Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №5(79) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №5 (79)

61 
 
ziddiyyətlərinə son qoyuldu.  
Ümumiyyətlə,  XVI  əsrin  sonu  –  XVII  əsrin  əvvəllərində  Azərbaycan  Səfəvi  dövləti  ilə 
Osmanlı dövləti arasında Bəsrə körfəzindən Gürcüstana qədər olan əraziləri ələ keçirmək uğrunda 
fasilələrlə  müharibə  baş  vermişdir.  Şah  I  Abbasın  hakimiyyəti    dövründə  (1587-1629)  Səfəvi-
Osmanlı  müharibələri  əsasən  Güney  Azərbaycan  Şərqi  Anadolu  və  İraq-i  Əcəmə  nəzarət  etmək  
uğrunda olmuşdur.  Bu dövrdə Səfəvi dövlətinin Osmanlı imperiyası ilə siyasi münasibətləri Yaxın 
Şərq  bölgəsində  siyasi  və  strateji  maraqlar  üstündə    baş  verən  və  bölgəyə  hakim  olmaq  uğrunda 
mübarizəyə  əsaslanan  hərbi-siyasi  qarşıdurma  şəklində  təzahür  edirdi.  Eyni  zamanda  tərəflər 
arasında mövcud olan məzhəb qarşıdurmaları  və Səfəvi hakimiyyətinin Osmanlı dövlətinin hərbi 
müdaxiləsinin  qarşısını  almaq  üçün  Avropa  dövlətləri  ilə  mütəmadi  olaraq  danışıqlar  aparması 
ziddiyyətləri daha da artırırdı.  
Şah I Abbasın hakimiyyəti dövründə Səfəvi-Osmanlı münasibətlərini dörd mərhələyə bölmək 
olar:  1.  1577-1589-cu  illəri  əhatə  edən  və  İstanbul  sülh  müqviləsi  (1590)    ilə  başa  çatan  dövr;  2. 
1603-1612-ci illəri əhatə edən və Nasuh Paşa (II İstanbul) sülh müqaviləsinin imzalandığı dövr; 3. 
1615-1618-ci illəri əhatə edir və tərəflər arasında Sərab sülh müqviləsinin bağlanması ilə başa çatır; 
4. 1622- 1639-cu illəri əhatə edən və Qəsri Şirin sülh müqaviləsi ilə başa çatan bir dövrdür. Qeyd 
olunan  bu  dövrləri  Səfəvi  dövləti  ilə  Osmanlı    imperiyası  arasında  müharibələr  dövrü  kimi  də 
xarakterizə  etmək  olar.  Həmçinin  bu  dövrlərdə  tərəflər  arasında  diplomatik  yazışmalar  olmuş  və 
bunun nəticəsi olaraq bir neçə dəfə sülh müqaviləsi bağlanmışdır.   
 
ƏDƏBİYYAT 
1.
 
Aydoğmuşoğlu C. Şah Abbas ve zamanı. Doktora tezi. Ankara, 2011, 353 s. 
2.
 
Аğalarov  M.  XV-XVI  əsrlərdə  Azərbaycan  beynəlxalq  münasibətlər  sistemində. 
Dissertasiya, Bakı, 2013. 
3.
 
Bayani X. Tarix-e nezami-ye İran dər doure-ye Səfəviyye. Tehran, 1353 h., 592 s. 
4.
 
Бидлиси Шараф-хан ибн Шамсаддин. Шараф-Наме (Перевод, предисловие, примечания и 
приложения Е. И. Васильевой. Т. 2. М., Наука, 1976, 350 с. 
5.
 
Cabbari  H.  Qəndəhar  və  nəqş-e  an  dər  rəvabet-e  por  feraz  və  nəşib  miyan-e  İran  və 
Hendustan / Homayeş-e Sefeviyy-e dər qostare-ye tarix-e İran-zamin (Məcmuə-ye məqalat). 
Təbriz: Daneşqah-e Təbriz, 1383 h., s. 219-228.  
6.
 
Əfəndiyev O. Ə. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı, Azərnəşr, 1993, 300 s. 
7.
 
Фарзалиев  А.,  Мамедова  Р.  Сефевиды  и  Великие  Моголы  в  мусульманской 
дипломатии. Санкт-Петербург: Филологический факультет СПбГУ, 2004, 227 с. 
8.
 
Fəlsəfi N. Zendeqan-i Şah Abbas-i Əvvəl. Cild-e əvvəl, müqəddəmat-e səltənət-e u əz vəladət 
ta padişahi. Çap-i devvom, Tehran, Çap-i Kihan, 1334 h., 247 s.  
9.
 
Islam R. Indo Persian relations: A study of the political and diplomatic relations between the 
Mughul empire and Iran. Tehran: Iranian Culture Foundation, 1970, 254 p. 
10.
 
Kırzıoğlu. F. M. Osmanlılar’ın Kafkas-elleri’ni fethi (1451-1590). Ankara: Türk  tarih kurumu    
basımevi, 1993, 550 s. 
11.
 
Kılıç. R. XVI.  ve XVII.  Yüzyıllarda Osmanlı-Safevi antlaşmaları. İstanbul, Tez Yayınları,  
2001. 236. 
12.
 
Kütükoğlu  B.  Osmanlı-İran  siyasi  münasebetleri  (1578-1612).  İstanbul:  Özal  Matbaası,  1993, 
340 s. 
13.
 
