Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №7 (88)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
187 Askorbin turşusu substratın bərpasında H-qrupunun donatoru, onun oksidləşməsində H-qrupunun akseptoru rolunda iştirak edir. Stomatoloji təcrübələrdə tətbiqi. 1. Hemorragik sindromla müşayiət olunan qinqivit. 2. Parodontit. 3. İnfeksiyalı stomatit. 4. Ağız boşluğunun infeksiyalı- iltihablı zədələnmələrində, xüsusən anemiya fonunda. 5. Ağız boşluğun yerli immunitetin aşağı düşməsi. 6. Uşaqlarda kariyesin profilaktikası. Nikotin turşusu (PP vitamini, B 3 vitamini). 1. Ürəyə təsiri – mikrosirkulyasiyanı, karbohidrat mübadilə və enerjisini aktivləşdirməklə miokardın oksigenlə təminatını artırır; 2. Damarlara təsiri – periferik damarları genişləndirir, arterial təzyiqi aşağı salır; 3. Qaraciyərə təsiri – ödün ekskresiyasını, zülal sintezini artırır, qaraciyərin qlikogen əmələ gətirmə və dezintoksikasiya funksiyalarını stimulə edir; 4. Qan siseminə təsiri – fibrinolizi aktivləşdirir, antiaqreqant təsir göstərir; 5. Yağ mübadiləsinə təsiri – hipolipidemik və hipoxolesterinemik təsir edir; 6. Karbohidrat mübadiləsinə təsiri – hipoqlikemik təsir edir; 7. Vəzlərə təsiri – tiroksinin məhsullarını artırır, böyrəküstü qabıq hormonlarının istehsalını stimulə edir. Nikotin turşusu orqanizmdə nikotinamidə çevirilir və toxuma tənəffüsünün açar həlqəsinə və maddələr mübadiləsinin bütün növlərinə nəzarət edir. Stomatoloji təcrübələrdə istifadə edilməsi. 1. Parodontoz. 2. Parodontit. 3. Xroniki residiv aftoz stomatit. 4. Qlossalqiya. 5. Qırmızı yastı dəmirov. Rutin (P vitamini, bioflavonoidlər). P vitamini rutin və kversetin formasında itburnu meyvələrində, çaytikanında, qırmızı bibərdə və s. olur. Damar divarının keçiriciliyini azaldır, kövrəkliyinə mane olur, orqanizmin oksigen çatışmazlığına qarşı davamlığını artırır. Antioksidant təsir göstərir, askorbin turşusunun və katexolaminlərin oksidləşməsinə mane olur, onların təsir müddətini artırır. Hialuronidazanın aktivliyini azaldır, askorbin turşusunu dehidroaskorbin turşusuna çevirilməsinə yardım edir. Stomatoloji təcrübələrdə tətbiqi: 1. Parodontit. 2. Qinqivit. 3. Stomatit. 4. Ağız sahəsində allergik səpgilər. U vitamini (S-metilmetionin). Bu vitaminə cəfəri yarpaqlarında, soğanda, kahıda, istiotda, yerkökündə, şalğamda, qulancarda, pomidorda və s. təsadüf edilir. U vitaminin ən zəngin mənbəyi qulancarın zoğları və ağ kələmdir. Qələviləşdirici, iltihab əleyhinə, antiallergiya və qaşınma əleyhinə təsir göstərir. U vitamini histamini metilləşdirir, onu qeyri-aktiv formaya salır və nəticədə mədənin sekresiyası azalır, yaranı sağaldır və ağrıkəsici effekt göstərir. Stomatoloji təcrübələrdə tətbiqi. 1. Xroniki residiv aftoz stomatit. 2. Ağız boşluğu sahəsinin allergik zədələnmələri. Xolinoblokator preparatları ilə birlikdə qəbul etdikdə, U vitaminin müalicəvi effekti artır, asetilsalisil turşusunun iltihab əleyhinə təsirini isə potensiallaşdırır. Yağda həll olan vitaminlər. 