Elmi redaktor: İsmayıl Əli oğlu Fcyzullabəyli, iqtisad elmləri doktoru, professor
Yüklə 2,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
2) Elmi-texniki obyektlərdən birgə istifadə; 3) Elmi kadrların hazırlanması və ixtisas səviyyələrinin yüksəldilməsi; 4) İnformasiya mübadiləsinin təşkili. İlk baxışdan elmi-texniki fəaliyyət sferasında səmərəli əməkdaşlığın təşkili üçün əlverişli zəmin yaradılıb. Lakin, real, praktiki fəaliyyət həyata keçirilmir. Beləliklə, MDB-in üzv-ölkələrinm_^W]^.ü^^ (f əsas vasiıələrdən Din mvestısıva^ənö^daslıgıdır. İnvestisiya əməkdaşlıgımn fealhğa çevrilməsi (ələlxüsus malİ 3 ^ə imlcanlannm kasadlığı şəraitində) birinci növbədə blokdaxili səviyyəyə uyğun makroiqtisadi siyasətin razılaşdınlmasmı və sırf konkret prizmadan yanaşmaqla praqmatiq məzmun daşıyan konseptual istiqamətin formalaşdınimasını tələb edir. Yə’ni, ən ümumi şəkildə götürülərsə, bu o deməkdir ki, investisiya əməkdaşlığının intişarı əsasən iki istiqamətdə həyata keçirilə bilər: I. İnteqrasiya məzmunu daşıyan və bu prosesin sürətlənməsinə yönəlik investisiya əməkdaşlığı; Bu halda proses sadədən mürəkkəbə doğnı istiqamətlənir. Yə’ni, regional ümumbazarm qərarlaşması distet olaraq vahid iqtisadi məkanın formalaşması ilə başa çatır. Daha konkret ifadə etsək, söhbət MDB-in real məzmunlu inteqrasiya bloku kimi inkişafindan və bu anlamda investisiya əməkdaşlığının təşkilindən gedir. II. Regional iqtisadi əməkdaşlıq çərçivəsində investisiya axınlarının səmərəli təşkili və müasir qloballaşma prosesinin gətirdiyi təhlükələrdən kollektiv mühafizənin həyata keçirilməsi. Aydındır ki, müasir reallığın spesifikasından yanaşdıqda yuxanda qeyd etdiyimiz konseptual istiqamət daha real görünür. Beləliklə, xüsusi tədqiqat aparmadan da, aydın şəkildə görünür ki, xarici investisiyaları cəlb etmək sferasında həyata keçirilən fəaliyyət sistemli səciyyə daşımır. Xarici birbaşa investisiyaların cəlb edilməsi prosesində sistemliliyin təminatı zəruriliyi sosial-iqtisadi həyatın mühüm göstəriciləri arasında mövcud olan dialektik qarşılıqlı bağlılıqla və müəyyən baxış bucağı çərçivəsində sillogizm mövqeyindən tam şəkildə sübuta yetirilir (Şək. 3.6.). 154 Düzdür, müasir fəlsəfə sillogizm təliminə şübhə ilə yanaşmaqdadır. Qeyd edək ki, bu baxımdan irəli sürülən arqumentlərin elmi əsaslan mövcuddur. Həqiqətən də, çoxölçülü determinizmin reallığı nöqteyi-nəzərindən sillogizm təlimi kifayət qədər sönük görünür. Biz bu mövqenin inkar etmək fikrində deyilik. Əksinə, qeyd edilən yanaşmanın daha düzgün olması qənaətindəyik. Araşdırdığımız problemə yanaşmada isə sillogizm təlimindən yararlanmağımızın əsas səbəbi amillər çoxluğunun determinliyini göstərməkdən ibarətdir. Qeyd edilən yönümdə fəaliyyətin intensivləşdirilməsi üçün, zənnimizcə, aşağıdakı istiqamətlərdə mövcud olan problemləri aradan qaldırmaq məqsədəmüvafıq olardı: 1. Problemə yanaşmada subyektiv amillərin rolunun minimuma endirilməsi (Bürokratiya, neqativ hərəkətlər və s.); 2. İri özəlləşdirmə prosesinin bütövlükdə, onun xarici investisiyalarla bağlı olan sferasının isə ələlxüsus şəffaflaşdırılması üçün zəruri hesab edilən bütün vasitələrdən maksimum səviyyədə istifadə edilməsi; 3. Xarici