Sxolastikadan fərqli olaraq İntibah fəlsəfəsi real həyat
hadisələri və humanist mədəniyyətin çox tərəfləri ilə sıx
qarşılıqlı təsir halında idi.
2.
Nikolay Kuzanlının fəlsəfəsi
İntibah dövrünün istedadlı filosoflanndan biri N.Kuzanlıdır
(1401-1464). Onun fəlsəfi fikirlərini ilahiyyat təlimlərindən
ayırmaq çətindir. Bu mənada o hələ orta əsr ənənələrini ifadə
edir və fəlsəfə ilə ilahiyyatı bir-birindən ayırmırdı.
Allahı təbiətə yaxınlaşdıran N.Kuzanlı, təbiətə ilahi sifətlər
verir, birinci növbədə onun məkanda sonsuz olduğunu
göstərirdi. İlahiyyatçı-sxolastik dünyagörüşündə isə kainatın
sonlu olduğu göstərilirdi.
N.Kuzanlının fikrincə idrak prosesi insan biliyinin sonsuz
olaraq təkmilləşdirilməsi deməkdir. O, idrakın müxtəlif
mərhələlərini fərqləndirirdi. Birinci mərhələ duyğulardır;
burada əşyaların duyulan obrazı yaranır. Yüksək mərhələ isə
düşüncədir.
Sokratm «özünü dərk et!» kəlamı ilə razılaşan N.Kuzanlı
yazırdı: «Hər şey ilə ən çox maraqlanan insan üçün ən
mükəmməl idrak öz biliksizliyi haqqında ən yüksək biliyə malik
olmasıdır; öz biliksizliyini görən hər kəs daha bilikli
O
1
UD
>.^®
Onun fikrincə insan ağılı həqiqəti tamamilə dərk edə bilməz:
«Beləliklə, həqiqət haqqında biz dəqiq yalnız onu bilirik ki, o
əlçatmazdır: bizim ağlımız həqiqətə necə olduğundan nə çox, nə
də az ola bilməyən mütləq zərurətə çatmaq imkanı kimi
yanaşır».^'
Dostları ilə paylaş: 
