liyyət göstərir. Azərbaycan müstəqillik qazanandan sonra
çoxpartiyalı sistem yaratmaq yoluna keçdi.
Partiya demokratiyasının başlanğıcında «işıqlı gələcəyə»
aparan yolu təsvir edən ideyaları formalaşdıran insanlar durur.
Bu adamlar partiyada birləşən və hakimiyyət uğrunda mübarizə
aparan həmfikirlərini tapırlar. Partiya ideologiyanın silahı kimi
çıxış edir. Siyasi mübarizə son nəticədə ideyaların rəqabəti
formasını qazanır.
Lakin vaxt keçdikcə bu klassik modeldə əhəmiyyətli
dəyişiklik baş verir. İndi heç bir partiya özünün praktiki
fəaliyyətində irəli sürdüyü ideyalar ilə məhdudlaşa bilməz,
çünki həyat həmişə kompromisə getməyi, ideyadan kənara
çıxmağı tələb edir. Ona görə də müxalifət partiyaları hakim
partiyalara nisbətən ideologiyaya daha çox bağlı olurlar və
praktiki məsələlərin həlli ilə daha az məşğul olurlar. Bundan
başqa dünya olduqca sürətlə dəyişir, əsasında nə vaxtsa partiya
yaranan ideyalar sonralar yeni şəraitə uyğun gəlmir.
Hakimiyyət belə hallarda partiya üçün adətən yüksək İdeyadan
daha qiymətli olur. Xüsusi ictimai zümrə - siyasi elita
formalaşır. Həmin zümrənin öz maraqları yaranır, ideyanın
göstərişlərindən uzaq olan, hətta bəzən ölkənin mənafeyinə zidd
olan kompromisləri, razılaşmaları, sövdələşməni özündə
birləşdirən və partiya fövqündə duran siyasət mexanizmi
inkişaf edir.
Beləliklə, çoxpartiyalı sistem şəraitində tədricən yeni,
praqmatik model yaranır ki, burada siyasət ön plana çəkilir,
ideologiya isə ona xidmət edir. İdeologiya siyasi prosesin
kənarlarına doğru uzaqlaşdırılır. İdeyaların rəqabəti öz yerini
partiyaların rəqabətinə verir. Belə halda yüksək İdeyanın
cazibədar- lığı deyil, hakimiyyətdə olan partiyanın konkret
praktiki məsələləri nə dərəcədə səmərəli həlletmə qabiliyyəti
əsasdır. Lakin bu o demək deyil ki, ideologiya ümumiyyətlə
yox olur.
Dostları ilə paylaş: