Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №7 (88)

 
189 
4.
 
Eritropoezi aktivləşdirir, qanın reoloji xüsusiyyətini yaxşılaşdırır. 
5.
 
Damar divarında aterosklerotik zədələnmələrdən qoruyur. 
6.
 
Kardiotrop  təsir  göstərir:  miokardın  oksigenlə  təmin  edilməsini  və  yığılmasını 
yaxşılaşdırır, ürək əzələsinin distrofiyasının inkişafına mane olur. 

 
tokoferol  aktiv  təbii  antioksidantdır,  doymamış  yağ  turşularının,  lipidlərin,  zülalların  və 
nuklein turşuların sərbəst radikallara oksidləşməsinin qarşısını alır. 

 
keratinfosfokinazanın,  Na
+
,  K
+
-ATF-nı,  sitoxrom-C-oksidazanın  aktivliyini  artırır, 
ubixinonun, sintezini artırmaqla, toxuma tənəffüsünü yaxşılaşdırır. 

 
hem-in  əmələ  gəlməsinə  yardım  edir,  nukleotidlərin,  hormonların  (hipofizin  və  plasentin 
honodotropini) və fermentlərin sintezini artırır. 

 
tokoferol trombositlərin aqreqasiyasını azaldır. 

 
ağciyərlərdə surfaktantın sintezini artırır. 
Stomatoloji təcrübələrdə istifadə edilməsi: 
1.
 
Parodontozun kompleks müalicəsi. 
2.
 
Parodontit və parodontitin ödemli forması. 
3.
 
Diskeratoz. 
4.
 
Epitelizasiya mərhələsinin eroziya-yara zədələnmələri. 
Küretajdan  sonra  desnanın  səthinə  qoyulan  müdafiə  sarğısının  tərkibinə  E  vitamini  daxil 
etmək lazımdır. 
Filloxinon (K vitamini). 
Təbii  halda  bitkilərin:  qarayonca,  ispanaq,  gül  kələmi,  iynəyarpaqlılar,  pomidor,  kənaf  və  s. 
yaşıl  hissələrində,  heyvan  (qaraciyər,  mayalar)  qidalarında  və  həmçinin  bağırsaq  mikroflorası 
tərəfindən sintez olur. 
Qanın laxtalanmasını sürətləndirir və qanda yapışqanlıq əmələ gətirir. Filloxinon: 
1.
 
Qaraciyərdə prokonvertin və protrompin sintezini stimulə edir. 
2.
 
ATF, keratinfosfat və bir çox fermentlərin əmələ gəlməsini aktivləşdirir. 
Stomatoloji təcrübələrdə istifadə edilməsi. 
1.
 
Yaralı-nekrotik qinqivitlər. 
2.
 
Desnadan qanaxma. 
3.
 
Qırmızı dəmirov. 
ƏDƏBİYYAT 
 
1. V.M Həsənov.
 Terapevtik stomatologiya, Təməl biliklər, Bakı,  
2010. 448 s 
2.
 
Terapevtik stomatologiya, Dişin sərt toxumalarının xəstəlikləri, Bakı, 2012. 
376 s 
3. Qəniyev M.M. Farmakologiyadan mühazirələr kursu, (dərs vəsaiti, 490 s.) Bakı, Maarif, 2000 
4. Hüseynov D.Y., Axundbəyli A.A.  Farmakoterapiyanın  əsasları  (dərslik, 414 s). Bakı,  Nasir, 
2001 
5. Qəniyev M.M. Farmakologiya, (dərslik, 525 s.), Bakı, Maarif, 2001   
6. Pharmacology, I Edition (Dərslik, İngilis dilində, Mirzəyeva A. ilə) 2010 384s. 
7. Atlas of pharmacology (Dərslik, İngilis dilində, A.Mirzəyeva ilə), 2012  
8.  D.A.  Kharkevich,  V.V.  Maysckey,  V.K.  Muratov  Supplemented  translatien  made  by  D.A. 
Hasanova, G.İ. Rzayeva, F.D. Huseinova,  Z.Z. Gasanova,  “General  compounting” Educatienal 
literaturae for students of medical institutes 2015, 215 p. 
9. Teyibov R.A. Farmakologiya, (üçüncü nəşr, dərslik, 591 s.), Bakı, Ozan, 2003  
10.Qəniyev  M.M.,  Hüseynova  F.D.  Ümumi  reseptura,  (dərs  vəsaiti,  1-4-  nəşrlər,  205-324  s.) 
Bakı, ATU-nun nəşriyyatı, 2003-2009,  
 
 
 
 
 
 

---

 
190 
ABSTRACT 
Elshad İsmailov 
VITAMINS IN DENTISTRY 
        
Vitamins  and  other  biologically  active  ingredients  are  widely  used  in  the  prevention  and 
treatment of diseases of the face-jaw. In very small doses,  it is crucial to maintaining vital functions 
such  as  normal  cell  metabolism  and  tissue  trophication,    normal  functioning  of  all  organs  and 
tissues,  tissue  regeneration  and  immunoreactive  system  of  the  body,    showing  a  high  biological 
activity. 
      As  a  rule,    not  only  do  most  of  the  patients,  but  most  doctors  do  not  consider  vitamin 
supplements as medicines,  and they think that they can be taken as they want. However,  it should 
be  remembered  that  high  doses  of  vitamin  preparations  include  the  ability  to  rapidly  deplete  the 
defense mechanisms (Tianenko LD1987). 
     In  the  absence  of  vitamins,    regeneration  processes  are  reduced,    so  the  initial  signs  of 
hypovitaminosis are stomatitis,  qingivitis,  glossitis,  and their diagnosis is usually determined by 
physician-stomatologist. 
РЕЗЮМЕ 
Эльшад Исмаилов 
ВИТАМИНЫ В СТОМАТОЛОГИИ 
      
Витамины  и  другие  биологически  активные  вещества  широко  применяются  для 
профилактики  и  в  составе  комплексной  терапии  заболеваний  челюстно-лицевой  области. 
Проявляя  высокую  биологическую  активность  в  очень  малых  дозах,  они  необходимы  для 
нормального  клеточного  метаболизма  и  трофики  тканей,  нормальной  работоспособности 
всех  органов  и  тканей,  поддержания  таких  жизненно  важных  функций  как  рост  и 
регенерация тканей, иммунологическая реактивность организма.  
     Как  правило,  большинство  не  только  пациентов,  но  и  врачей,  не  считая  витаминные 
препараты  лекарствами,  думают,  что  чем  больше  их  принимаешь,  тем  лучше.  Однако 
следует  помнить,  что  при  введении  больших  доз  витаминных  препаратов  включаются 
защитные  механизмы,  направленные  на  быстрое  выведение  из  организма  их  избытка 
(Тищенко Л.Д., 1987).  
     При  дефиците  витаминов  снижаются  процессы  регенерации,  поэтому  нередко 
начальными  признаками  гиповитаминозов  являются  стоматиты,  гингивиты,  глосситы,  в 
связи с чем именно врачи-стоматологи диагностируют их первыми. 
 
 
 
NDU-nun Elmi Şurasının 27 noyabr 2017-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyyə 
olunmuşdur. (protokol № 03).  
Məqaləni çapa təqdim etdi: Tibb üzrə fəlsəfə doktoru, dosent M.İbrahimov
 
 
 
 
 
 
 
 

---