127
25 N. sarsi (Sowinskyi)
+
+
-
+
+
-
26 N. caspius (Grimm)
+
+
+
+
+
+
27 N. compactusSars
+
+
+
+
+
+
28 N. corpulentusSars
-
+
-
+
+
-
29 N. obesus (Sars)
+
+
+
+
+
+
30 N. grimmiSars
+
+
+
-
+
+
31 N. maeoticus (Sow.)
+ +
+
++
++
++
++
32 N. carausui (Derzh. et Pjat.)
+
+
+
+
+
+
33 N. compressusSars
+
+
-
+
+
+
34 N. similis (Sars)
+
+
-
-
+
-
Mollusca
35 Cerstodermarhomboides
Lamarck
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
36 Mytilasterlineatus (Cmel)
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
37 Didacnalongipes (Grimm)
+
+
-
+
+
+
38 D. baeri(Grimm)
+
+
-
+
+
+
39 Hypaniaplicata (Eichw.)
+
+
-
+
+
+
40 Abraovata (Phill.)
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
41 CaspiohydrobiaconicaLogv. et
Star
-
+
+
-
+
+
42 C. eichwaldianaCol. et Star.
-
+
+
+
+
+
43 B.parvaLogv. etStar.
-
+
+
+
+
-
44 C.curtaLogv. etStar.
+
+
-
+
+
+
Decapoda
45 PalaemonelegansRathke
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
46 P. adspersusRathke
-
+
+
-
+
+
128
47 Rhitroponopeusharrisii
tridentatus (Mait.)
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
Insecta
48 Cluniomarinus
Hal.
-
+
-
+
+
-
Cəmi
38
45
24
40
48
28
Qeyd: “+”- rast gəlinən “++”-dominant növlər
Xəzərin Abşeron yarımadasının sahilboyu sularında rast gələn makrozoobentik orqanizimlərin
növ sayı sabit olmayıb, illər və fəsillər üzrə dəyişilir. Belə ki, 2012- ci ildə Abşeron yarımadasının
sahilboyu sularında 45 növ qeyd edilmişdir ki, onların 38 növü yaz, 45 növü yay və 24 növü isə payız
fəslində rast gəlmişdir. İlin bütün fəsillərində makrozoobentik orqanizimlərin biomüxtəlifliyi
zənginləşməsində əsas rol oynayan qruplar- mollyuskalar və yanüzən xərçənglər olmuşdur. Belə ki,
mollyuskalar ümumi növ sayının yaz fəslində - 18 %, yay fəslində - 22 %, payız fəslində isə 25 % - ni
təşkil edirlər. Yanüzən xərçənglər isə ümumi növ sayının yaz fəslində -36 %, yay fəslində-
33 %-i, payız fəslində -37 %- ni təşkil edirlər. İlin bütün fəsillərində bu qruplara daxil olan orqanizim-
lər arasında dominantlıq edən növlər N. maeoticus, N. robustoides,C. rhomboides, Abra ovata və
M.lineatus olmuşdur.
2013-cü ildə Abşeron yarımadasının sahilboyu sularında 48 növ makrozoobentik orqanizim-
lərə rast gəlinmişdir. Qeyd olunan növlərin sayı və rastgəlmə tezliyi sabit olmayıb, ilin fəsillər
üzrədəyişkən olmuşdur. Belə ki, makrozoobentik orqanizimlərin maksimal növ sayı yaz- yay
fəsillərində(40- 48 növ), minimal növ sayı isəpayız fəsilində(24- 28 növ) qeyd edilmişdir (cədvəl).
2012- ci ildən fərqli olaraq 2013- cü ildə Abşeron yarımadasının makrozoobenosunda növlərin sayı
45- dən 48- ə qədər artmışdır. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, rast gəlinən növlərdən 4- ü (Sch.
eudorelloides, İ.michaelseni, P.lacustris, C. marinus) yarımadanın faunası üçün ilk dəfə qeyd edil-
mişdir. Ilin bütün fəsillərində yarımadanın makrozoobentosunun formalaşması əsasən amfipodlar
(15 növ) və mollyuskalar (10 növ), qrupuna daxil olan növlərin hesabına olmuşdur. Tədqiqat
zamanı yanüzən xərçənglər arasında N. robustoides, N.maeoticus, N.carausii, mollyuskalar arasında
isə dominatlıq edən növlər isə C. rhomboides, A.ovata və M.lineatus olmuşdur.
Beləliklə, yuxarıda qeyd edilənlərə əsaslanaraq belə nəticəyə gəlmək olar ki, 2012- 2013- cü
illərdə Abşeron yarımadasının makrozoobentosunun növ tərkibi heç də fəsillər üzrəbir- birindən kəskin
olaraq fərqlənmir. Belə ki, bütün fəsillər üzrə növlərin sayı 28 növlə 48 növ arasında dəyişilir. Lakin
əvvəlki illərdə (1968- 2004 cü illər) aparılan tədqiqat işləri ilə müqayisədə müəyyən olunmuşdur ki,
Abşeron yarımadasının sahilboyu sularında rast gəlinən 109 növ makrozoobentik orqanizimlərin yalnız
44 növü eynilik təşkil etmişdir. Həmçinin əvvəlki illərlə müqayisədə makrozoobentik orqanizimlərin
növ sayının azalması müşahidə edilmişdir ki, bunun da əsas səbəbi makrozoobentik orqanizimlərin
yarımadada yaşayan bentik balıqlar tərəfindən intensiv qidalanmasıdır.
ƏDƏBİYYAT
1.
Алиев А.Д. Видовой состав и распространение зообентоса среднего и Южного
Каспия//В. Сб.: Биол. Среднего и Южного Каспия, М.: Наука, 1968, с.80- 104.
2.
Атлас беспозвоночных каспийского моря. М.:Пищ. Пром., 1968, 413с.
3.
Касымов А.Г. Животный мир Каспийского моря, Баку, Элм, 1978, с.156.
4.
Романова Н.Н. Методические указание и изучению бентоса Южных морей СССР.
М.ВНИРО, 1983, 13 с.
Dostları ilə paylaş: |