251
Şagirdi rəğbətləndirmək və cəzalandırmaq onun hisslə-
rin
ə təsir etmək deməkdir. Bəs o nə vaxt, hansı vasitələrlə
r
əğbətləndirilə və nə vaxt hansı vasitələrlə cəzalandırıla bilər?
Şagird yaxşı və əla qiymətlərlə oxuduqda, məktəbdə və
dig
ər ictimai yerlərdə özünü nümunəvi apardıqda, məktəbin
ictimai h
əyatında fəal iştirak etdikdə, yarışlarda, müsabiqələrdə
qalib g
əldikdə rəğbətləndirilir; onun gələcək inkişafı üçün bu,
olduqca vacibdir. R
əğbətləndirmə hansı yollarla həyata keçi-
rilir?
-nailiyy
ətlərin dərsdə, müxtəlif səviyyəli tədbirlərdə,
iclaslarda qeyd edilm
əsi ilə;
-
şəklin şərəf lövhəsinə vurulması ilə;
-
haqqında divar qəzetinə yazmaqla;
-m
əktəb radio qovşağında verilişlə;
-t
ərifnamə ilə;
-t
əşəkkür elan etməklə və s.
B
əzən müəllimin işlətdiyi tərbiyə metodları, çəkdiyi
z
əhmət ayrı –ayrı şagirdlərlə bağlı lazımi nəticəni vermir. Mə-
suliyy
ətsizlik, davranışda, rəftarda kobud qüsurlar, sayqısızlıq,
pis ad
ətlər davam edir. Onda cəzalandırma metodu digər me-
todlardan ön plana keçir. B
əs məktəbli hansı yollarla cəzalan-
dırıla bilər? Əlbəttə, şüurlu surətdə yol verdiyi nöqsanlara
müvafiq
əndazədə və aşağıdakı yollarla:
-danlamaqla, t
ənbeh və məzəmmət etməklə;
-x
əbərdarlıq etməklə;
-
haqqında divar qəzetinə yazmaqla, yeri gəlsə, kari-
katurasını verməklə;
-m
əktəb radio qovşağında adını çəkib mənfi hərəkəti
bar
ədə məlumat verməklə;
-valideynini m
əktəbə çağırmaqla;
- müxt
əlif səviyyəli tədbirlərdə, iclaslarda adını
tutmaqla;
-m
əsələsini pedaqoji şuraya çıxarmaqla;
-töhm
ət verməklə;
252
-paralel sinf
ə köçürməklə;
-m
əktəbini dəyişməklə və s.
İstər rəğbətləndirmə, istərsə də cəzalandırmada ədalət və
obyektivlik gözl
ənilməlidir. Xüsusən cəzalandırmada həddi aş-
maq, yaş və fərdi xüsusiyyətləri nəzərə almamaq yolverilməz-
dir. Bu, ağır nəticələrə gətirib çıxara bilər.
Suallar
1.Xalq pedaqogikasında tərbiyə metodlarından hansı
inandırma, hansılar alışdırma, rəğbətləndirmə, yaxud cəzalan-
dırmaya aiddir?
2.T
ərbiyənin hansı metodları var?
3.T
ərbiyə metodları ilə priyom və vasitələri arasında
qarşılıqlı vəhdət nədədir?
4.Şüura, ağla, idraka təsir göstərən metodlar
hansılardır?
5
.Hansı metodlar alışdırma metodur və nə üçün
vacibdir?
6
.Uşaq tərbiyəlidirsə, rəğbətləndirməyə nə ehtiyac var?
7.C
əzalandırma şagirdə necə təsir edər?
8.Mü
əllim necə etməlidir ki, cəzalandırmaya ehtiyac
qalmasın?
9.R
əğbətləndirmə və cəzalandırmaya nəyə görə davranış
v
ə fəaliyyəti stimullaşdıran metodlar da deyilir?
10.R
əğbətləndirmə hansı yollarla həyata keçirilə bilər?
11.C
əzalandırmanın hansı yolları var?
12
.Hansı alışdırma vasitələri və yolları mövcuddur?
13
.Hansı tərbiyə prinsiplərinin adını çəkmək olar?
Ədəbiyyat
1.Abbasov A.N.,Əlizadə H.Ə. Pedaqogika, Bakı,
Renesans, 2000.
2.Əlizadə Ə.Ə.,Qasımova L.N., Əliyev B.H. Məktəbdə
t
ərbiyə işinin metodikası. Bakı, BDU nəşriyyatı, 1990.
253
3.Əliyev İ.İ. Ümumtəhsil məktəblərində etnopedaqoji
materiallardan istifad
ənin nəzəri və əməli məsələləri.Bakı,
Nurlan, 2004.
4.Hüseynzad
ə R.L.,İsmayılova M.C., Tərbiyə işi və onun
metodikası. Bakı, ADPU, 2012.
5.İbrahimov F.N.,Hüsrynzadə R.L. Pedaqogika (II cild),
Bakı, Mütərcim, 2013.
6.Quliyev S.M.G
əncliyin tərbiyəsində aqillərin nəsihət və
v
əsiyyətləri. Bakı, ADPU, 2011.
12. Sinifd
ənxaric və məktəbdənkənar tərbiyə işi. Məktəbdə
t
ərbiyə işinin planlaşdırılması
Plan
1.Sinifd
ənxaric iş anlayışı, onun mahiyyəti, məqsədi
v
ə prinsipləri
2. Sinifd
ənxaric işin növləri
3.M
əktəbdə tərbiyə işinin planlaşdırılması
4.M
əktəbdənkənar tərbiyə anlayışı və məktəbdən-
k
ənar tərbiyə işi
1.Sinifd
ənxaric iş anlayışı onun mahiyyəti, məqsədi və
prinsipl
əri. Sinifdənxaric iş təhsil sistemində həmişə vacib,
ehtiyac hiss olunan bir prosesdir. O, ill
ər ərzində davam edən
z
əhmətli təlim –tərbiyə işinin keyfiyyətlə tamamlanmasına kö-
m
ək edir. Ayrı –ayrı fənlərin spesifik cəhətlərinə uyğun proq-
ram materialına dair əlavə biliklər verməyə, müəyyən problem
m
əsələlər ətrafında geniş və hərtərəfli iş aparmağa, fənnə
xüsusi meyl göst
ərənlərlə digər qrup şagirdlər arasında dərs
prosesind
ə mümkün olmayan məşğulluq həddini tənzimlə-
m
əyə imkan yaradır, fənnin həm üfüqi, həm də şaquli istiqa-
m
ətdə keyfiyyətlə mənimsənilməsinə, asudə vaxtın səmərəli
t
əşkilinə fayda verir.
Sistemli, elmi
əsaslar üzərində qurulmuş təhsilin
mövcudluğu tarixində təbii ki, sinifdənxaric işlər də mövcud
olmuşdur. Qabaqcıl və yenilikçi müəllimlər sinifdənxaric iş-
Dostları ilə paylaş: |