Birinchidan, nazorat obyektiv b lishi kerak. Bu degani barcha
qituvchi va talabalar quv faoliyati holatini baholayotganda
kelishilgan umumiy jihatlardan ularning nimaga asoslanganligini
oldindan barchaga ma'lum b lishi kerak.
Ikkinchidan, nazorat natijasida q yilgan baholar hajmi zgarmas
deb hisoblanadi va hech qaysi tarafdan na nazoratchi, na aazorat
qiluvchi tomonidan shubhalanishga y l q yilmaydi, chunki ular
ikkala tomonga ham ma'lum b lgan obyektiv kriteriyalariga
asoslanganligidir.
Uchinchidan, nazorat va uning natijalari oshkoralikni talab qiladi,
chunki har bir qiziqqon shaxs ( qituvchi yolci talaba) dekan yoki
kafedra mudiri ularni t liq rganib chiqishlari, ularga asoslangan
xulosalar chiqarishlari mumkin b lsin. Xulosalar zlari uchun
ishonchli va jadval ijobiy ishlarni har biriga alohida taalluqli b lgan
quv jarayonini y naltirilishining zaruriy qismlari b yicha tanlangan
b lishi kerak.
Q yilayotgan baholarning asoslanganligi va obyektivligini
ta'minlashning yetarlicha qulay va ta'sirchan vositasi oliy quv
dargohlarining tajribasi k rsatganidek quv muassasada maxsus ishlab
chiqilgan, fakultetda rasman tasdiqlangan, shunga m ljallangan quv
kengashida talabalarni semestrdan semestrga tishi, kursdan kursga
k chirishdagi attestatsiya sharoitlari haqidagi hujjatga bo hqdir.
Ushbu hujjat turlicha nomlanishi mumkin. «Talabalar attestatsiyasi
shartlari» yoki «dasturni zlashtirish darajasini baholash kriteriyalari*
va h.k. Biroq maqsadi bitta nazorat qilinayotgan obyektni baholashga
bir xilda yondashishdir. Misol sifatida bunday hujjat variantlaridan
birini keltirish mumkin. Oliy quv yurtlarining birida tajriba tariqasida
ishlatilgan va ishlab chiqilgan psixolog amaliyotchilarni tayyorlovchi
muassasa tomonidan talabalarni nazorat qiluvchi, qituvchilar
tomonidan ham umumiy qoniqish hosil qilgan hujjatlaridan birini
misol tariqasida keltirish mumkin. Undagi hamma narsa ham har
tomonlama aniqlashtirilgan b lmasligi idealdan uzoq b lishi
152
(umuman ideal amalda b lishi haqiqatdan yiroq) mumkin, ammo u
shunisi bilan yaxshiki u ikki tomonga nazorat qiluvchiga ham, nazorat
qilinuvchiga ham, aynan nima tekshirilishi va bu qanday baholashi
haqida yetariicha aniq qafiy m ljallarni beradi.
Mana shu talabalarning dasturni zlashtirish sifatini baholashga
taalluqli hujjatdan parcha.
Fakultet talabalarini attestatsiyasi shartlari.
LTalabalar attestatsiyasi ular qigan quv fanining zlashtirish
darajasiga k ra, imtihon va sinovlardagi tekshiruvlar natijalari b ykha
tkaziladi.
2. zlashtirish darajasi. Talabaning b lajak amaliyotchi psixolog
mutaxassisi va uning b lajak kasbiy faoliyatiga taalluqTi tayyorgarligi
umumiy maqsadlaridan kelib chiqqan holda aniqlanadi.
Shuning uchun imtihonda undan ikki nazariy (bilimga) va amaliy
(mahoratga) qismlardan iborat savollarga javob berish talab qilinadi.
Agar savol tuzilishida bunday b linish b lmasa doimo shunga
tayyor b lishi kerak. Talaba doim nazariy holatlarni zi bilgan
hayotiy misollar asosida k rsatib berishi kerak.
Bu dasturni zlashtirish chuqurligi kitob matnini (darsliklar va
boshqa adabiyotlar) uslubiy t ri eslab qolishi (xotirasi b yicha aytib
berishi) b yicha baholanmaydi, aksincha olingar, bilimlarni amaliy
holatda q llay bilishi b yicha baholanadi.
3. Talabalar bilimlariga alohida psixologik sikl b yicha quv
fanlariga q yilgan talablar:
— psixologiya tarixi b yicha — imtihon biletlari talab qilayotgan
hajmi va rakursda psixologiya rivojiga y naltirilgan aniq bosqichini
talaba bilishi, bunday rivojlanish qanday amaliy talablardan kelib
chiqqanini asoslash, tushuntira olishini, isbotlab berishi;
— umumiy psixologiya b yicha nazariy savollarni bilishi va z
bilimini amaliyotda q llay olishi awaldan berilgan amaliyot
topshiri ini bajarishi yoki nazariy holatni k rgazma qiluvchi yo
tasdiqlovchi hayotdagi misollarni keltirish;
— pedagogik va yosh psixologiya b yicha talabaning ontogenezda
shaxsning psbdk rivojlanishi haqidagi qonuniyatlarni, shuningdek
bolalik cho ida bu rivojlanishning asosiy bosqich va davrlari yoki
tarbiya va ta'limning psixologik asoslari haqida shaxsning psixik
rivojlanishining umumiy shakllarini bilishidan iborat. Shuningdek,
imtihon qilinayotganda samarali pedagogik amaliyotning asosida
yotuvchi, uning ilmiy poydevori sifatida xizmat qiluvchi psixik
rivojlanishining qonuniyatlari asosidagi misollarda k rsatib bera olishi
lozim.
Ijtimoiy psixologiya b yicha ijtimoiy guruhlarga kiritilgan
insonlarning faoliyati va xulq-atvori qonuniyatlari haqidagi yana
153
|