Elmi redaktor: amea-nın həqiqi üzvü, əməkdar elm xadimi, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Fuad Qasımzadə
Yüklə 2,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
| I
loH
Cmıa. Ihopamibtc <|)iıaoco(j)CKiıc npoınBeaeiiiiH. M.. «I lavKa».
1980. c. 104.
«Ali elmin predmeti tək şeylər deyil, onun predmeti mütləq varlıqdır, çünki o həqiqətən mütləqdir. Onun məşğul olduğu məsələlərin məzmunu varlığın elə durumudur ki, onun özündən yaranır və qırılmaz olaraq ona məxsusdur».*^ ~Fəlsəfı biliyin əsas tiplərini aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: l) obyektiv idealizm (Platon, Hegel və b.); 2) mistisizm və irrasionalizm (Platon, əl-Qəzali, əl-Ərəbi, K.Yaspers və b.); 3) subyektiv idealizm (Yum, Kant və b.). Bu barədə bir qədər aşağıda daha ətraflı bəhs ediləcək; 4) materializm və onun for- malan.
Qeyd etmək lazımdır ki, ingilis-amerikan fılosoflannın çoxu üçün idealizmi subyektiv və obyektiv növlərə bölmək xarakterik olmayıbdır. Fəlsəfi bilik xüsusi elmlər kimi konkret bilik sahəsi ilə məhdudlaşmır. Fəlsəfi
problemlərin spesifikliyi (özünəməxsusluğu) onların xüsusi elmlərin problemləri ilə əlaqəsini istisna etmir, əksinə, bunu tələb edir. Xüsusi elmlərin fəlsəfi problemləri elə nəzəri, xüsusi elmi və həlli ehtimal edilən (fərziyyə, nəzəriyyə) problemlərdir ki, fəlsəfi izaha ehtiyacı var. Burada filosofların və xüsusi elmlərin təmsilçilərinin birgə fəaliyyət göstərmələri üçün imkan var. XX əsrin böyük fiziki A.Eynşteyn demişdir ki, «bizim zamanda fizik, fəlsəfi problemlər ilə əvvəlki nəsildən olan fızikə nisbətən daha çox dərəcədə məşğul olmağa məcburdur». Beləliklə, fəlsəfə xüsusi elmləri əvəz etmir, o fiziki aləm və yaxud cəmiyyətin sosial həyatı haqqında yeni nəzəriyyələr yaratmır; elmin yeni məlumatlan əsasında idraki əhəmiyyəti olan nəticələr çıxarır, onlara istinad edir, konkretləşdirir, zənginləşdirir, ümumi nəzəriyyəni və idrakın məntiqini inkişaf etdirir. Fəlsəfə bütün bilik sahələri ilə əlaqədə olur, hər bir elmdə tətbiq edilə biləcək ümumi prinsiplər hazırlayır. Deməli, fəlsəfə və xüsusi elmlər dünyanın dərk edilməsi prosesində bir- birinə qarşılıqlı təsir göstərir və faydalanırlar. Kant demişdir:
Yüklə 2,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|