Əliçilik və
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3-Azərbaycan türkləri iylə fars şiəliyinin münasibtləri 3-1-tarixdə şiə hökümətləri
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi) 82 dinlərinin rəngi, özgələrdən daha çox şiə məzhəbinə təsir etdi və sonunda tam bir fars dini rəngini aldı. Fars şiəliyində çoxlu hədislərdə, açıq aydın məcusi gələnəkəlrindən və məcusi şəxsiyətlərindən söz gedir və bəyənilir və ayrıca qondarma hədislərlə imamları, məcusilərin qanına bağlayırlar:
farsçıların imam zamanı gəldigində məcusi şahı xosropərviz kəsra`nı cəhənmdən nəcat verir və cənnətə göndərəcək və ərəbləri öldürəcək, bu hədisdə açıq aydın islam ordusu tərəfindən yenilgiyə uğrayan ən qəddar və kafir məcusi şahı farsçıların yaratdığı imam zamanın lütf iylə cənnətə girir və ərəblər kafir sayılaraq imam zaman tərəfindən öldürülür. İlginc budur imam zamanın 182 adı vardı və o adların biri «xosro məcus» deyilibdi. Farsçılar məcusi muğlar sayaqında quran`ı sırlı bilərlər və amacları onu mallalara özgü edib çıxar sağlamaqdı.
Əllamə məclisinin, h. ömər, yəzdgerdin qızı şəhrbanu və h. Əli və h. Hüseyn haqqında cəəl etdiyi nağıl kimi hədislər, onların məcusiliyə olan ilgi və əlaqələrini göstərir.
Hicri 4. yuzilə kimi tarixdə şəhrbanu adı səbt olmayıbdı, yəzdgerd`in eylə bir qızı yoxuydu, sasanlı əsirlərin içində eylə bir qız adı yazılmayıbdı və kərbəla`da əsir olanların içində beylə bir şəxsin adı aparılmayıbdı.
Şəhrbanu adı ilk dəfə «həbaer ud dərəcat» (muhəmməd ibn həsən səffar qumi, ölüm ili 290 q) kitabnda gəlib və sonrada koleyni bu dastanı fars şiəliyinə yararlı görür və ona qolbudaq verərək usul kafi (c 2, s 369) kitabında yazır, rəvayət də beylə yazır: yəzdgerd`in qızı əsir olur h. ömər`in yanına gətirirlər, qız üzünü tutaraq deyir «vay hormoz`un tufağı dağıldı», h. ömər onun dilin bilməyərək deyir bu şəxs mənə söyüş etdi, h. Əli buyurur ey ömər sənin haqqın yoxdur ona bir söz diyəsən, sənə gərək bu qıza ğənimət kimi seçim haqqı verəsən, qız imam hüseyni seçir və h. Əli onu imam hüseyn`in nikahına gətirir, və əli ibn ul hüseyn anadan olur və ona ibn ul
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi) 83 xeyrəteyn (iki seçkinin oğlu yəni ərəblərdən bəni haşim və farslardan sasanlı sulaləsi) deyirlər.
Bu rəvayət həm sənəd və həm mətn cəhətindən işkallıdı, raviləri ibrahim ibn ishaq əhməri nəhavəndi və ömər ibn şimr, «əlm urrical e şiə» də kəzzab, cəal şəxslər tanınıblar (ayətullah xoyi, möcəm rical ul hədis, c 1, s 202 və c 13, s 106).
Ayrıca şəhrbanu imam həsnlə evlənmir çünki onun oğulları imam deyildi və imam hüseynlə evlənir çünki onunu nəslindən gəlnlər imam olublar. Bu rəvayətə görə imam hüseyn h. ömər zamanı 15 yaşında şəhrbanu iylə evlənibdi, halbuki imam hüseyn h. osman zamanı evlənmişdi.
Bu tur hədislər nişan verir fars şiəliyi məcusi dini əsasları üzərində qurulubdu və bu dinə yəzdgerdi şiəsi vəya məcusi şiəsi deməyimiz daha uyqun olmalıdır.
