Faza qoidasi Komponentlarning nisbati har XIL bo'lgan qo'rg'oshin-surma qotishmalarining termik tahlilini o'tkazish. O'rganilayotgan har bir qotishma uchun kritik haroratlarning qiymatlarini aniqlang.

Faza qoidasi
1. Komponentlarning nisbati har xil bo'lgan qo'rg'oshin-surma qotishmalarining termik tahlilini o'tkazish.
2. O'rganilayotgan har bir qotishma uchun kritik haroratlarning qiymatlarini aniqlang.
3. Qo'rg'oshin-surma qotishmalarining taxminiy faza diagrammasini tuzing.
4. Fazalar va segmentlar qoidalarini o'rganish.


Asosiy ma'lumotlar
Qotishmalar ikki yoki undan ortiq komponentlarni birlashtirish natijasida olingan murakkab moddalardir.
Qotishmaning tuzilishi ­qotishma hosil qiluvchi komponentlar orasidagi o'zaro ta'sirga bog'liq. Shu munosabat bilan uch turdagi qotishmalar hosil bo'lishi mumkin: mexanik aralashmalar, qattiq eritmalar. va kimyoviy birikmalar.
Pb - Sb tizimining qotishmasi "mexanik aralashma" turidagi qotishmalarga tegishli. Mexanik aralashma qotishma hosil qiluvchi komponentlar suyuq holatda o'zaro eriydigan, qattiq holatda erimaydigan va kimyoviy birikmalar hosil qilmasa hosil bo'ladi ­.
Quyidagi tarkibdagi Pb - Sb qotishmalari misolida mexanik aralashma tipidagi qotishmalarning kristallanish xususiyatlarini ko'rib chiqamiz :
1. 5% Sb va 95% Pb
2. 13% Sb va 87% Pb
3. 30% Sb va 70% P b
Ushbu qotishmalarning sovutish egri chiziqlari 1.2.3-rasmda keltirilgan.
va 95% Pb qotishmasining sovutish egri chizig'i to'rt qismdan iborat (1-rasm).
1 - qotishmani suyuqlik holatida sovutish;
2 - ortiqcha komponentning kristallanishi ( Pb ) harorat oralig'ida – T ₁ - T ₂ ;
3 - doimiy ravishda qo'rg'oshin va surmaning bir vaqtning o'zida kristallanishi
harorat T _2.
4 - qotishmani qattiq holatda sovutish.

Qotishmaning kristallanishi T _{1 haroratda (yuqori kritik harorat) boshlanadi va} T ₂ (pastki kritik harorat) gacha bo'lgan o'zgaruvchan haroratda davom etadi .

T harorat oralig'ida _{1 ---} T ₂ ning suyuqlik, ortiqcha komponentning kristallari (Pb ) chiqariladi .
suyuqlikdan kristallar ajralib chiqsa­ Pb , keyin suyuq fazadagi Pb konsentratsiyasi kamayadi va suyuqlik fazadagi Sb konsentratsiyasi ortadi. Kristallanish jarayonida suyuq fazadagi komponentlarning konsentratsiyasi o'zgaradi va ikkala komponent P b bo'lganda shunday konsentratsiyaga (13% Sb va 87% Pb ) moyil bo'ladi. va suyuqlikdan ­Sb birga kristallanadi . Surma va qo'rg'oshinning bir vaqtning o'zida kristallanishi ­doimiy haroratda sodir bo'ladi.
Sb va 87% Pb o'z ichiga olgan qotishmada suyuq fazadan ikkala komponentning bir vaqtning o'zida kristallanishi sodir bo'ladi (2-rasm). Natijada, bir hil mexanik aralashma hosil bo'ladi. Suyuqlikdan bir vaqtning o'zida kristallangan ikki yoki undan ortiq qattiq fazalardan tashkil topgan struktura ­evtektik deyiladi.
Sb va 70% Pb o'z ichiga olgan qotishmada kristallanish jarayoni ­_T1 haroratida boshlanadi . Evtektik konsentratsiyaga nisbatan ortiqcha bo'lgan komponentning kristallari suyuq fazadan ­kristallanishni boshlaydi , ya'ni. Sb (3-rasm). Agar suyuqlikdan surma kristallari ajralib chiqsa, u holda kristallanish jarayonida suyuq faza qo'rg'oshin bilan boyitiladi. Suyuq fazadagi komponentlarning konsentratsiyasi evtektik kontsentratsiyaga (ya'ni 13% Sb va 8-7 % Pb ) yetganda, har ikkala komponentning qo'shma kristallanishi doimiy haroratda T _{2 boshlanadi} .
Pb tizimining barcha qotishmalari - Sb nihoyat doimiy haroratda qattiqlashadi - T ₂ . Bu suyuq qotishmaning doimiy haroratda qotib qolgan qismi ­_T2 doimiy tarkibga ega ekanligiga ishonishga asos beradi. Ushbu kompozitsiya 13% ni o'z ichiga olgan qotishmaga mos keladi. Sb va 87% Pb . Mexanik aralashma tipidagi qotishmalar uchun kristallanish oxiridagi harorat qotishma konsentratsiyasiga bog'liq emas, u barcha qotishmalar uchun doimiydir. Kristallanish boshlanadigan harorat qotishma tarkibidagi komponentlarning kontsentratsiyasiga qarab o'zgaradi.