EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi'nin Ortaya Konması

117

olanın yaşaması’ (survival of the fittest) ifadesini kullanmaya 

başlamasıdır. Darwin ‘Türlerin Kökeni’nin ilk baskısında ‘ev-

rim’ (evolution) terimini hiç kullanmaz, bu terimi sonradan 

kullanmaya başlar.

255

 Bu terimi ilk kez ‘İnsanın Soyu’ (1871) 

adlı kitabında, sonra ise ‘Türlerin Kökeni’nin altıncı baskı-

sında (1872) kullanır.

DARWIN’İN YAŞAM ÖYKÜSÜ: 

‘TÜRLERİN KÖKENİ’NDEN ÖLÜMÜNE

Darwin’i ‘Türlerin Kökeni’ni 1859 yılında yazmaya iten 

en önemli sebeplerden biri 1958 yılında genç Alfred Russel 

Wallace’dan (1823-1913) aldığı mektuptur. Wallace, daha önce 

de irtibatta olduğu Darwin’e bilimsel araştırmalar için gittiği 

Malezya’dan yazdığı mektupta, gönderdiği makalesini okuma-

sını ve uygun bulması halinde bilimsel bir dergide yayımlama-

sını ister. Makaleyi okuyan Darwin, kendisiyle aynı fikirleri 

paylaştığını gördüğü Wallace’ın, kendisinin önüne geçeceği-

nin telaşına kapılır. Öğüt ve yardım için başvurduğu arkadaş-

ları Lyell ve Hooker, 1858’de Wallace’ın makalesiyle beraber, 

Darwin’in ilk taslaklarından bazılarını Linnaean Derneği’nin 

dergisinde yayımlatırlar. Böylece Darwin ve Wallace, doğal 

seleksiyon yoluyla Evrim Teorisi’ni ilk olarak ortaya koyan-

lar olma ayrıcalığını kazanırlar. Lyell ve Hooker, taslaklara 

eşlik eden mektuplarında Wallace ve Darwin’in ortak yayın 

konusunda uzlaşmış olduğunu ima ederler; fakat Wallace’ın 

Darwin’in bir evrim kuramı üzerinde çalıştığından haberi bile 

yoktur.

256

 Wallace’ın sonraki eserlerinde Darwin’den övgüyle 

bahsetmesi, onun bu olaya pek alınmadığını göstermektedir. 

255  Jacques Barzun, Darwin, Marx, Wagner A Critique of A Heritage, Garden City, 

New York, (1958), s. 38.

256  Richard Milner, Charles Darwin Bir Doğabilimcinin Evrimi, s. 102-105.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

118

Her şeye rağmen doğal seleksiyonlu Evrim Teorisi’nin ortaya 

konuşu ‘bilim etiği’ açısından sorunlu bir şekilde olmuştur.

1860 yılında Darwin ‘Evcilleşmiş Hayvanların ve Bitkilerin 

Çeşitlemesi Üzerine

’ isimli eseri üzerinde çalışmaya başladı 

ve hastalık gibi sebeplerden ötürü bu konudaki eseri 1868’de 

yayımlandı. 1862’de ‘Orkidelerin Üremesi’ adlı küçük bir ki-

tapçık yazdı. 1864 yılında ‘Tırmanıcı Bitkiler’ üzerine yazdığı 

makale yeterince dikkat çekmedi, fakat bunu 1879’da bir ki-

tap olarak yayımladığında epeyce bir ilgi gördü.

257

Darwin, ‘Türlerin Kökeni’ni yazdığında insanın evrim 

geçirdiğini ileri sürmemiş, fakat “İnsanın kökleri ve tarihi 

aydınlatılmalıdır” diye bir cümlede konuyu geçiştirmişti.

258

 

Darwin, ‘İnsanın Soyu’ adlı eserini 1871’de, üç yıllık bir ça-

lışmanın sonucunda yayımladı, ikinci ve düzeltilmiş basımı 

ise 1874’te yayımlandı. Bu kitabın tam adı ‘İnsanın Soyu ve 

Cinselliğe Bağlı Seleksiyon

’dur. Darwin, ‘Türlerin Kökeni’ ki-

tabında evrimsel gelişimi Yaratıcı’nın gerçekleştirdiği bir sü-

reç olarak gördüğünü söylemişti;

259

 ama onun evrim görüşünü 

yine de Hıristiyanlığın temel akidelerine ters ve ateist bir gö-

rüş olarak sunanlar vardı. İnsanın maymunumsu bir atadan 

geldiğini sonradan söylemesi Darwin’e karşı Hıristiyan çev-

relerden gelen itirazları iyice arttırdı ama bu çevrelerden bir-

çok kişi onun görüşlerinin dine aykırı olmadığını da ilk dö-

nemlerden itibaren ifade ettiler. 