Əllamə nuri təbərsi yazdığı «əlnəcm üs saqib fi əhval il imam əl höcətəlğaib » kitabında imam zaman`ın 47inci ləqəbin «xosro məcus» deyibdir. Demək olar əllamə məclisi açıq aydın fars şiəliyini məcusi hökmdarına bağlamaq istəyir və farsçıların imam zamanı
əslində sasanlı hakimi yəzdgərd`in torunlarından sayılmaqdadır. Bu gələnəyi əllamə məclisi pərdə palazsız, farsçılıqla eyniləşdiribdir. Əllamə məclisi bəharulənvar da nəql edir: farslar qadisiyə yenilgisindən sonra yəzdgerd`ə xəbər verirlər ki rüstəm yenildi və ərəblər üstün oldular və fars qoşunundan əlli min nəfər həlak oldu, yəzdgərd ailəsiylə qaçmağa hazırlaşdı, o eyvan`dan çıxarkən qapısının astanasında durdu və dedi: «ey eyvan mən səndən ayrılıram ama bir gün oğullarımın biriylə sənə qayidacağam». Süleyman deyləmi deyir: əbu əbdullah`ın yanına getdim və bu haqda ondan soruşdum: yəzdgərd`in bu sözü «mən bir gün oğullarımın biriylə sənə qayıdacağam» nə anlamdadır?.
Dedi: sahib əz zaman, mənim oğullarımdan, yəzdgərd`in torunlarındandır .
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi) 84 ibrahim nemani əlğeybə kitabında yazır: əbi əbdullah`dan nəql olunubdur : «hər zaman imam zaman zuhur edə ərblərlə və qoreyş lə yalnız qılıncla qarşılaşacaqdır», ayrı yerdə deyir «imam zaman, ərəblərin 70 qəbiləsini darmadağın edəcəkdir».
Məcusi şiəliyinin əsasları 6ıncı fəsil də açıqlanmışdı bir məcusi şiəliyinə inanan bu kötülükdən qurtulmaq üçün, deyiln təməllərdən arınmalıdı, məcusi təqiyəsi və yalan danışmaq, düşmənçilik törətmək, tanryia şərik yaratmaq və qadın alverçiliyinə inanmaq, bu kötülüklərin başındadır. Bir insan zehniyətində və davranışlarında bunlardan qurtulursa, düzgün islamiyətə doğru yönələbilir.
-şiə kələməsi quran da təfərroq və ferəq anlamında işlənibdir, bu kələmə ilkcə, h. Əli və muaviyə arasında olan anlaşmada gələrək, əli şiələri və muaviyə şiələri şəklində olmuşdur, məənaca tərəfdar və yoldaş olaraq, əli tərəfdarları və muaviyə tərəfdarları məənasındaydı.
-Bir sıra alimlər şiəliyin başlanqıcını əbdullah ibn səbəə adında bir yəhudi yəmənliyə bağlarlar, bu şəxs h. Əli zamanı yaşayırdı, ilkcə insanları yəhudiyətə çağıraraq uğur qazanabilmir, bu üzdən islam gətirir və ixtilaf yaratmaq üçün canşinlik və rəcət məsələsini mətrəh edir, yəhudiyət də h. Musa`dan sonra «yuşe»nin canişın olmasına inanırdılar, bu olaya tay, h. Muhəmməd dən sonra h. Əlinin vəsi olduğunu mətrəh etdi və öncəkilərin (yəni üç xəlifənin) bu haqda haqsız olmasını önə sürdü, əlbətdə h. Əli yaşamında heç vaxt bunların tərfini tutmadı.
Fars şiəliyi, şuubiyə hərəkatının mərkəzi olaraq, daima, islam xəlifəliyinə qarşıt olan, hər cür hərəkətləri dəstəkləyərək hərtür yardımı olardan əsirgəmirdi, bu üzdəndə dolayılı və dulaysız hər islami hökümət qarşıtı olaylarda yaxından vəya uzaqdan onların
Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|