığı  "Ġliada"  və 

"Odisseya"  poemaları  Qədim  Yunanıstanın  sosial-siyasi,  iqtisadi  münasibətlərini 

və mənəvi mədəniyyətini öyrənmək baxımından müstəsna əhəmiyyətə malikdir. 

Homindan

  (çincə)  —  "milli  partiya"  deməkdir.  1912-ci  ildə  Çində  "BirləĢmiĢ 

ittifaq" ilə bir sıra liberal təĢkilatlar Homindan partiyasında birləĢdilər. Partiyanın 

sədrliyinə Sun Yatsen seçildi. 

---