|
F. I. Haydarov, N. I. Xalilova psixologiya fanlarini qitish metodikasisiitqimi, eksternlik b lmasin oliy quv yurtlari bitiruvchilariningПсихология фанларини укитиш методикасиsiitqimi, eksternlik b lmasin oliy quv yurtlari bitiruvchilarining
diplomlari bir xil qimmatliligi rasman tan olingan.
Bu qarama-qarshilikni qanday tushuntirish mumkin, k pchilik
sirtqi ta'lim kunduzgi kabi unchalik samarali emas deb hisoblaydilar,
rasman esa ular bir xil samaraliligi tan olingan.
Aslida ahvol qanday? Agarda mustaqil qish qiyin b lsa, bu
samarasizligini bildiradimi?
Agarda qituvchining yordami bilan (auditoriyani) qilsa, bu
samarali boiishini anglatadimi? Mustaqil bilim olish samarasiz
b lgani uchun sirtqi taiimda zlashtirish k rsatkichlari pastligi yoki
mustaqil qish qiyin boigani uchunmi?
Samarasizlik va qiyinligi bu bir narsa emasmi? K p mehnat talab
qilishsa odatda, bu qiyin b ladi va kam talab qilinganda oson
hisoblanadi. zi egallab, tushunib olishi qiyin, qituvchidan tinglab
tayyor bilimlarni olish oson (hech boimaganda bu shunday tuyuladi,
tayyomi eslab qolish esa bu hali zlashtirish emas) insonga qisqa yoi
bilan kam kuch va vaqt sarflab natijaga intilish xosdir.
Bu albatta tabiiy holdir. U qishda ham shunday yoi tutadi,
agarda qituvchidan yoki darslikdan yangi bilimlarni eslab qolish
asosida rgangan kursi b yicha attestat olish mumkin boisa u xuddi
shunday yoini tutadi.
Bu yerda fikr, birinchi kurs talabasining zi mustaqil aqliy
ishlarini t ri qurishni bilmasligidir. Axir tajribali odam professor va
akademiklar ham bir umr mustaqil rganadilar. Ular hech qanday
qituvchilarga muhtoj emaslar, ular qanday qishni biladilar, asosiysl
muttasil qishni xohlaydilar.
Balki talaba z faoliyatini mustaqil, qituvchining yordamisiz,
uning nazorat va k rsatmalarisiz tashkil etishga, qish mahoratini
egallashdan boshlashi kerakdir.
Haqiqatdan ham k pchilik hollarda talabalar o'zlarining mustaqil
bilim olish faoliyatlarini not ri tashkil qiladilar. Bu faoliyat k p
mehnatni talab qiladi, ular esa imkoni boricha tezroq va iloji boricha
oson yoi bilan egallash asosida ish olib borib kam mehhat safrlashga
harakat qiladilar.
Talaba shunday xayol bilan ish tutadi, smestr davomida k p
ishlarni bajarishga ulgurish kerak, chuqur ylab tirishga va uzoq
izlashga iloj y q (vaqt y q, zi hammasini hal etishi ham qiyin).
Shuning uchun ma'ruzalar konspektlari va darsliklar bilan
cheklanadilar, ular imtihonni tekshirish uchun yetarli deb
hisoblaydilar.
Bu holat quv yurti sharoitlarida mustaqil bilim oUshni bilmasligi
sababli sodir bpiadi, umuman talabalar bunga hech rganmaydi.
Buning natijasida talaba mustaqil bilimni olishga bilimlar olishning
169
|
|
|