Darwin, 1872’de ‘İnsanda ve Hayvanda Duyguların İfa-

desi

’ isimli kitabını, 1875’de böcek yiyen bitkiler üzerine bir 

kitabını, 1876 yılında ‘Bitkiler Dünyasında Çapraz ve Kendi-

liğinden Üreme

’ kitabını, 1877’de orkidelerin üremesi ile ilgili 

bir kitap, 1880’de ‘Bitkilerde Hareket Gücü’ kitabını, 1881’de 

257  Charles Darwin, Özyaşam, s. 61-63.

258  Charles Darwin, The Origin of Species, Penguin Classics, London, (1985), s. 458.

259  Charles Darwin, The Origin of Species, s. 458-460.

---

Evrim Teorisi'nin Ortaya Konması

119

solucanlarla ilgili bir kitabını yayımladı.

260

 1881’de kalp rahat-

sızlığı nedeniyle iyice çöktüğünde, ailesine Down köyündeki 

eski kilise avlusunda gömülmeyi istediğini söyledi. 19 Nisan 

1882’de öldüğünde, güçlü bilim adamı dostları, Westminster 

Abbey’de gömülmesini sağladılar. Mezarı diğer ünlü bir bi-

lim adamının, Isaac Newton’un birkaç adım ötesindedir.

261

Darwin, birçok kişinin sandığı gibi ateist olduğunu söyle-

memiştir. ‘Beagle Yolculuğu’ adlı kitabında doğanın Tanrı’nın 

yaratışının ürünleri ile dolu olduğunu söylüyor ve giriştiği tar-

tışmalarda Kitabı Mukaddes’ten ayetleri örnek gösteriyordu.

262

 

En ünlü eseri ‘Türlerin Kökeni’ni’ ilk olarak yazdığında da ken-

dini teist olarak nitelendiriyordu. Fakat daha sonraki dönemde 

agnostik (bilinemezci) olduğunu belirtmiştir.

263

 Agnostik teri-

mini ilk olarak kullanan kişi Darwin’in yakın arkadaşı ve bi-

limsel partneri Thomas Henry Huxley’dir. Bu terimi Tanrı’nın 

veya nihai bir sebebin var olup olmadığının bilinemeyeceği 

anlamında kullanmıştır.

264

 Oğlu Francis Darwin’in derlediği 

birçok mektubundan da onun inançlı bir Hıristiyan’dan biline-

mezci bir yapıya doğru değişim gösterdiği anlaşılmaktadır.

265

 

Bunun yanında canlıların ‘doğal seleksiyon’ ile çevrelerine 

adapte olmalarının ‘tasarıma’ işaret ettiğine dair fikirler de 

dile getirdi.

266

 Darwin’in Hıristiyanlık ile zıt görüşlerini din-

dar bir Hıristiyan olan eşi Emma’yı üzmemek için dillendir-

mediğini söyleyenler de vardır.

267

 

260  Charles Darwin, Özyaşam, s. 65-67.

261  Richard Milner, Charles Darwin Bir Doğabilimcinin Evrimi, s. 187.

262  Charles Darwin, Voyage of The Beagle, Penguin Classics, London, (1989), s. 404-

405.

263  Stanley Edgar Hyman, Darwin for Today, The Viking Press, New York, (1963), s. 

371.

264  Gavin De Beer, Charles Darwin Evolution by Natural Selection, Nelson, Lon-

don, (1980), s. 269.

265  Francis Darwin, Charles Darwin Yaşamı ve Mektupları, s. 74-85.

266 Michael Ruse, The Darwinian Revolution: Science Red in Tooth and Claw, 

Chicago University of Chicago Press, Chicago, 1979, s. 180-183.

267  Richard Dawkins, Cennetten Akan Irmak, s. 97.

---