Erdogan ibrahimhalil

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 

Cilt: 11     Sayı: 57     Haziran 2018

 

 

The Journal of International Social Research 

Volume: 11      Issue: 57     June 2018    

 

 

 

- 801 - 

şeklindeki  eylemler  buna  misal  olarak  verilebilir.  İyilik  yapmanın  toplum  yararına  olduğu,  suçluya  ceza 

vermek, suçluyu bir daha aynı hataya düşmekten önlemekle birlikte, başkasına da o suç işleme konusunda 

caydırıcı bir önlem olması, başka bir örnek olarak verilebilir. Burada akl-ı selim kaydının anlamı ise istisnai 

durumlarda  bile  olsa,  eski  Roma’da  veya  Arap  cahiliye  dönemlerinde  bazı  anormal  akılların 

mazoşist/özezer eylemleri arzu edip veya sadist/elezer olup zalimlikten hoşlanması gibi durumları tarifin 

dışında bırakmak içindir (Âşûr, 2001: 251-252). 

İslam  dininde  vahyin  en  büyük  özelliklerinden  biri  fıtrata  uygun  ve  evrensel  olmasıdır.  “Fıtrat” 

sözlük  anlamı  olarak  yaratılış,  huy,  mizaç,  tabiat  demektir.  Allah  Teâlâ  Kur’ân-ı  Kerîm’de  insanlara, 

yönlerini  mizaç  ve  tabiatlarıyla  uyum  içerisinde  olan  dine  yöneltmelerini  istemiş  ve  açık  bir  niteleme  ile 

insanların  tümünün  bu  fıtrat/yaratılış  üzere  olduklarını  (Rûm:  30)  ifade  etmiştir.  Fahreddin  er-Râzî  (ö. 

606/1210)  burada  ifade  edilen  dinden  maksadın  İslam  dini  olduğunu,  fıtrattan  maksadın  da  insanın 

yaratılışında  tevhit  ve  rubûbiyyet  bilgisinin  bulunması  şeklinde  açıklamıştır.

 

  Zemahşerî  (ö.  538/1144) 

fıtratı, her doğan insanın Allah Teâlâ’nın varlığını, birliğini ve aynı zamanda vahyin ilklerini kabul etmeye 

eğilimli olma şeklinde açıklamıştır (Zemahşerî, 2007: III/484). Buna göre fıtrat, yaratıcının fizikî ve aklî olarak 

insana  yüklemiş  olduğu  doğal  davranış  biçimleridir.  Örneğin  insanın  ayakları  üzerinde  yürümesi  doğal 

davranış biçimi/fıtratıdır. Bir eşyayı eli ile değil ayakları ile almaya kalkışması fıtrata aykırı bir durumdur. 

Bir  önermenin  sonucunu,  öncüllerden  hareketle  ortaya  koymak  aklî  bir  fıtrattır.  Bu  sonucu  sebeplerin 

dışında bir şeyden çıkarmak ise aklî fıtrata aykırıdır. Dolayısıyla İslam’ın fıtrat dini olması, aklî olmasından 

ileri gelmektedir.  Çünkü getirmiş olduğu inanç ve hukuk sistemi aklî ve aklın idraki ile uyum içinde olan 

yasalardır  (Âşûr,  2001:  262).  Hz.  Muhammed’in  (s.a.s.)  İslam  dini  olarak  insanlara  tebliğ  ettiği  inanç 

meseleleri, daha önce Hz. İbrahim (a.s.), Hz. Mûsâ (a.s.), Hz. Îsâ (a.s.) ve diğer peygamberlerin tebliğ ettikleri 

dinlerin aslı ile  herhangi bir farklılık arz etmemiştir (Şûrâ: 13). Hristiyan ve  Yahudilik  gibi dinler ile İslam 

dininin  arasında  görülen  farklılıklar  ise  o  dinlerin  peygamberlerinden  sonra  değiştirilmesi  ve  din 

adamlarının kendi yorumları ile inşa ettikleri yanlış dini ritüellerden kaynaklanmaktadır. Yoksa asıl itibari 

ile  Hz.  Adem’in  tevhit  inancı  ile  son  Peygamber  Hz.  Muhammed’in  (s.a.s.)  getirmiş  olduğu  tevhit  inancı 

arasında hiçbir fark yoktur. 

Vahyi  ve  nübüvveti  daha  yakından  tanımak  için  insanların  birlikte  yaşadıkları  hakikatini,  bu 

birlikteliğin  yardımlaşma,  dayanışma  ve  bazı  yasakları  beraberinde  getirdiği  gerçeğine  de  göz  atmak 

gerekir. Yardımlaşma ve yasaklar belli bir takım kanun ve kurallar bütünüdür. Kural ve sistemin olmadığı 

bir  yaşam  tarzı,  toplumlar  bir  tarafa,  iki  insan  arasında  bile  mümkün  değildir.  Bu  kurallar  ve  sistemlerin 

muhtevasında  mündemiç  emir  ve  yasaklar  vardır.  Toplum  hayatının  devam  etmesi  için  gerekli  olan 

anayasa,  mevzuat,  idare,  ceza,  yargılama,  iş  ve  vergi  hukuku  gibi  denetim  mekanizmaları,  emirler  ve 

yasakları  içeren  hükümlerden  ibarettir.  Bu  emir  ve  yasaklar,  fertlerin  eylem  ve  söylemlerini  düzenleyerek 

toplumun asayiş ve hukukunu sağlar. İş hukuku sayesinde, işveren işçisinin haklarına saygı duyar, topluma 

zarar veren kimseler ceza hukuku sayesinde kendilerine çeki düzen verir, hakkı gasp edilen kimseler de bu 

hukuk sayesinde haklarına kavuşurlar. 

Nübüvvet  kurumunun  getirmiş  olduğu  emir  ve  yasakların,  insandaki  haz  duyguları  ile  çelişik  bir 

durumu ortaya koyduğu gerekçesi ile dini reddetmek bilimsel bir yargının sonucu değildir. Basiret, feraset 

ve  sağlıklı  bir  akıl  ile  düşünüldüğünde  durumun  çok  farklı  olduğu  ortaya  çıkacaktır.  İslam’ın  ortaya 

koyduğu evlilik dışı ilişki/zina, içki/uyuşturucu gibi yasaklar veya getirmiş olduğu hukukî sistem, hedonist 

bir  bakış  açısı  ve  vahyin  ışığındaki  aklın  tefekkürü  ile  mukayese  edildiğinde,  birbirinden  farklı  sonuçlar 

ortaya  çıkacaktır.  Berâhime’nin  ibadet  eleştirilerini,  günümüz  deizm  severlerinin  sınırsız  özgürlük 

taleplerini,  ortak  aklın  ilkeleri  ve  tarihi  tecrübeyle  beraber  değerlendirmek,  meselenin  hikmetini  ortaya 

koyma  bakımından  önem  arz  etmektedir.  İbadetler  Tanrı-insan  ilişkisindeki  sınırlı-sorumlu  bir  durumun 

varlığı düşüncesinden hareketle anlaşılmaya çalışılmalıdır (Gündüz, 2018: 48).   Örneğin zina, uyuşturucu ve 

alkol  kullanımının  yasak  olmasına,  materyalist  bir  bakış  açısı  ile  bakmak,  ilk  etapta  insan  özgürlüğünün 

kısıtlanması  şeklinde  algılanabilir.  Halbuki  meseleyi  tarafsız  bir  yargı,  bilim  ve  aklın  ölçüleri  içerisinde 

değerlendirmek,  ortaya  farklı  sonuçların  çıkmasını  sağlayacaktır.  İslam’ın  cinsel  birlikteliğe  bakış  açısı 

Hristiyan din adamlarının ortaya koyduğu ruhbanlık şeklinde değildir. Aksine evlenmeyi, fıtratın bir gereği 

olarak  gören  İslam  dini  (Rûm:  21),  evliliği  teşvik  etmiş  (Nûr:  32;  Müslim,  “Nikâh”,  1;  Buhârî,  “Nikâh”,  1), 

erkek ve kadının birbirine olan sevgi, merhamet ve meveddetinin evlilik ile mümkün olduğunu söylemiş ve 

aklını  kullanan/tefekkür  eden  kimselerin  bunda  çok  büyük  olağanüstü  durumlar  fark  edeceğini  ifade 

etmiştir (Rûm: 21). İslam dininde erkek ve kadının cinsel münasebeti yasak değil, sadece hukuki bir zemin 

üzerinde  olması  istenmiştir.  Bu  hukuk  sayesinde,  erkek  ile  kadın  birlikteliğinden  meydana  gelen  neslin 

tespit edilmesi, mirasın tahakkuku, eş ve çocukların bakımının üstlenilmesi/nafaka gibi maddi durumların 

yanı  sıra,  baba  şefkatini  ve  anne  merhametini  temin  ederek  çocuğun  psikolojik  ve  fiziki  anlamda  topluma 

---