Fati MƏ fati MƏDİ R

 
60 
qüvvə ni “ölkə də  beş inci sütun” adlandırır. Ehtiyac varmı bu “beş inci 
sütuna”?! Hanı ş ə rqin müasir dövrlə  ayaqlaş an arxitekturası? Ən azı, 
hanı  ş ə rq  qadınının  müasir  geyimi?  Hə r  ş ey,  hə r  ş ey  Avropadan 
gə lmə li,  qazanc  da  onların  cibinə   axmalıdır!  Ş ə rq  kiş isi  çadranın 
vaxtının  keçdiyini  vaxtında  anlasaydı,  müsə lman  qadın  göbə yini  açmaz, 
daha münasib, daha mə də ni, daha dini geyimlə  örtünə rdi!  
N
Ə EDƏK? 
Bə s bu düçar edildiyimiz fikir böhranlarından necə  çıxaq? Kim qabağ a 
düş üb risalə t yükünü çiyninə  götürmə lidir? 
Nə   adə t-ə n`ə nə   çə rçivə sində   uyumuş   xanım  qadında  və  
nə  də  adə t-ə n`ə nə lə rdə n bezib özünü yarımavropalı qə libinə  
salmış   xanım  qızda  belə   bir  qüvvə   tapılması  heç  cür  ağ ıla  sığ mır. 
Tə kə rlə ri sındırılmış  və  yolunun üstünə  daş -kə sə k yığ ılmış , 
“İ slam  bax  budur”  damğ ası  ilə   gözdə n  salınmış   bu  hidayə t,  bu 
qurtuluş  gə misini kim hə rə kə tə  gə tirə  bilə r? Hə r halda, ümid 
qalır, köhnə pə rə stliklə  də  olsa dinini, iffə tini qorumuş  müsə lman 
xanımlara. Bu xanımlar yeni insanlıq xüsusiyyə tlə rini anlayıb avropalıların 
maskasından  sezilə n  hiylə gə r  gözlə ri  görə   bilsə ydilə r,  onların 
bütün  istə klə rinin  qadının  istismarı  üzə rində   qurulduğ unu  hiss 
etsə ydilə r yaxş ı olardı. 
Ağ ıllı  qadınlar  onlara  tə qdim  olunan  tə hsil  proqramlarının,  dükan-
bazarı  bürümüş   iffə tsiz  libasların  hansı  ə llə rlə   ötürüldüyünə  
diqqə tli  olmalıdırlar.  Köhnə likdə   ə riyə nlə rin,  avropalaş maqla 
tə sə lli  tapanların  ş ə xsiyyə t  sə viyyə si  mə `lumdur.  Amma 
cə miyyə t  qeyd  etdik  ki,  tə kcə   bu  iki  də stə də n  ibarə t  deyil. 
Üçüncü tə bə qə  var. Onlar din və  mə zhə blə rinə  sadiq qadınlardır 

---

 
61 
və   anlayırlar  ki,  və ziyyə t  belə   qala  bilmə z.  Onlar  nümunə ,  ideal 
sorağ ındadırlar. Kimdir bu nümunə ? 
FAT
İ MƏ (Ə) 
Fatimə  Hə zrə t Peyğ ə mbə rin (s) dördüncü və  ə n kiçik qızı idi.  
Bu ailə də  oğ lan övladı qalmamış dı və  hə min dövrdə  atanın nüfuzu 
oğ lan övladı ilə  müə yyə nlə ş irdi.  
Artıq  ə rə b  qə bilə lə rində   qadınların  hökmranlıq  dövrü  baş a 
çatmış , rə hbə rlik kiş ilə rin ixtiyarına keçmiş dir. Bütpə rə stlikdə  
tanrılar kiş i, mə lə klə r, elə cə  də  bütlə r isə  qadın hesab olunurdu. 
Qə bilə yə   ağ saqqal  baş çılıq  edirdi.  Ailə nin  böyüyü  baba  hesab 
olunurdu. İ stə r qə bilə , istə rsə  də  ailə nin dini kimi atadan miras 
qalmış   mə zhə b  qə bul  edilirdi.  Ona  görə   də   hə rə   öz  tanrısının 
müdafiə sinə   qalxaraq,  Qur`ani-kə rimin  tə qdim  etdiyi  vahid  Allaha 
qarş ı çıxırdı.  
Qə bilə lə r  arasındakı  tez-tez  tə sadüf  olunan  çarpış malar  oğ lan 
övladının  nüfuzunu  artırırdı.  Qə bilə   uğ runda  vuruş maq  hüququndan 
mə hrum  olan  qadın  elə   bu  sə bə bdə n  də   çox  zə if  ictimai  nüfuza 
malik idi. Bir sözlə , qadın kiş inin mülkü, ə rin oyuncağ ı, evin nökə ri 
idi. Ailə nin ş ə rə f və  namusunu qorumaq üçün körpə  qızcığ azı diri-
diri torpağ a basdırmaq cahil ə rə bin ə n “uğ urlu” tapıntısı idi. Firdovsi 
bu və hş iliyə  iş arə  ilə  deyir: 
 
Qadın və  ə jdaha gömülsə  yaxş ı, 
Bu dünya onlarsız görünsə  yaxş ı... 
 
Baş qa bir ə rə b ş airində n belə  bir bə nd qalıb: 
 

---

 
62 
Yaş atmaq istə sə  ata qızını, 
Üç yeznə yə  tutsun ağ lar üzünü. 
Ya qaranlıq, ya bə xtə bə xt ə r, 
Yaxş ısı, torpaqda görsün izini. 
 
Bə li,  mə hz  bu  sə bə blə rdə n  Qur`ani-Kə rim  bütün  bu 
gerçə kliklə ri “və hş ilik” adlandırır: 
“Onlar  birinə   qızı  olması  ilə   müjdə   verdikdə   qə zə blə nib, 
üzü  qapqara  qaralar;  verilə n  müjdə nin  “pisliyi”  üzündə n  öz 
tayfasından  qaçıb  gizlə nə r.  Görə sə n,  o  körpə ni  zillə t  içində  
saxlayacaq,  ya  torpağ a  basdıracaq?  Bir  görün,  onlar  necə   pis 
mühakimə  yürüdürlə r!”.
1
 
Müasir  İ slam  publisisti  doktor  Aiş ə   Əbdürrə hman  yazır:  ”Bu 
faciə nin ə sasını iqtisadi amillə r tə ş kil edir. Ərə blə rdə  kasıblıq 
qorxusu  vardı”.  Bu  gün  də   ə ksə r  sosioloqlar  iddia  edirlə r  ki,  qadına 
uyğ un  münasibə ti  doğ uran  qə bilə nin  nüfuzunun  itirilmə si  qorxusu 
olub. Qə bilə lə r arası savaş larda ə sir düş ə n qadınlar kə niz olur, 
biganə lə rə   ə rə   verilirdilə r.  Qeys  ibn  Asimin  tə `birincə ,  “qadın 
baş sız, ə l-ayaqsız biri ilə  izdivac edə   bilə rdi”. Bütün bu amillə rin 
ə
sasını  iqtisadiyyat  tə ş kil  edir.  Çünki  ə sasə n  ə l  ə mə yində n 
faydalanan  ictimai  quruluş larda  kiş i  qadından  daha  qiymə tlidir.  Kiş i 
nə   vaxtsa  qə bilə   baş çısı  da  ola  bilə r,  amma  qadın  üçün  belə   bir 
ehtimal yoxdur.  
Bə li, qadının ictimai nüfuzunu sıfıra endirə n ə n önə mli amil iqtisadi 
amildir. Ata ölür. Yalnız oğ ul varis ola bilə r. Atanın bütün arvadları, hə tta 
oğ ulun öz anası ona irsə n çatır. Qız isə  irsdə n mə hrum idi. Çünki o 
                                                                        
1
 “Nə hl” surə si, ayə : 58, 59. 

---

 
63 
baş qa bir qə bilə yə  ə rə  getmə klə  malik olduğ u mülkiyyə ti də  
apara bilə rdi. Diqqə t edin, bu gün hə min adə tlə rin qalıqları yaş ayır. 
Bə `zi  nə sillə r  baş qa  nə silə   qız  vermə z,  oğ ullarını  baş qa 
nə sildə n evlə ndirmə z. Əmiqızı ə mioğ luya verilir, və ssalam! 
Və hş iliyə   baxın:  qızları  öz  tanrılarına  qurban  verə n  qə bilə lə r 
olub. “İ sra” surə sinin 31-ci ayə sində  oxuyuruq: “Yoxsulluqdan qorxub 
övladlarınızı öldürmə yin. Biz onların da, sizin də  ruzinizi veririk. Onları 
öldürmə k, hə qiqə tə n, böyük günahdır”. 
Düş ünürə m  ki,  Qur`an  bu  də hş ə tli  faciə nin  sə bə bini  önə  
çə kir. Daha sonra bə yan olunur ki, bu -  ə xlaqsız və  ş ə rə fsiz bir 
iş dir.  Hansı  ki,  bu  ş ə rə fsiz  iş   ona  daha  çox  ə mə l  edə n  kasıb 
tə bə qə   arasında  qeyrə t  və   mə rdlik  kimi  yozulurdu.  Ərə b 
cə miyyə tində   yalnız  və   yalnız  oğ lan  övladları  də yə rli  hesab 
olunurdu.  Çünki  oğ lan  sə rvə t  qazanır,  ailə yə   arxa  durur, 
döyüş lə rdə  iş tirak edir, nə sil xə ttini davam etdirirdi. Qız isə  daim 
müdafiə   olunmalı,  büdcə də n  istifadə   etmə li  idi.  Qızı,  toyuğ un 
uzağ a  gedə   bilmə mə si  üçün  onun  ayağ ına  bağ lanan  daş a 
bə nzə dirdilə r.  Bir  sözlə ,  qız  övladı  ailə   üçün  ağ ır  bir  yük  hesab 
olunurdu. Bu ağ ır yük nə  zamansa biganə  bir kiş iyə  arvad olur və  öz 
nə slində n qırılırdı. Demə k, bir yol qalırdı: onu bə lə kdə cə  ölümün 
ağ uş una vermə k, yenicə  dünyaya göz açmış  insanı gora tapş ırmaq!  
O  zaman  oğ ulu  olmayan  kiş ini  “ə btə r”,  yə `ni  “sonsuz” 
adlandırırdılar.  Kafirlə r  hə zrə t  Peyğ ə mbə rə   də   “ə btə r” 
demə kdə n çə kinmirdilə r.  
Belə   və hş i  mühitlə rdə   qeyb  pə rdə si  arxasından  uzanan  ə l 
inqilabi bir titrə yiş lə  cə halə ti aradan qaldırır. İ ki layiqli ş ə xs - 
ata və  qız seçilir. Bu ağ ır yükü Mə hə mmə d (s) çə kmə li olur, yeni 
də yə ri isə  hə zrə t Fatimə  (ə ) özündə  nümayiş  etdirir.  

---