Əl-muraciat (MƏktublar) İmamət vilayət xilafəT
Yüklə 6,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
276 (Allah rəsulunun vəfatından sonra o xanıma yeganə təsəlli verən mənbə idi. Sonra isə o həzrət “diyələr” (cəza və qanbahası hökmləri) barəsində kitab yazaraq, onu da “Səhifə” adlandırdı. Bu kitabı ibn Səd öz məşhur “əl-Came” kitabının axırında Əmirəl-mömininə isnad verərək gətirmişdir. Mən Buxari və Müslimin də bu səhifəni bəzən zikr edərək, öz “Səhih”lərində ondan bəzi mətləbləri nəql etdiklərini görmüşəm. Nəql etdikləri rəvayətlərdən biri də budur: Əməş, İbrahimdən, o da öz atasından nəql edir ki, Əli (ə) buyurmuşdur: “Bizim yanımızda Allahın kitabından və “Səhifə”dən başqa oxunmalı bir kitab yoxdur. “O daha sonra “Səhifə”ni çıxartdıqda, orada yaralar və dəvələrin dişləri barəsində məlumatların yazılmış olduğunu gördük. Orada gəlmişdir ki, Mədinə hərəmdir və onun həddi “eyr” və “sur” arasındakı fasilədir. Bu hüdudda cinayət edən, ya cinayətkara aman verən şəxsə Allahın, mələklərin və bütün insanların lənəti olsun!” Bu hədisi Buxari öz “Səhih”inin 4-cü cildinin (fəraiz kitabının) “ismi mən təbərrəə min məvalihi” babında, 111-ci səhifədə nəql etmişdir. Müslim onu öz “Səhih”inin 1-ci cildinin (həcc kitabı) “fəzlül-Mədinə” babında, 523-cü səhifədə gətirmiş, İmam Əhməd öz “Müsnəd”ində “Səhifə”dən çoxlu hədis nəql etmişdir. Onlardan biri Əlidən (ə) nəql etdiyi bu hədisdir ki, “Müsnəd”in 1-ci cildinin 100-cü səhifədə Tariq ibn Şəhabdan gətirmişdir: “Gördüm ki, Əli (ə) minbərdə buyurur: “And olsun Allaha, bizim yanımızda Allahın kitabından və bu “Səhifə”dən başqa sizə oxumalı kitabımız yoxdur.” “Səhifə”ni Peyğəmbərdən almışdı və qılıncından asırdı.” Digər bir rəvayətdə Səffar Əbdül-Məlikdən nəql edir ki, Əbu Cəfər (ə) Əlinin kitabını istədi, Cəfər də onun üçün gətirdi. Bu kitab (bir şeyə) bükülmüş və insan budu qalınlıqda idi. Orada yazılmışdı ki, “qadınlara ərlərinin malik olduğu torpaqdan irs çatmır.” İmam Əbu Cəfər (ə) buyurub: “Allaha and olsun ki, bu, Əlinin dəst-xəttidir (Allah rəsulunun (s) imlası ilə).” O həzrətin şiələrindən bir qrupu Əmirəl-mömininə iqtida edərək kitab yazmaqla məşğul idilər. İbn Şəhr Aşubun dediyinə görə Salman və Əbuzər də kitab yazanlardan idi. O deyir: “İslamda ilk kitab yazan Əli ibn Əbu Talib, sonra Salman Farsi, sonra Əbuzər, daha sonra isə Əbu Qafe (Allah rəsulunun azad etdiyi qul) idi ki, Əmirəl-mömininin zamanında beytül-malın rəisi və o həzrətin ən yaxın dostlarından idi. O, Əlinin (ə) hədislərini toplayaraq “Sünən, əhkam və qəzavətlər” kitabını təlif etmişdir. Bu kitabın bizim sələflərimizin yanında böyük məqamı vardır və əshabımız onu (kitabı) öz yolları (təriqləri) ilə Əbu Rafeyə isnad