Elektrotexnika materiallari

 
 
121
Callister,William D., Materials science and engineering: an introduction, 7th ed.p.cm/ - Printed in the United 
States of America/ John Wiley & Sons, Inc.- 2007. 285-bet. 

---

170 
3.2. O’tkazgich materiallarining asosiy xossalari 
Metallarning asosiy xossalari quyidagi jadvalda keltirilgan. O’tkazgich 
materiallarning xossalarini ifodalaydigan asosiy ko’rsatkichlar quyidagilardan 
iborat:
1)
solishtirma qarshilik 
(

)
yoki solishtirma o’tkazuvchanlik 
(

=1/

);
2)
solishtirma qarshilikning harorat koeffitsienti 
(TK

)
yoki 


;
3)
issiqlik o’tkazuvchanlik koeffitsienti 
(

T
)
; 
4)
kontakt potentsiallar farqi va termoelektr yurituvchi kuch (TEYK); 
5)
elektronlarning metalldan chiqish ishi; 
6)
cho’zilishdagi mustahkamlik chegarasi 
(

r
)
va uzilish oldidagi nisbiy 
cho’zilish (

l/l). 
O’tkazgichdagi tok zichligi va elektr maydon kuchlanganligi o’zaro 
quyidagicha bog’lanishga ega: 
J=

E 
bunda : J- tok zichligi, A/m
2
; 

- o’tkazgich materialining solishtirma elektr 
o’tkazuvchanligi, V/m. 
Metallarda solishtirma o’tkazuvchanlik elektr maydoni kuchlanganligiga 
bog’liq bo’lmaydi. Solishtirma o’tkazuvchanlikka teskari kattalik solishtirma 
qarshilik (

=l/

deyilib, qarshiligi 
R
uzunligi bir va o’zgarmas kesim yuzasi 
S
bo’lgan o’tkazgich uchun u quyidagicha hisoblanadi (3.6-rasm): 

R

S/l Om

m. 
3.6-rasm. O’tkazgich materiallarning solishtirma qarshiligini aniqlash 
Metallarning klassik qonuniyatiga asosan metall o’tkazgichlarning solishtirma 
o’tkazuvchanligi quyidagichadir:
122

e
2
n
0

/2m

u
, 
122
T.K. Basak. Electrical engineering materials. New Age Intenational, Nil edition. USA, 2009. 139-bet 

---

171 
bunda: 
e
- elektronning zaryadi; 
n
0
- metallning hajm birligidagi ozod elektronlar 
soni; 

- elektron erkin bosib o’tgan yo’lining o’rtacha uzunligi: 

u
– metalldagi 
ozod elektron issiqlik harakatining o’rtacha tezligi. 
3.1-jadval
123