Elmi-kütləvi nəşr
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 13. Strukturlaşmış suyun klaster modeli. Su molekulunun ayrıca assosiasiya etmiş molekulları açıq- aydın görünür.
- Şəkil 14.
125 Şəkil 13. Strukturlaşmış suyun klaster modeli. Su molekulunun ayrıca assosiasiya etmiş molekulları açıq- aydın görünür. asılı olmayaraq tez bir zamanda – asanlıqla dəyişə bilir {113}. Özünün eksperimentlərində o, bir neçə funksiyalar üçün, suyun keyfiyyət analizi də daxil olmaqla, maqnit rezonansı analizatorundan istifadə etdi. Dondurulmuş su damlaları fotokamera geydirilmiş güclü mikroskop altında öyrənildi. Bu metod informasiya təsirinin suyun molekulyar quruluşuna necə təsir etməsini praktiki şəkildə qeyri-adi fotoqrafiyalarını almaqla görməyə imkan verdi. 126 İnformasiya təsirindən öncə distillə suyu nümunəsi Məhəbbət və təşəkkürlər ünvanlanmış su nümunəsi Söz: “Sən axmaqsan” Sağ ol Fransada Lurde su fontanından alınan su nümunəsi İtaliya ilə İsveçrə sərhəddindəki Macore gölündən alınan su nümunəsi Şəkil 14.Müxtəlif mənbələrdən alınmış cu nümunələri bir- birindən fərqlənirlər. 127 Su klasterlərinin (H 2 O) n dinamika və xassələri – aktiv tədqiqatlar predmetidir. Metallik klasterlərin dəqiq müəyyən olunmuş fəza quruluşlarından fərqli olaraq, ölçüləri bir neçə molekullardan ibarət olan su klasterləri hətta otaq temperaturundan aşağıda maye olaraq qala bilirlər: bu cür klasterlərin öz aralarında fasiləsiz olaraq bir-birini tullanıb keçməsi kimi çoxlu sayda bərabərhüquqlu formaları vardır. Su klasterlərinin bu xüsusiyyəti onların elektrik xassələrində də özünü göstərir. Belə ki, əlli ildən artıq məlumdur ki, su molekulu polyardır. Onun müsbət və mənfi yükləri bir- birindən azacıq yerini dəyişmiş və nəticədə o, əhəmiyyətli dərəcədə yüksək dipol momentinə malik olub ətrafında elektrik sahəsi yaradır. Əgər çoxlu miqdar molekul götürsək (məsələn, bir stəkan su), onda ayrıca götürülmüş molekulların dipol momentləri kompensasiya olunacaq və yekun elektrik sahəsi yox olacaqdır ki, bununla da biz hər gün öz həyatımızda qarşılaşırıq. Molekulların hansı say miqdarında məhz bu keçid baş verir? Klasterlərin özləri dipol momentinə malikdirlərmi? Bu vaxta qədər bu suala dəqiq cavab tapılmamışdır. Son 20 il ərzində alınan təcrübi göstəricilər bir-birilərinə zidd çıxırlar. Əsas maneyə ondan ibarətdir ki, bütün aparılan eksperimentlərdə klasterlər suyun dərinliyində, bilavasitə “yaşadıqları mühitdə” öyrənilmişdir. Ayrıca klasteri “çıxarmaq” və onun elektrik xassələrini öyrənmək indiyədək mümkün olmamışdır. Cənubi Kaliforniya Universitetinin tədqiqatçı qrupu tərəfindən aparılan eksperimentlər bu ayrıseçkiliyə son qoydu. Bu yaxınlarda dərc olunan məqalənin nəticələri {119} sübut etdi ki, tərkibi 3-dən 18-dək su molekulundan ibarət olan klasterlər də yüksək dipol momentinə malikdirlər. Belə bir nəticəyə gəlməyə imkan verən eksperiment çox maraqlıdır. Su əlavə edilmiş germetik qab vakuum kamerasına yerləşdirildi və oradan çox dar dəlikdən su xaricə, vakuuma buxarlandırıldı. Miniatür reaktiv ucluq 128 formasında olan dəlikdən çıxan buxar şırnağı səsdən iti sürətlə qovuldu. İstilik vermədən bu cür buxarlanma sxemi nəinki ayrıca su molekulundan və həm də müxtəlif su klasterlərindən ibarət olan buxar almağa imkan verdi. Buxar şırnağı bircinsli olmayan elektrik sahəli bir metr uzunluqda olan kameradan, elektrik sahəsini azacıq yan keçərək kütlə- spektroqrafına düşür ki, bu sonuncu da onu klasterdə olan molekulların miqdarına uyğun olaraq ayrı-ayrı dəstələrə parçalayır. Elektrik sahəsində şırnağın yan keçməsinə nəzərən, həm də klasterlərin dipol momenti ölçüldü. Müxtəlif ölçülü klasterlərin bilavasitə dipol momentlərinin ölçülməsi artıq özü-özlüyündə suyun strukturunun başa düşülməsində böyük əhəmiyyətə malik bir hadisədir {104}. Həqiqətən, belə çıxır ki, su klasterləri bütöv mühitə “yığıldıqda” onlar bir-birini nəinki yalnız bilavasitə kontaktda və həm də dipolların elektrik qarşılıqlı təsirində görürlər. Lakin kaliforniyalı fiziklərin eksperimenti yalnız bunu müəyyən etməyə imkan vermədi. Birincisi, nəticələr onu göstərir ki, iri klasterlər (8-dən artıq molekul) elektrik cəhətcə, daha nizamlıdırlar, nəinki kiçik klasterlər, amma bunun izahı hələki mümkün deyildir. İkincisi, eksperimentatorlara təcrübələri iki müxtəlif temperatur rejimlərində aparmaq mümkün oldu: klasterlərin daxili temperaturu 200 K (–70°C) və 120 K (–150°C). Bir sıra nəzəri hesablamalara görə, bu cür temperatur şəraitində su klasterləri artıq donmalıdır ki, bu da dipol momentinin molekulun miqdarından asılılığını güclü dəyişməli idi. Eksperimentdə isə bu cür dəyişmə qeydə alınmadı. Bundan da belə bir qənaətə gəlmək olar ki, bu temperaturlarda su klasterləri maye olaraq qalırlar. Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|