188 Retinol (A vitamini). Vitamin A heyvan mənşəli məhsullardan kərə yağında, yumurtanın sarısında, xamada, bəzi balıqların qaraciyərində (treska, xan balığı və.s), qaramalın və donuzun qaraciyərində olur. Bitkilərdə isə retinolun provitamini olan α-, β- və γ- karotinlər olur. İnsan orqanizmində bir molekul β-karotin parçalandıqda iki molekul A vitamini əmələ gəlir. Bu bitkilərə yerkökü, ispanaq, kahı, yaşıl soğan, qara qarağat, itburnu, qaragilə, pomidor, şaftalı, ərik, qırmızı istiot və s. aiddir. Retinol: 1. Epitelizasiyanı stimulə edir, epitel toxumaların funksiyalarını normallaşdırır. 2. Alaqaranlıqda görməni normallaşdırır. 3. İmmunogenezi aktivləşdirir, orqanizmin infeksiyaya qarşı rezistentliyini artırır. 4. Reproduktiv funksiyalara yardım edir. 5. Miokardın, skelet əzələsinin, qaraciyər və sinir sisteminin trofikasını yaxşılaşdırır. 6. Antioksidant və antisklerotik təsir göstərir. 7. Qanın reoloji funksiyalarını normallaşdırır. Retinol: hüceyrələrdə oksidləşmə-bərpaedici prosesləri stimulə edir, onların proliferasiyasını gücləndirir. görmə piqmenti rodopsinin sintezinə yardım edir. samototropin hormonunu, qalxanvari vəzin və böyrəküstü vəzin hormon ifrazını aktivləşdirir. immunoqlobulinlərin, antitel, lizosom fermentlərin sintezini aktivləşdirir. fosfolipidlərin mübadiləsini, RNT, DNT, zülallar və fermentlərin sintezini nizamlayır. Stomatoloji təcrübələrdə istifadə edilməsi: 1. Ağız və dodaqların selikli qişalarının diskeratozu. 2. Epitelizasiya mərhələsinin eroziyalı-yaralı zədələnmələr. 3. Müxtəlif etiologiyalı dodaq qaşınmaları. 4. Qinqivitlər. 5. Stomatitlər. 6. Kariesin profilaktikası. 7. Paradontoz. Yerli istifadə etmək üçün A vitamini digər preparatlarla birlikdə istifadə etmək olar: Hamiləliyin ilkin vaxtlarında qəbulu qadağandır!. Erqokalsiferol (D vitamini). D vitamini az miqdarda yumurta sarısında, kürüdə, kərə yağında olur. Balıqların qaraciyər və yağ toxumalarında isə daha çox olur, əsasən treska balığında. Erqokalsiferol orqanizmdə kalsium və fosfor mübadiləsini normallaşdırır. Erqokalsiferol: 1. Kalsiumun bağırsaq səthindən qana aktiv absorbsiyasını stimulə edir, qandan da sümük toxumasına keçməsinə yardım edir. 2. Böyrəklərin qələvi fosfatazasını aktivləşdirir, kalsium və fosfor ionlarının böyrək kanallarında reabsorbsiyasına yardım edir. 3. Endoxondrial sümük böyüməsinin stromal zülallarınin əmələ gəlməsinə yardım edir. Stomatoloji təcrübələrdə istifadə edilməsi. 1. Parodontoz. 2. Parodontit zamanı karyesin profilaktikası. 3. Qırmızı dəmirov. Tokoferol (E vitamini). Tokoferollar bitki yağlarında, bitkilərin yaşıl hissələrində, xüsusilə buğda, pambıq, qarğıdalı rüşeymlərinin və çaytikanı yağında çox toplanır. Tərkibində 3- metil qrupu olan α-tokoferol daha fəaldır. Sardina balığı E vitamini ilə daha zəngindir. Heyvan mənşəli məhsullardan az miqdarda yumurtanın sarısında, kərə yağında olur. Tokoferol: 1. Zülal və lipid mübadiləsini normallaşdırır. 2. Membranprotektor təsir göstərir. 3. Reproduktiv funksiyaları nizamlayır. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|