vermişlər. Onlardan əlavə Əli ibn Əbu Rafedir. “Əl-İsabə” kitabında onun tərcümeyi-halında deyilmişdir ki, o, Peyğəmbərin (s) zamanında dünyaya gəlmiş və Həzrət də onun adını Əli qoymuşdur. Onun Əhli-beyt məzhəbi və fiqh elmləri barəsində kitabı vardır. İmamlar bu kitaba yüksək qiymət verir, şiələr isə ona müraciət edərdilər. Musa ibn Abdullah ibn Həsən deyir ki, bir nəfər atamdan “təşəhhüd” barəsində soruşduqda atam dedi: “Əbu Qafe oğlunun kitabını gətir! Sonra atam o kitabı əlinə alıb bizim üçün oxudu.” “Rövzatül-cənnat” kitabının müəllifi yazır ki, o, şiənin ilk fiqh kitabıdır, lakin, səhv etmişdir. Başqa birisi isə Əlinin (ə) dostu və özü yazıçı olan Abdullah ibn Əbu Rafedir. Bu, həmin şəxsdir ki, Allah rəsulundan (s) Cəfər Təyyara buyurduğu hədisi eşitmiş və rəvayət etmişdir: “Sən yaranışda və əxlaqda mənə bənzəyirsən.” Bu hədisi bir qrup ondan nəql etmişlər. O cümlədən, Əhməd ibn Hənbəl öz “Müsnəd”ində, İbn Həcər “Əl-İsabə”nin 1-ci cildində onu Übeydullah ibn Əsləm adı ilə vermişdir (çünki atasının adı Əsləm olmuşdur). Übeydullah Peyğəmbərin (s) əshabından “Siffeyn” döyüşündə iştirak edənlər barəsində bir kitab yazmışdır ki, İbn Həcər “Əl-İsabə” kitabında ondan çox hədis nəql edir. Ora müraciət edə bilərsiniz. 1 1 Cübeyr ibn Hübab ibn Münzir Ənsarinin şərhi-halına (“Əl-İsabə”, 1-ci qisim) baxılsın. 277 Həmçinin Rəbi ibn Səminin də adını çəkmək olar ki, heyvanların təzkiyəsi (kəsilməsi) barədə bir kitab yazmışdır. Oradakı hədislər Əlinin (ə) Allah rəsulundan nəql etdiyi hədislərdir. Eləcə də Abdullah ibn Hürr Farsinin də hədis kitabının misal göstərmək olar ki, buradakı hədislər Əlinin (ə) Allah rəsulundan nəql etdiyi hədislərdir. Əsbəğ ibn Nübatədən (Əmirəl-mömininin yaxın dostu və ona çox bağlı olan) də söhbət açmaq yerinə düşərdi. Bu həmin şəxsdir ki, “əhdnameyi-Malik Əştər” və Əlinin (ə) oğlu Məhəmmədə etdiyi vəsiyyəti nəql etmişdir (bizim əshab bu iki hədisi ondan düzgün sənədlə nəql etmişlər). O adamlardan biri də Əmirəl-mömininin dostu Səlim ibn Qeys Hilalidir. Səlim, İmamdan (ə) və Salman Farsidən hədis nəql etmişdir. Onun “imamət” barəsində bir kitabı da var ki, Məhəmməd ibn İbrahim Nömani “Qeybət” kitabında onun adını çəkmiş və demişdir: “Bütün şiə alimləri və hədis söyləyənlər arasında şəkk-şübhə yoxdur ki, Səlim ibn Qeysin kitabı o kitablardandır ki, Əhli-beytin hədislərini nəql edənlər qədimdən bəri ona istinad edərək, hədis nəql etmişlər.” Bu kitab şiənin mötəbər sandığı “əsl” (birinci dərəcəli) kitablardan biridir. O zaman kitab yazan əshabımız haqqında məlumat almaq istəyənlər “fehrest” və “rical” kitablarına, məxsusən Hacı Ağa Bözörg Tehraninin “Əz-Zəriə” kitabına müraciət edə bilərlər. O ki qaldı bizim 2-ci dərəcəli yazıçılarımıza (yəni “tabeinlər” arasında olanlara) etiraf etməliyik ki, bu məktubda onların hamısının adlarını çəkmək olmaz. Onlar haqqında müfəssəl məlumat almaq istəyənlər şiə alimlərinin həmin kitablarına müraciət edə bilərlər. 