F. R. Xolboyev, D. A. Azimov, E. Sh. Shernazarov z o o g e o g r a f I y a

hayvonlar hisobiga yuz berishini hisobga olgan holda, bu hodisa fanda
“faunani yevropalashtirish”deb nom olgan. Ushbu hodisani o ‘rganish
hayvonlaming tarqalishidagi ayrim qonuniyatlami oydinlashtirish
imkonini beradi hamda hayvonot dunyosini muhofaza qilish va undan
oqilona foydalanishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Yuqoridagi misollar insonning tabiatga ta’siri turli-tuman va
chuqur bo‘lishidan hamda muhim zoogeografik ahamiyatga ega ekan-
ligidan dalolat beradi. Zoogeografik omil tabiatga ta’sir qiluvchi va
uning o ‘zgarishiga sabab bo‘luvchi omil sifatida pleystotsen davrida
Yevropada boshlangan. Madaniyatning rivoji va aholi sonining ortib
borishi natijasida bu omilning ta’sir doirasi kengayib bormoqda. Ay-
niqsa, keyingi 100 yillikda Yevropa va Shimoliy Amerikada uning
oqibatlari yanada yaqqol namoyon bo‘lmoqda.
Faunaga antropogen omillaming salbiy ta’sirlari natijasida ayrim
turlar butunlay qirilib ketgan. Masalan, qadimgi gavayaliklar tomoni-
dan ba’zi qush turlari, qadimgi polineziyaliklar tomonidan mao qush-
lari va Yangi Zelandiyadagi qushlaming ayrim avlodlari, Maskaran
orollarida drontlar qirilib ketgan. Xuddi shunday kokilli qoravoy,
steller sigiri, 1844-yilda esa qanotsiz gagaraning oxirgi jufti inson
tomonidan nobud qilingan. G‘arbiy Yevropada ayiqlar qirilib ketgan
(1934-yilda Polshada 100 ta ayiq saqlanib qolgan), bo‘ri, rossomaxa,
los kabi turlar atigi bir necha sondagina saqlanib qolgan. Bir paytlar
suvsaming areali to‘liq bo‘lgan, XX asming boshlariga kelib esa u
bir nechta alohidalashgan areallarga ega bo'lgan. Endilikda yuqorida
qayd etilgan turlaming ko‘pchiligini ov qilish taqiqlangan va maxsus
muhofazaga olingan.
Ba’zi hollarda kelgindi turlaming mahalliy turlami to‘g ‘ridan-