|
F. I. Haydarov, N. I. Xalilova psixologiya fanlarini qitish metodikasiasosiy usuli kabi munosabatda b lmaydi balki, asosiy auditoriyaПсихология фанларини укитиш методикасиasosiy usuli kabi munosabatda b lmaydi balki, asosiy auditoriya
mash ulotlariga qandaydir q shimcha deb hisoblaydilar. Ma'ruzalar
yoki darsliklardan olingan ayniqsa sirtqi ta'lim talabalarining quv
yi inlarida olingan bilimlar haqida fikr yuritish, fanning hatto eng
muhim muammolari haqida yetarlicha t la gapirish mumkin emas.
Shu yerda talabaning fikrlari afsuski t ri chiqadi, imtihon oluvchilar
ba'zi hollarda darslikdan tashqari olingan yuzaki bilimlarga past baho
bilan baholaydilar. qitishni bunday tashkil etishda haqiqiy mustaqil
ishlardan, tadqiqotchilikka yaqin ishlarga xos b lgan, hayotning
muhim muammolariga, ilmiy adabiyotlardan javoblarni mustaqil izlab
topish b yicha tinimsiz mehnatdan talaba doim zini olib qochadi.
Buning rniga ma'ruza konspektlari va darsliklardan yodlab olgan
«yuzaki nazariy» bilimlari bilan kifoyalanadi. Nazariyadan amaliy
faoliyatda qanday foydalanish mumkinligini bilmaydi. Mana shuning
oqibatida imtihonda qiynaladi. qituvchi aniqlovchi, ravshanlan-
tiruvchi fikrini darslik chegarasidan tashqariga olib chiquvchi savolni
bergan zahotiyoq talaba ilojsiz holatga tushib qoladi. Demak,
zamonaviy mustaqil bilim olishda ayniqsa sirtqi ta'limda ichki
qarama-qarshi va talaba uchun yaxshi boimagan ziga xos vaziyat
yuzaga kelgan. Bir tomondan mustaqil qish-bilim olishning asosiy
metodi hisoblanadi. Auditoriya mash ulotlari esa talabaning
adabiyotlar bilan ishlash ilmiy kitoblardan olingan nazariy bilimlaridan
kelib chiqib hayotiy muammolarni tahlil qilish ishlarida unga tashkiliy
metodik k rsatmalar berib undan muvaffaqiyatli foydalanishga imkon
berishi kerak.
Haqiqatda esa mustaqil bilim olishning qiyinligi sababli talaba
k proq, osonroq boigan auditoriya mash ulotlarini afzal biladi, bu
erda u bilimlarni qituvchidan olishga intiladi. Ana shu qarama-
qarshilik sababli u oson yoiini tanlagan boiadi va u z kuchiga
ishonib qiziqib mehnat qilishga rgangan boiishi mumkin boigan
tayyorgarligidan ancha ortda qolgan boiib chiqadi. Mana shuning
uchun sirtqi taiim talabalarining zlashtirishlari nisbatan pastroq
boiib chiqadi.
Mazkur qarama-qarshilikni y qotishning yoii bormi? Unga javob
topish uchun mustaqil qishni psixologik nuqtayi nazardan rganib
chiqish va quyidagi savollarga javob topish zarur. Uning
samaradorligini qanday sharoitlarda t planishiga bogiiq va qanday
qilib fanni zlashtirishni yuqori darajada qiziqarli, samarali faoliyat
natijasida erishiladigan qilishi mumkin! Bu masala sirtqi taiim tizimi
oldida ayniqsa keskin turibdi.
Bu savolga javob topish uchun mustaqil bilim olish faoliyatini
psixologik nazariyasi nuqtayi nazaridan quv faoliyati sifatida tahlil
qilish kerak.
170
|
|
|