Falsafaning rivojlanish bosqichlari (uyg'onish davri falsafasi)16-17 asrlar

XVII asrda yevropa falsafasidagi ratsionalizm

XVII asrda yevropa falsafasidagi ratsionalizm
Reja:
1. O’rta asarlarda Ovrupa madaniyati. Nominalizm va Realizmapoloketika, patristika va sxolastika g’oyalari.
2. Renessans davri falsafiy tafakkuri.
3. XVII-XIX asr Yevropa falsafasidagi oqimlar va falsafiy maktablar.
4. Nemis milliy falsafasi.I. Gant, V. Kekel nemis falsafasining yirik namoyondalari

Yevropada Qadimgi Yunon va Rimdan O’rta asrlar falsafasigacha, ya’ni miloddan ilgarigi 1 asrdan milodning X1V asrigacha, bir yarim ming yil davomida bir qancha oqimlar paydo bo’ldi va amal qildi. Bu davr falsafasida ikki xil jarayonni ko’rish mumkin: 1. Xiristianlikning shakllanib davlat dini va mafkurasiga aylanishi; 2. O’rta asrlarga kelib inkvizisiyaning ustivor yunalishga aylanishi. Knostika, apoloketika, patristika, realizm, nominalizm va boshqa oqimlar o’sha davr falsafasining qiyofasisini belgilaydi.

• Yevropada Qadimgi Yunon va Rimdan O’rta asrlar falsafasigacha, ya’ni miloddan ilgarigi 1 asrdan milodning X1V asrigacha, bir yarim ming yil davomida bir qancha oqimlar paydo bo’ldi va amal qildi. Bu davr falsafasida ikki xil jarayonni ko’rish mumkin: 1. Xiristianlikning shakllanib davlat dini va mafkurasiga aylanishi; 2. O’rta asrlarga kelib inkvizisiyaning ustivor yunalishga aylanishi. Knostika, apoloketika, patristika, realizm, nominalizm va boshqa oqimlar o’sha davr falsafasining qiyofasisini belgilaydi.
• Knostiklar. Bu davr falsafasida o’z o’rniga ega bo’lgan knostisizm eramizning 150 yillarida o’zining yuksak ravnaqiga erishadi. Ular shunday falsafiy ta’limot yaratdilarki, ularning fikricha Xudo ruh sifatida yovuzlikda mutlaqo sof, inson esa o’z tabiatinnik ruhiy jihati bilan xudoga moslashgan..

Bu masalada knostisizm faylasuflari xristianlikni yunon falsafasi bilan birlashtirishga harakat qildilar. Agar bu urinishda knostisizm galaba qilsa, xristianlik qadimgi dunyoning navbatdagi falsafiy dini bo’lib qolar edi va shunday bo’ldi ham. 354 yilda Pompey sobori xristianlikni Rim imperiyasining asosiy dini deb e’lon kildi. Dualizm — knostisizmning asosiy yo’nalishi, bu oqim tarafdorlari moddiy va ruhiy dunyo o’rtasida mustahkam chegara mavjud deb ta’kidlaydilar. Ular ta’limotida materiya hamma vaqt yovuzlik timsolidir. Bundan ular xudo hech maxal moddiy dunyoni yaratishi mumkin emas, deb hisoblaydilar. Knostiklar tomonidan e’lon qilingan darveshlik (asketizm) O’rta asrlarda monahchilikning vujudga kelishiga sabab bo’ldi.