Elmi redaktor: amea-nın həqiqi üzvü, əməkdar elm xadimi, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Fuad Qasımzadə

5*2. İctimai-kütləvi və fərdi şüur anlayışları 

İctimai  varlıq  və  ictimai  şüur  dialektik  materializmin 

fundamental  kateqoriyalarıdır.  K.Marks  yazmışdı;  «İnsanlann 

şüuru  onların  varlığını  deyil,  əksinə,  onların  ictimai  varlığı 

onların şüurunu müəyyən edir».*^ İctimai şüur insanların ictimai 

varlığını, onlann maddi həyat şəraitini əks etdirən və cəmiyyətdə 

mövcud  olan  ideyaların,  nəzəriyyələrin,  görüşlərin,  hisslərin, 

əhvali-ruhiyyənin, 

adət-ənənələrin 

məcmusu 

deməkdir. 

Ümumiyyətlə,  şüur  ondan  kənarda  və  asılı  olmayaraq  mövcud 

olan gerçəkliyin əksi olduğu kimi, ictimai şüur da ictimai varlığın 

əks olunmasıdır. Marksist fəlsəfəyə görə ictimai şüurun icti-