Utilitarizm və antiutilitarizm.
Utilitarist (lat. «utilitas»-fay-
da) filosoflar arasında İeremiya Bentam (1748-1832) və
C.
S.Mill (1806-1873) daha çox tanınırlar.
Utilitarist filosoflar xüsusi əxlaqi prinsiplərin zəruriliyini
qəbul etmirlər. Məsələn, «yalan danışma», «ədaləti sev» və
yaxud «öz vədini yerinə yetir» kimi prinsiplər onların fikrincə
yaşamağa mane olur. Utilitaristlər hesab edirlər ki, daha çox
insanın daha çox xoşbəxt olmasına gətirib çıxaran fəaliyyət
həmişə doğru olur. Buna daha çox xoşbəxt olmaq prinsipi deyilir.
Dünyada yeganə mütləq və daxilən qiymətli şey xoşbəxtlik və
zövq almaqdır. Yerdə qalan bütün qiymətli şeylər o vaxt dəyərli
olur ki, xoşbəxtlik gətirsin.
İeremiya Bentam rifahı zövq ilə eyniləşdirirdi. O, hesab edirdi
ki, elə alternativ seçmək lazımdır ki, zövq əzabdan maksimum
dərəcədə üstün olsun. C.S.Mill xoşbəxtliyi zövqdən daha geniş,
əhatəli və dayanıqlı rifah hesab edirdi. «Utilitarizm
468
«daha çox rifah» anlayışını
Dostları ilə paylaş: |