Əlyazması hüququnda kamal asadpour mahmod oğlu TƏLİMİn səMƏRƏSİNİn yüKSƏLDİLMƏSİNDƏ MÜASİr pedaqoji texnologiyalardan iSTİfadəNİN İmkanlari və yollari e lmi rəhbər

Yazı ixtira olunandan sonra təlim prosesi yazılı surətdə mədrəsə, məktəb, j^scld, kilsə və dini yerlərdə yeni bir forma aldı. Yəni dərs otağında müəllimdən

bad almaq məcburi xarakter daşıdı və yazılmış yazılar şifahi, düzgün metodların ■dəyişməsi nəticəsində biliyin ötürülməsinə çevrildilər.

İ Kitab çapının meydana gəlməsi ilə İkinci informasiya inqilabı baş verdi. Bu, formasiyanın kütləvi şəkildə çoxaldı İmasına və yayılmasına səbəb oldu. İnforma- ya mənbələrinin sayı artdı, onun yayılması imkanları xeyli genişlənmiş oldu. Daha *x insan informasiya və bilik əldə etmək imkanı qazandı. Buna müqabil olaraq, təbii it təhsil müəssisələrinin sayı da xeyli çoxaldı. Təhsil müəssisəsi bu mərhələdə əyani ta formal tədris növlərinə malik olmaqla lokal xarakter daşıyırdı.

Dəmir yolu sisteminin və poçt xidmətinin yaranması informasiyanın tədris materiallarının yayılması coğrafiyasını genişləndirdi, elmi-mədəni mərkəzlərdən izaqda yaşayan insanların da təhsil almasına şərait yaratdı, tədricən qiyabi-məsa- bdən təhsil təşəkkülə başladı.

Eiektrikin kəşfi əwəJki iki inkişafa böyük təkan verdi. Yeni kommunikasiya exnologiyalanmn — teleqraf, telefon, radio və televiziyanın meydana gəlməsi infor- İbasiya və biliklərin yayılma dairəsini daha da genişləndirdi. Radio və televiziya Vasitələri informasiyanın operativ şəkildə istənilən məsafəyə ötürməyə imkan verdi- fyinə görə İnformasiya-kommunikasiya vasitələri tədricən təhsil sisteminə gətirildi. 'Təlimin əyaniləşdirilməsində bu vasitələrdən geniş istifadə olunmağa başlanıldı, i Televiziya ən kütləvi pedaqoji texnologiya (İKT) vasitələrindən birinə çevrildi. Öyrədici teleproqramlar bütün dünyada yeni bir təhsil alma formasının - distant təh­vilin yaranmasının əsasını qoydu. Geniş auditoriya təhsil almaq imkanı əldə etdi. Məsafədən təhsil imkanı təhsil müəssisəsinin lokal infrastrukturasına bir dəyişiklik gətmir.

Ötən əsrin 50-ci illərində elektron hesablama texnikasının, sonralar isə kom­püterin kəşfi şəbəkə texnologiyalarının sürətlə inkişafına və yayılmasına səbəb oldu. Nəticədə proqramlaşdırılmış təhsil paradiqmaları, çoxlu sayda təhsil təyinatlı öyrədici proqramlar, təhsil bazaları, trenajorlar yarandı və tədrisdə geniş istifadə olunmağa başladı.

Təhsildə, təlim-tərbiyə prosesində pedaqoji texnologiyanın və texnoloji yanaş­manın tətbiqi sosial-mədəni fəaliyyətdə yeni strateji inkişaf İstiqaməti olub, böyük ;itəzəri və təcrübi əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda təhsil sistemində texnologiya terminin İşlənİlməsinə və qiymətləndirilməsinə münasibət birmənalı deyildir. Bəziləri: 1. bıı məsələyə tədris prosesi üçün müxtəlif metodların, vasitələrin, tədris avadanlığının, təlimin vasitələrinin İşlənilməsi və tətbiqi, təlim prosesinin yaxşılaşdırılması, tədrislə bağlı məsələlərin səmərəli həlli məqsədilə insana xarici mühitin təsiri və orqanizmin ona verdiyi cavab reaksiyası verməsi; Bu təsirlərdən İnsan yalnız elələrini seçir ki, mühitə uyğunlaşmaq üçün ona daha geniş şərait, eyni zamanda müşahidələr apar­maqla hər hansı situasiyaya, necə cavab reaksiya verəcəyini müəyyənləşdirməyə imkan yaradır və sistemli təhlil metodlarının üsullarının tətbiqi kimi baxır;

2.