1 Bu əsrdə də (tabeinlərin zamanı) əvvəllərdə olduğu kimi, zülmkarların qara buludları ilə örtülmüş ikən, Əhli-beyt nuru işıq saçdı. Səbəbi də bu idi ki, “Təf” faciəsi (qanlı Kərbəla qiyamı) Ali-Məhəmmədin düşmənlərini rüsvay edib, onları agah adamların gözündən salaraq mühəqqiqlərin diqqətini Əhli-beytin müsibətlərinə cəlb etdi (Allah rəsulunun vəfatından başlamış Əhli-beyt müsibətləri və onların səbəblərini araşdırıb camaatın nəzərinə çatdırılması, mühəqqiqləri təhqiqə vadar etdi). Nəhayət, səbəbləri araşdırıldı, bir çox həqiqətlər bilindi və müsibətlərin kökü aşkar edildi. Elə buna görə də qeyrəti olan müsəlmanlar Əhli-beytə dayaq və onlara kömək məqsədilə ayağa qalxdılar (onlar isə həmişə məzlumun köməyi, zalımların düşməni olmuşlar). Sanki bu faciədən sonra yeni bir dövran başlandı. Çoxları İmam Əli ibn Hüseyn Zeynəlabidinin (ə) rəhbərliyini qəbul edərək dinin üsul və füruundan xəbərdar olmaq üçün o həzrətə qoşuldular, Quran və sünnə məsələlərində, bütün islami və qeyri-islami elmlərdə o həzrətə müraciət etdilər. Ondan sonra isə oğlu İmam Baqirə üz tutdular. Elə buna görə də bu iki imamın, İmam Səccad və İmam Baqirin (ə) əshabı minlərlə idi. “Rical” kitablarında adları və şərhi-halları verilən həmin adamlar (yəni, əshabın alim və biliciləri) dörd min nəfərə çatır və yazdıqları kitabların sayı isə on mini keçir. Bu kitabları bizim əshabımızın hər biri özündən əvvəlki nəsildən düzgün sənədlərlə nəql etmişlər. O qrupdan olan məşhur adamların bir çoxu o iki imamın və İmam Sadiqin (ə) hüzuruna nail olmuş, onların elm və bilik dəryalarından öz “kasaları” qədərincə faydalanmışlar. Onlardan Əbu Səid Əban ibn Təğlib ibn Riyah Cəririnin adını çəkmək olar ki, həm Quran bilicisi, həm fiqh, hədis, üsul elmindən xəbərdar və həm də məşhur lüğətçi olub, çox mötəbər bir şəxs idi. Hər üç imamı görmüş, onlardan elm, hədis öyrənmiş və nəql etmişdir. Onun haqqında bunu bilmək kifayət edər ki, o, təkcə İmam Sadiqdən (ə) (“rical” elminin məşhur alimi Mirzə Məhəmmədin “Mənhəcül-məqal” kitabında yazdığı kimi) 30 min hədis nəql etmişdir. 2 Onun imamlar yanında parlaq keçmişi və yüksək məqamı olub. İmam Baqir (ə) Mədinədə olarkən 1 Məsələn, Nəcaşinin “Fehrest”, “Müntəhəl-Məqal”, Şeyx Əbu Əlinin “Mənhəcül-Məqal”, Mirzə Əhməd və başqalarının bu barədə çoxlu qeydləri vardır. 2 Bir çox böyük şəxsiyyətlər, həmçinin Şeyx Bəhai “Vəcizə” kitabında bu mətləbi təsdiq etmişdir. Yüklə 6,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|