Qandinin əxlaq təlimi, özünün dediyinə görə, insanın mənəvi
kamilliyə çatması yollarını və vasitələrini göstərir. Məhəbbət və
mərhəmət, Qandiyə görə, bütün insan münasibətlərinin əsasında
durmalıdır, nifrət isə həyatdan tamamilə kənar edilməlidir.
Qandi azadlığa dinc vasitələr ilə çatmaq tərəfdan olmaqla
qeyri-zorakı üsullan mütləqləşdirirdi. O, yazırdı: «qeyri- zorakılıq
bəşəriyyətin xidmətində olan çox böyük qüvvədir. O, insan
dühasının yaratdığı ən güclü dağıdıcı silahdan daha
güclüdün).Qandi üçün qeyri-zorakılıq təkcə üsul deyil, həm də
ideal idi. Qandinin bütün müddəaları bu və ya digər dərəcədə
qeyri-zorakılıq konsepsiyası ilə əlaqədə olmuşdur. O, «həyat,
şəxsiyyət və mülkiyyət üzərində zorakılıq olmayan» bir dünya
qurmağı arzu edirdi.
Qandi Qərb sivilizasiyasını kəskin şəkildə tənqid edirdi. Bu
tənqid milli azadlıq ideyalan ilə müşayiət edilir. O, imperializmi
«Qərb dünyasının ən ağır günahı» hesab edirdi. Qandi göstərirdi
ki, sivilizasiya şəxsiyyətin əxlaqi inkişafına nə dərəcədə kömək
etməsi və ya mane olması ilə qiymətləndirilməlidir.
Qandi dövlətə ümumiyyətlə mənfi münasibət bəsləyirdi.
Onun fikrincə dövlət bir sinfin başqa sinif üzərində
hökmranlığıdır.
Qandi xalqları sülhə və əməkdaşlığa çağınrdı. Müharibəni
ittiham etmək onun qeyri-zorakılıq konsepsiyasının məntiqi
nəticəsi idi. O, deyirdi: «Mən inanıram ki, hər hansı müharibə,
əlbəttə şər işidir», lakin hansı tərəfin işi ədalətlidirsə, o tərəfi mən
mənəvi cəhətdən müdafiə edirəm.
Dostları ilə paylaş: