ƏSƏRLƏRİ I ciLD
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
137 elə düşünürdün ki, – “Bu kişidə azca da olsa insaf yoxdur...”. O isə çubuqlar sındıqca digərini əlinə alıb bizə olmazın zülm verməkdən zövq alırdı. İsgəndər kişi çubuqla yerdə bir kiçik çala qazdırıb içini suyla doldurdu. Sonra qarnıüstə üzanıb dilini suya batırdı, – “Hə xırnaz igidləri, vətən torpağının dadını heç dadmısı- nızmı!” – hamı bircə-bircə çalanın suyunu yalayıb ağzındakı torpağı çeynəyə-çeynəyə dikəlirdi – bu zopu göynərtisinə ara vermək üçün bir fasilə tapşırığı idi... Həmin gün xırnazlıların sevinc günü oldu. Analar hə- min gecə övladlarına, ərlərinə təpitmə qoydular. Turan kürəyində, baldırlarındakı zolların göynərtisindən gərdəyə yaxın duracaq halda deyildi. Sabah xırnazlılar müharibədən çıxmış adamlar kimi axsayır, belibükük, sifətində ağrı gəzir- di. Ancaq bir-biri ilə qarşılaşanda zopanın bədənlərində açdığı qançırları göstərib qəşş edir, zarafatlaşırdılar. * * * Bax mənim doğma Xırnazım belə Xırnazdı. Allah da sanki insanların şərindən, nadanlığından bezəndə, bizim Xırnaza baxıb dincəlir, heç olmasa yer üzündə 37 evdən ibarət xırnazlılara görə qiyaməti ləngidirdi. Amma, Allah xırnazlıların bu şad həyatını qısqandı – bezdi bu qədər şad- yanalıqdan. Yerdə heç bir şeyin düz getmədiyinə hirslənib, xırnazın dinc həyatını da haram elədi. Acı qiyamət gəlib Xırnaza da çatdı. Dövran həmin dövran deyildi, heç xırnazlıların da əv- vəlki vaxtı deyildi, ancaq Allah həmən Allah idi. Allah belə 138 etməməliydi. Allah xırnazlıların həyatını acı zəkkuma, Xır- nazı isə donuz yaylağına çevirməyə qərar verməməliydi. Amma Allahın nəfsinə keçdi Xırnaz. Allahı bu qərarından dəyişməyə isə heç kimin gücü çatmadı. Əzgilin xörəllədiyi vaxtı bir daha görə bilmədik. Erməni oğraşlığı, satqınlarımı- zın şərəfsizliyi xırnazlılarıın dağ vüqarını qırdı, onları Sum- qayıtın küçələrinə səpələdi... * * * Mən bu qeydlərimi Xırnaza getdiyim gündən tutmağa başladığım gündəliklərimdən seçib yazırdım. Düşünürdüm ki, arvadımın və oğlumun dərdini unutduracaq bir məşğu- liyyət tapmışam. Amma bilmədim ki, aradan şeytan dilli illər ötəcək və xırnazlılar öz elindən didərgin düşəcək, öz doğma dağlarının, təmiz havalarının həsrətilə qovrulacaq, sapsarı tifillərə çevriləcəklər. Və mənim bu gündəliyim mənə Xırnaz boyda bir yük olacaqdır. Doğma elimizdən pərən-pərən düşəndən sonrakı günlərimizi bu gündəliyə yaza bilmədim. Daha bu gündəliyin davamı olmayacaq. Xırnazlıların son günlərini, indiki didərginlik həyatını yazsam əlim quruyar, ürəyim çatlar. Sumqayıtın Politexnik Texnikumunun yataq- xanasında məskunlaşmış xırnazlıların hər səhər xlor yükünü “kənd yadigarı Qazel”imizə yükləyib Bakının kəndlərində veyil-veyil, – “Xlor var, xlor!” – deyə bağırmağımızın nəyini yazım axı. Küçə-küçə xlor satmaq xırnazlıya yaraşarmı heç... * * * 139 İsgəndər kişiylə Xırnaz daha da müdrikləşmiş, birləşmiş, bütövləşmişdi. İsgəndər kişi doğma vətənində cəmi iki il yaşadı. Dediyi kimi mələksima nəticəsiylə İsmili evləndirdi. Türkiyədə yaşayan qohum-əqrəbasının bir neçəsini doğma kəndinə gətirdi. Onu valideynlərinin yanında dəfn etdik. Yaxşı ki, ikinci dəfə vətəndən didərgin düşməyin acısını yaşamağı tanrı ona qıymadı. Son nəfəsinədək, – “Bu azğınlar yenə başladılarsa, yumruğunuzu birləşdirin!” – deyirdi. “Bəs özümüzün satqınlarımızı neyləyək?” – soruşanda, – “cəhən- nəm olsun vətən, siz Xırnazı qoruyun və onun uğrunda şəhid olub doğma torpağınıza qarışın! Siz qürbətin nə olduğunu bilməzsiniz! Nəbadə əlinizi hər şeydən üzüb didərgin düşməyə razı olasınız! Özünüzü öldürün, ancaq Xırnazı tərk etməyin! Qürbətin nə olduğunu anlamazsınız siz...” – bu da son vəsiyyəti oldu aylarca xəstə yatan İsgəndər kişinin. Ancaq indi qürbətin nə olduğunu, İsgəndər babanın o vaxt qürbətdə nələr çəkdiyini bütün xırnazlılar yaxşı bilirlər. Xırnazlıların cəsarəti çatmadı özlərini Xırnazdaca qətl etməyə. Dedilər ki, – “Uzağı bir-iki aya hökumət torpaqlarımızı geri alar yəqin..”. İndi qürbətin cəhənnəm əzabını yaşayırlar – həm də həyatın acı qamçısını yalayaraq, dizin-dizin sürünərək yaşayırlar. Əgər buna yaşamaq demək olarsa... * * * İndi hər xeyir-şərdə xırnazlılar gizli bir sirrin üstünü açmaq üçün bir-biriylə çoxdandır pıçıldaşırlar, – “Görəsən qızılları tapan kim idi..?”. Ancaq Qəniş ağanın yasında hamının yekdil fikri beləydi ki, – “Elə İsgəndər kişinin Tür- kiyədən Xırnaza qayıtmaqda məqsədi, vaxtilə basdırdıqları 140 küpəni tapmaq olub”. İndi xırnazlıları bir sual maraqlan- dırırdı, – “Görəsən İsgəndər kişi qızılların hamısını xərcləyib qurtarmışdı, yoxsa, qalanını Turan apardı..?” İş orasındadır ki, günlərin birində qoyun nobatına gedən cavanlardan biri kəndə xəbər gətirdi ki, “Camov”da qırılmış küp qırıqları tapıb, hətta qırıqlardan bir neçəsini kəndə də gətirmişdi. Sonradan bu küpənin, “Zibeydənin dədə yurdu”- nun arxasındakı iri daşın altından çıxarıldığı da bəlli oldu. Hamı bir-birindən şübhələnirdi. Küpləri tapanın susmağı isə xəyanət kimi qiymətləndirilirdi – çünki bir xırnazlının, xır- nazlıdan gizlini olmazdı. Ancaq kəndə elektrik, asfalt yol, körpü, suvarma arxı çəkiləndə bu işləri maliyyələşdirən İs- gəndər kişidən şübhələnməyi arlarına sığışdırmamışdılar. İndi Xırnazın şəhərdə böyüyən cavanları sırtılmış, ağzına gələni dillərinə gətirməkdən çəkinmirdilər. Didərgin elin bir ağsaqqalı yox idi. Hamı qızılların sahibinin İsgəndər baba olduğunu, əvvəlcədən küplərin yerini bildiyindən əmin idi. Turan və İsmil isə qaçqınlığın əlindən ailələriylə birlikdə Türkiyəyə köçmüşdülər. İsmil ikinci təhsilini Türkiyənin ən qabaqcıl hərbi akademiyalarının birində bitirdi. İndi bizim Müdafiə Nazirliyinin zabitidir. Xırnazlı ali təhsilli gənclərin indi sayı-hesabı itib – oğlanlı-qızlı ali məktəblərə qəbul olub- lar. Aradan 20 ilə yaxın vaxt keçəndən sonra Xırnaz gənc- lərinin hər toyunda toybaşılığı öhdəmə götürüb zopa yallısı çəkirəm. Artıq toylarımız zopusız, zurna-nağarasız olmur. İndi İsgəndər kişinin və Qəniş ağanın ölənlərinə mən rəhmət oxutdururam. Ölüb vətəndə qalmadıqlarına görə onlar bun- dan artığına, Cəmil kimi diri-diri şaqqalanmağa layiqdirlər. Bu günlərdə Qədim adlı xırnazlının (buna xırnazlı de- mək olarmı heç, – Sumqayıtda doğulasan, burda böyüyüb, Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|