F. KÖÇƏRLİ adina məDƏNİYYƏt və turizm naziRLİYİ respublika uşaq kitabxanasi
Dekabr – Qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatovun 90 illiyi, (1928-2008)
Yüklə 3,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 12 Dekabr – Qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatovun 90 illiyi, (1928-2008)
- Kitabları: “
- İnternetdə: https://az.wikipedia.org
424
Çingiz Torekuloviç Aytmatov 1928-ci il dekabr ayının 12-də Qırğızıstanın Şəkər qışlağında anadan olmuşdur.1937-ci ildə valideynləri Stalin repressiyasının qurbanları olduğuna görə o, bibisinin himayəsi altında böyümüş, 8-ci sinfi bitirdikdən sonra Cambul Zoo – texnikumuna daxil olmuş, 1948-1953-cü illərdə Aytmatov Bişkekdəki Kənd Təsərrüfatı Universitetində təhsil almışdı. Onun ilk əsərləri 1952-ci ildə dövri mətbuatda qırğız dilindəki çap olunmağa başladı. Aytmatovun Moskvadakı Ali ədəbiyyat kursuna yazılması yalnız 1956-cı ildə, atasının bəraət almasından sonra mümkün oldu. Kursu bitirdiyi ildə "Oktyabr" jurnalında onun qırğız dilindəki "Üz-üzə" hekayəsinin rus dilinə tərcüməsi dərc olundu. Həmin il "Yeni dünya" jurnalında Aytmatovun bir sıra hekayələri və yazıçıya dünya söhrəti qazandıran "Cəmilə" povesti işıq üzü gördü. Yazıçı 1990- 1994-cü illərdə SSRİ-nin və sonradan Rusiyanın Benilüks ölkələrindəki səfiri vəzifəsində çalışıb. 2008-ci ilin martınadək Qırğızıstanın Fransada, Belçika, Lüksemburq və Niderlanddakı səfiri olub. 2006-cı ildə “İlin avtoqrafı” kitabının buraxılışında iştirak edib. Ç.Aytmatov SSRİ Ali Sovetinin deputatı, Qırğızıstan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin üzvü, Yazıçılar İttifaqının və Kinematoqrafçılar İttifaqının katibliyinin üzvü, Asiya və Afrika ölkələri ilə Sovet Həmrəylik Komitəsinin rəhbərlərindən biri, "Xarici ədəbiyyat" jurnalının baş redaktoru, "İssıkkul forumu" adlı beynəlxalq intellektual hərəkatın təşəbbüskarı idi. Çingiz Aytmatov 10 iyun 2008-ci il tarixində müalicə keçdiyi Almaniyanın Nürnberq şəhərində yerləşən klinikada vəfat edib. Kitabları: “Çətinlikli keçid” (1956), “Üz-üzə” (1957), “Cəmilə” (1958), “İlk müəllimim” (1962), “Əlvida, Gülsarı” (1966), “Ağ gəmi” (1970), “Gün var əsrə bərabər” (1980), “Dağlar düşəndə” (2007) və s.
425
Məhməd Akif Ərsoy 1873-cü ildə İstanbulun Fateh səmtində dünyaya gəlib. M.Akif ilk və orta təhsilini Fatehdə almışdır. Ali təhsil üçün Beynəlxalq Hüquq İnstitutuna girsə də, təhsilini yarımçıq qoyub baytarlıq təhsilinə başlamış, buranı qızıl diplomla qurtarmışdır. Şeir yazmağa baytarlıq məktəbində başlamış, Osmanlı dövlətinin tənəzzül dövründə vətənin işğalçılar tərəfindən tutulması ilə Anadoluya keçərək xalqı milli azadlıq hərbi üçün ruhlandırmış və böyük işlər görmüşdür. Türkiyə Cümhuriyyətinin qurulmasından sonra Misirə getmiş və Misir Universitetində türk dili dərsləri vermiş, 1936-cı ildə ölkəyə qayıtmış və 27 dekabr 1936-cı ildə dünyasını dəyişmişdir. M.Akif 1908-ci ildə ikinci məşrutiyyənin elan edilməsi ilə yanaşı, Əşrəf Ədibin nəşr etdiyi Sırati-Müstəqim, sonra isə Səbilürrəşad jurnallarında məqalələri ilə çıxış etməyə, şeirlər və müasir misirli İslam yazıçılarının əsərlərindən tərcümələr etməyə başlamışdır. Məhəmməd Akif 20-ci əsrin ən böyük türk şairidir. Bir millətin var olma mübarizəsinin simvolu olan İstiqlal marşını da şair Məhməd Akif Ərsoy qələmə almışdır.
səsləri” (1913), “Xatirələr” (1917), “Asım” (1919), “İstiqlal marşı” (1921), “Kölgələr” (1933) və s.
