təfəkkürü zəiflədir, insanı bihuş edir, ağıla deyil, hissiyyata
yönəlir. Gərgin emosional vəziyyət kütləni qəhrəmanlıq
göstərməyə, özünü şəhid etməyə həvəsləndirə bilir. Belə halda
kütlə ən xeyirxah məqsədlərə də aludə ola bilər. Freyd deyirdi ki,
kütlə təmənnasız olaraq ideala sadiq olmağa qabildir. Üstəlik
kütlə böyük mənəvi yaradıcılığa da qadirdir: dili zənginləşdirir,
folklor yaradır, xalq mahnılarını bəstələyir və s.
Bununla yanaşı göstənnək lazımdır ki, kütlə konkret şəraitdə
insanların zəruri deyil, çox hallarda təsadüfi yığınıdır. Bu birliyin
ümumi emosional istiqaməti var, onu əksəriyyətin qəbul etdiyi
ənənələr deyil, daha çox qəzəb, bəzən heyvani hissiyyat idarə
edir. Totalitar rejimlər xalqı kütləyə çevirmək istəyir. Çünki
kütləni istənilən tərəfə çevirmək, göstəriş vermək, fanatiklər
dəstəsinə çevirmək asandır. Orteqa-i Qasset deyir ki, İtaliya
faşistlərinin lideri Mussolininin «hər şey Dövlət üçün. Dövlətdən
kənar heç nə, Dövlətə qarşı heç nə» şüan- nı göstərmək kifayətdir
ki, onun ideologiyasının tipik kütlə ideologiyası olduğunu
biləsən. «Dövlətin diktaturası davranış qanununa çevrilən
zorakılıq və birbaşa hərəkat tərəfindən qəbul edilən ali
formadır».^*
Elita nəzəriyyəsinin əsasını İtaliya politoloqu və filosofu
Dostları ilə paylaş: 