Münşi İsgəndər bəy Türkman. Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi (Tarixe-aləmaraye - Abbasi). 
Fars dilindən çevirən Şahin Fərzəliyev. II hissə, Bakı, Şərq-Qərb, 2014. 
14.
 
Nəcəfli.T.  /  Şah  Abbas  dövründə  Səfəvi-Moğol  münasibətləri  Türkiyə  tarixşünaslığında. 
Journal of Qafqaz University, N 32, Bakı, 2011, s.1-15 
15.
 
Nəvai  A.      Şah  Abbas:  Mecmua-i  Esnad  ve  Mekatibat-ı  Tarixi  Hemrah  ba  Yâddaşthâ-yı 
Tafsilî,  İntişârât-ı Bünyâd-ı Ferheng-i İran,1352. 
16.
 
Sabeatiyan Z. Əsnad və nameha-yi tarixi dourey-i Səfəviyye. Tehran: Enteşarat-e Daneşqah-
e Tehran, 1343 h., 394 s. 
17.
 
Savory R. M. Iran under the Safawids. Cambridg: Cambridge University Press, 1980, 277 p. 

---

62 
 
18.
 
Selaniki Mustafa Əfəndi. Tarix-i Selaniki 1563-1600 (Azərbaycan  və qonşu ölkələrin tarixinə 
dair iqtibaslar). Osmanlı türk dilindən tərcümə edəni akad. Z. M. Bünyadov. Bakı, Elm, 1992.  
19.
 
The  Tūzuk-i-Jahangīrī  or  Memoirs  of  Jahāngīr.  Alexander  Rogers  and  Henry  Beveridge 
London, Royal Asiatic Societ, Vol 1. 1909–1914. 
20.
 
Uzunçarşılı İ.H. Osmanlı Tarihi, C. 3, Kısım 1. TTK, Ankara, 1983. 
 
ABSTARCT 
Isa Arslan 
Political relations between the Safavid state and  
the Ottoman Empire during the reign of Shah Abbas I 
 
At the beginning of XVII century the political and economic changes occurring in the world, 
were observed with significant political events in the Near and the Middle East. During this period, 
the Ottoman Empire, which was trying to expand its political geography, Azerbaijani Safavid state, 
that has joined Azerbaijan, eastern Anatolia, Iraq Arabi, Iraq Adjemi, Fars and Khorasan provinces 
to  its  borders,  Shaybanids  who  ruled  in  Transoxiana,  as  well  as  Mongol  Empire  in  India  had  an 
important role in the political events in the region.  
The  role  of  the  Safavid  state,  that  took  an  active  part  in  political  events  in  the  region,  was 
important  in  the  international  system.  At  the  beginning  of  the  XVI  century  (1501)  Safavid  state, 
which  was  formed  with  the  Safavid  dynasty’s  coming  to  power  in  Azerbaijan,  in  a  short  time 
became  one  of  the  states  that  has  a  leading  position  in  the  Southwest  Asia.  During  the  reign  of 
Azerbaijani  Shah  Abbas  I  (1587-1629)  foreign  political  relations  of  Azerbaijan  have  further 
expanded,  diplomatic  relations  with  neighboring  countries  have  developed.  At  that  time,  between 
the Ottoman Empire and the Safavid state had political and diplomatic relations, between these two 
countries continued diplomatic relations, along with the military and political conflicts. 
 
РЕЗЮМЕ 
  Иса Арслан  
Политические отношения между Сефевидским государством и 
Османской империей в годы правления шаха Аббаса I 
В  начале XVII века политические и экономические изменения, происходящие в мире, 
наблюдались значительными политическими событиями на Ближнем и Среднем Востоке. В 
этот  период,  Османская  империя,  которая  старалась  расширить  свою  политическую 
географию,  Сефевидское  государство  Азербайджана,  соединяющее  Азербайджана, 
Восточную Анатолию, Арабского Ирака, Аджемского Ирака, провинций Фарса и Хорасана в 
свои границы, Шейбаниды, которые правили в Мавараннахре, а также Могольская империя
 
в 
Индии имели важную роль в политических событиях, происходящих в регионе.  
Роль  Сефевидского  государства,    принимающего  активное  участие  в  политических 
событиях,  происходящих  в  регионе,  была  важна  в  международной  системе.  В  начале  XVI 
века  (1501)  Сефевидское  государство,  образовывающее  с  приходом  династии  Сефевидов  к 
власти  в  Азербайджане,  в  короткое  время  стало  одним  из  государств,  которое  имеет 
лидирующую  позицию  в  Передней  Азии.  В  годы  правления  Азербайджанского  правителя 
шаха  Аббаса  I  (1587-1629)  внешнеполитические  отношения  Азербайджана  более 
расширились,  дипломатические  отношения  с  соседними странами  развивались.  В  то  время, 
между  Османской  империей  и  Сефевидским  государством  были  политические  и 
дипломатические  отношения,  между  двумя  странами  продолжались  дипломатические 
отношения наряду с военно-политическими конфликтами. 
      НДУ-нун  Елми  Шурасынын  31  oktyabr  2016-cı  ил  тарихли 
гярары иля чапа тювсийя олунмушдур (протокол № 02). 
      Məqaləni  çapa  təqdim  etdi: 
AMEA-nın 
müxbir  üzvü 
Z.Şahverdiyev
 

---