426
1798-ci il dekabr ayının 24-də Novoqrudka yaxınlığındakı Zaosye kəndində anadan olub. Məktəbdə tarix və ədəbiyyata maraq göstərsə də, Adam Mitskeviç 1815-ci ildə Vilnüs Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olmuşdur. Mitskeviçin ilk şeirlər toplusu (1822-1823) polyak ədəbiyyatında romantik cərəyanın manifesti olmuş, 1822-ci ildə çıxan ballada və romanslardan ibarət şeirlər kitabı onu Polşanın demokratik düşüncəli insanlarının sevimlisinə çevirmişdi. Aleksandr Sergeyeviç Puşkin onun istedadını yüksək qiymətləndirmişdir. A.Mitskeviç Peterburqda olarkən polyak əsilli şərqşünas Senkeviçlə görüşmüş, universitetdə çalışan azərbaycanlı alim Azərbaycan şərqşünası Mirzə Cəfər Topçubaşovla da tanış olur. Maraqlıdır ki, avropalı müəllifin şeirlərinin fars dilinə ilk tərcüməsi də Topçubaşova məxsusdur. Şərq ədəbiyyatının bu iki görkəmli bilicisi ilə dostluq və əlaqələr Polşa şairinə Şərq haqqında daha çox məlumat əldə etməyə imkan vermişdi. Digər tərəfdən, azərbaycanlı alim A.Mitskeviçin gənc, ləyaqətli, müdrik və xeyirxah simasında həqiqətən də zəmanəsinin böyük ustadını və öz xalqının seçilmiş sənətkarını görürdü. Şübhəsiz, qarşılıqlı hörmətin nəticəsi olaraq, Mitskeviç 1826-cı ildə Mirzə Cəfərdən xahiş edir ki, onun "Gözlev çöllərindən dağların görünüşü" adlı sonetini fars dilinə tərcümə etsin. Topçubaşov soneti fars dilinə tərcümə edərkən tələbəsi Aleksandr Xodzkonun tərtib etdiyi sətri tərcümədən istifadə edir. A.Mitskeviç yaradıcılığının inkişafına qabaqcıl rus ədəbiyyatı böyük təsir göstərmişdir. Mitskeviçlə Puşkinin əlaqələrini də xüsusi qeyd etmək lazımdır. Puşkinin Mitskeviçə həsr etdiyi "O bizim aramızda yaşayıb", "Fəvvarələrin sərinliyində" şeirlərini xatırlayaq. Bundan əlavə "Yevgeni Onegin", "Dubrovski", "Tunc atlı" "Sərt xasiyyətli Dante sonetə nifrət etmirdi" və s. əsərlərdə onun adı yad edilir. Adam Mitskeviçin bütün yaradıcılığında Polşa sevgisi, onun azadlığı uğrunda mübarizəsi açıq-aydın hiss olunur. O, bütün şeirlərində sevdiyi Vətəninin xilas olması, bütün maneələrə və təhlükələrə qarşı mübarizənin aparılmasını tərənnüm edir. Şeirlərinin böyük əksəriyyətini gəncliyə xitabən yazan şair millətinə daim doğrunu izah etdiyi üçün geniş oxucu rəğbəti qazanmışdır. Ümumiyyətlə, Vətən sevgisi, müstəqillik, azadlıq demək olar ki, zaman-zaman bütün polyak yazarlarının yaradıcılığında özünü qabarıq şəkildə göstərir. 1855-ci il noyabrın 26-da Adam Mitskeviç İstanbulda, Perada (indiki Bəyoğluda) vəfat edib. İnternetdə: https://az.wikipedia.org Yüklə 3,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|