investisiyaların cəlbedilməsi, proscsııal fəaliyyət və onlardan istifadə edilməsi effektivliyinin yüksəldilməsi yönümündə hökumət tərəfindən xüsusi sərəncam verilməsi yaxud «Xarici investisiyalardan istifadənin səmərəliliyinin yüksəldilməsi haqqında» parlamentin qanun qəbul etməsinə böyük ehtiyac vardır. Belə ki, xarici investisiyaların cəlb edilməsi və onun verə biləcəyi effekt yaxud prosessual fəaliyyətin nəticələri eyni anlam daşımırlar. Eyni zamanda, cəlb edilmənin hüquqi bazasını müasir şərtlər daxilində kifayətedici saymaq mümkün deyildir. Belə ki, «Xarici investisiyaların mühafizəsi haqqında» qüvvədə olan qanunun dəyişən şəraitə müvafiq surətdə tokmilləşdirilraəsinə ehtiyac yaranmışdır. Hər şeydən əvvəl, müasir investisiya prosesinin mürəkkəb və çoxşaxəli xarakterini nəzərə almaq, eləcə də əksər qanunlarımıza xas olan «xəstəlikdən»-fıkrin və ifadənin dəqiq, anlaşıqlı şəkildə əks etdirilmərnəsindən qurtarmaq məqsədəuyğun olardı. Bununla yanaşı, xarici investisiyaların bütövlükdə milli 156 iqtisadiyyatın inkişafına şövqləndirilnıosi, sahəvi cəlbetmənin clmi-texnoloji tutumunun yüksəldilmosi problemlərinin optimal həlli mövcud hüquqi baza əsasında (hətta, təkmilləşdirilmiş variantda belə) çətin ki, öz realizasiyasını tapa bilsin. 4. Xarici investisiyaların cəlb edilməsində ölkədaxili mütənasibliyə maksimum əməl edilməsinə çalışmaq zəruridir. Xarici investisiyaların (eləcə də daxili) böyük bir hissəsinin paytaxtda cəmlənməsi (90%-dən çoxu) qeyri-normal haldır və milli iqtisadiyyatın proporsional inkişafından tutmuş demoqrafik vəziyyətə qədər çox uzağa gedən nəticələrlə sonuclana bilər; 5. Nəzərə almaq lazımdır ki, qeyri-neft sektoruna xarici investisiyaların cəlb edilməsi problemində heç də az əhəmiyyət daşımayan (əgər, belə demək caizsə) milli bazarın kiçik tutumluluğunun mövcudluğu və bu əsasda da bazar cəlbediciliyinin olmamasıdır. Milli bazarın iqtisadi və texnoloji sərhədlərinin «calaq» yolu ilə genişləndirilməsi zəruriliyi MDB çərçivəsində regional ümumiliyin forraalaşdırılmasmdan funksional asılılıqdadır. Ona görə ki, əvvəla, qeyd etdiyimiz ümumilik: 1)MDB daxili məkanda istehsal və elmi-texniki əməkdaşlığın inkişafına, nəticə etibarı ilə Azərbaycana daxil olan investisiyaların alternativ mənbələrinin çoxalmasına şərait yaradardı; 2)Bu hal ölkənin inkişaf etmiş dünyadan investisiya üzrə mütləq asılılığının kəskinliyini xeyli azaltmaq iqtidarmdadır; 3)300 mln. nəfərlik nüfuza malik bazara çıxış imkanını əhəmiyyətli dərəcədə asanlaşdırmaqla, hətta modemləşməsiz milli istehsalın ən’ənəvi sahələrinin sürətli inkişafına təkan verərdi; 4)Xarici rəqabətə duruş gətirmək, TMK-larm milli iqtisadiyyata inhisarçı mövqedən təsiri imkanlarını neytarllaşdırmaq üçün regional gücə söykənmək imkanı yaradardı və s. İkincisi, regional ümumiliyin ölkənin rəqabətqabiliyyətliliyinə (investisiyaya cəlbetmə sferasında) mənfi təsiri olacağı barədə səslənən fikirlərin heç bir elmi əsası yoxdur. Belə ki, xarici investorun «istədikləri» içərisində başda gələn məsələ sırf iqtisadi mənada, təkcə sabitlik deyil, həmçinin onun dayanıqlığı və «uzunömürlülüyüdür». 157 Yüklə 2,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|