Elektron biznes mazmun-mohiyati Freymvorklar

Tibbiy tayyorlov fani

Harakat tayanch tizimi

Hayot faoliyati xavfsizligi bo'limi proffesori
Rasulova Marguba Ilhomovna

Reja:

• Odam skeleti va uning asosiy vazifalari. Suyaklarning birikishi
• Bosh va tana skeleti ularning qismlari
• Qo’l va yelka kamari suyaklari
• Сhanoq va оyoq suyaklari
• Mushaklar haqida tushuncha

Skelet qismlari va asosiy funksiyasi

Skelet (grekcha skeletos – qurilgan) bir biriga qo’shuvchi to’qima va tog’ay bilan birlashtirilgan suyaklar yig’indisidir. Odamda 200 dan ortiq suyaklar mavjud.

Skelet funksiyasi

• organizmini tayanch qismi hisoblanadi, gavda shaklini saqlab turadi,
• o’ziga birikkan mushaklar bilan birga gavdaning harakatlantiradi,
• Suyaklar bir-biri bilan birikib, ichki organlar joylashadigan bo’shliqlar hosil qiladi va undagi organlarni himoya qiladi. M-n, bosh skleti (miya, ko’z va quloqlar); ko’krak qafasi (yurak, o’pka); chanoqda (jinsiy va siydik a’zolari).

Skelet shakllari

• Skelet shakliga ko’ra bir necha xil bo’ladi:

1. Naysimon a) uzun (son, boldir, yelka, tirsak va bilak), b) kalta (qo’l va oyoq kafti bilan barmoq) suyaklari,

2. Yassi - kalla, kurak, chanoq, to’sh va qovuralar,

3. Aralash - umurtqalar, kaft usti va tovon suyaklari kiradi.

Naysimon suyaklar ichida sariq ilik bo’ladi. Qizil ilik esa suyaklarning g’ovak (epifiz) qismida bo’ladi. Qizil ilikda qon hujayralari rivojlanadi.

Suyaklar tarkibi

O’sish 20-25 yoshda tugaydi. Bola yura boshlagach, umurtqa pog’onasining bo’yin va bel qismi oldinga (lordoz), ko’krak va dumg’aza qismi orqaga (kifoz) egiladi.

Suyak tarkibida vitamin (A, D va C) bo’ladi. Yosh bolalarda kalsiy tuzlari va vitamin D yetishmasa, raxit kasalligi yuzaga keladi. Suyaklarda vitamin A yetishmasa, suyaklar haddan tashqari yo’g’onlashib, ichidagi bo’shliqlar kattalashib qoladi.