Fesil indd
Yüklə 5,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 7.1 Minilliyin İnkişaf Məqsədləri: Məqsəd 7 – Ekoloji sabitliyin təmin edilməsi
209 Həqiqi İnkişaf Əmsalını və “Yaşıl ÜDM”-i göstərə bilərik. C. BMT-nin Davamlı İnkişaf Komissiyasının (CSD) indikatorları Artıq qeyd edildiyi kimi davamlı inkişaf istiqamətində proqresə yalnız həyatın ekoloji, iqtisadi və sosial sahələrinə bərabər diqqətin yetirilməsi sayəsində nail olmaq olar. Davamlı inkişaf indikatorları inkişaf (həm iqtisadi, həm də sosial) və ətraf mühiti birləşdirmək məqsədilə göstərilən səylərin nəticəsini ölçmək üçün istifadə edilən vasitələrdir. BMT-nin Davamlı İnkişaf Sektoru (UN DSD) 140 artıq indikatoru ehtiva edən işçi siyahı hazırlamış və onları dörd qrupa ayırmışdır: • sosial indikatorlar, məsələn, əhali sıxlığı, şəhər əhalisinin faizi, işsizli- yin səviyyəsi, uşaq ölümü hallarının sayı, milli səhiyyəyə xərclərinin ÜMM-də payı və s.; • iqtisadi indikatorlar, məsələn, hər adam başına düşən ÜDM, illik enerji istehlakı, ehtiyatlardan istifadənin intensivliyi, ətraf mühitin mühafizəsi xərclərinin ÜMM-də payı, birbaşa xarici sərmayə və s.; • ekoloji indikatorlar, məsələn, hidroloji şəbəkələrin sıxlığı, torpaqdan istifadə şərtlərinin dəyişməsi, quraq ərazilərdəki əhalinin yoxsulluq səviyyəsindən aşağıda yaşaması, gübrələrdən istifadə, azot oksidlərinin atmosferə tullanması, tullantıların işlənməsi və s.; • institusional indikatorlar, məsələn, davamlı inkişaf strategiyaları, tədqiqatlara sərf edilən xərclərin ÜMM-dəki payı, beynəlxalq sazişlərin ratifi- kasiyası, əhalinin bir milyonuna düşən potensial alim və mühəndislərin sayı və s. İnstitusional indikatorların keyfiyyətdən çox kəmiyyət xarakterli olması qeyd edilməlidir. İndikatorlar yuxarıda nəzərdən keçirdiyimiz Hərəkətverici Qüvvələr- Vəziyyət-Cavab tədbirləri Sistemində nəzərdə tutulmuşlar. Bununla belə, indikatorların özlərinə gəldikdə isə bəzi hallarda davam- lı inkişaf sahəsindəki siyasət hədəfləri üçün münasibliyi heç də aydın görün- mür. Məsələn, Gündəlik 21-in 40-cı fəsli məlumat və qərarların qəbul edilməsi məsələsinə həsr olunub və indikatorların institusional kateqoriyasına aid edi- lib. Bu meyarı ölçən “Vəziyyət” indikatoru “hər yüz nəfərə düşən əsas telefon xətlərinin sayı”dır ki, onun məlumat və qərar qəbul etmə aspekti ilə olan əlaqəsi heç də açıq şəkildə sezilmir. Bundan əlavə, indikatorlar inkişaf etməkdə olan ölkələrdəki vəziyyət və ehtiyaclara aydın şəkildə istiqamətləniblər.
210 D. Minilliyin İnkişaf Məqsədləri: MİM 7 – Hədəflər və göstəricilər Minilliyin qlobal səviyyədə razılaşdırılmış səkkiz inkişaf məqsədindən biri, “MİM 7”-nin əsas diqqəti ekoloji sabitliyin əldə edilməsinə yönəlmişdir. Yerdə qalan digər yeddi inkişaf məqsədində olduğu kimi, qlobal səviyyəli MİM 7 özündə əsas ekoloji məsələləri və ölkələr tərəfindən götürülmüş öhdəlikləri əyani şəkildə əks etdirən hədəf və göstəriciləri birləşdirir (bax: Cədvəl). MİM 7 istiqamətində əldə edilmiş qlobal tərəqqi ölkə səviyyəsində əhəmiyyətli dərəcədə bu əsasla tərəqqinin əldə edilməsinə söykənir və qlobal çərçivələr ölkə səviyyəsində sabit- liyin əldə edilməsi istiqamətində məqsədyönlü səylərin həyata keçirilməsini tələb edən mühüm sahəni (sahələri) müəyyən etməyə imkan verir. Bu qlobal çərçivələr ekoloji sabitliyə aparan spesifik yolu təyin etməməklə yanaşı, qlobal səviyyədə ətraf mühit hədəflərinə nail olmaq üçün konkret tədbirləri də diktə etmir. Ekoloji sabitlik konsepsiyasının mürəkkəb, kompleks və ziddiyyətli xarakterinə görə, MİM 7-nin monitorinqində bir sıra əngəllər mövcuddur. İlk olaraq, bu, eko- loji sabitliyin müxtəlif tərkib hissələrini birləşdirmək müvafiq vasitələrin çatışma- mazlığı ilə bağlıdır. MİM 7-nin özündə ekoloji sabitliyə töhfə verən elementləri ehtiva etməsinə baxmayaraq, bu elementləri birlikdə toplayan zaman, onlar möv- cud durumu kifayət qədər dolğun şəkildə əks etdirmirlər. Bu çərçivədə balıq eh- tiyatlarının məhsuldarlığı və ya əkin üçün yararlı torpaqların mövcudluğu kimi məsələlər izlənilmir. Əgər ölkələr hədəflər və göstəriciləri lokal kontekstə, habelə milli prioritetlərə və özəlliklərə uyğunlaşdırmadan, onları mexaniki qaydada qəbul edərlərsə, bu zaman bu boşluq milli səviyyədə kəskinləşə bilər. Azərbaycan, Yoxsulluğun Azaldılması və Davamlı İnkişafa dair Dövlət Proqramında müəyyən edilmiş strateji məqsədlərindən biri kimi, ekoloji du- rumun yaxşılaşdırılması və ətraf mühitin mühafizəsi və rasional istifadəsinin təmin edilməsini öz üzərinə öhdəlik götürüb. Bundan əlavə, hökumət tərəfindən bu strateji məqsədə nail olmaq üçün spesifik hədəflər işlənib hazırlanmışdır; bu hədəflər bəzi digər ölkələrin nümunələri ilə yanaşı 8.2 saylı cədvəldə əks olunub. Cədvəl 7.1 Minilliyin İnkişaf Məqsədləri: Məqsəd 7 – Ekoloji sabitliyin təmin edilməsi Hədəf 7.A: Davaml inkişaf prinsiplərini ölkənin siyasətləri və dövlət proqramlarna inteqrasiya etmək və ekoloji resurslarn itirilməsini əks istiqamətə çevirmək 7.1 Meşə massivi ilə örtülmüş torpaq ərazisinin nisbəti 7.2 Karbon dioksid emissiyalar; ümumi, adambaş və 1 ABŞ dollar ÜDM-ə əsasən (Alclq Qabiliyyəti Pariteti və ya AQP) nisbəti 7.3 Ozon dağdc maddələrin istehlak 7.4 Təhlükəsiz bioloji limitlər çərçivəsində balq ehtiyatlarnn nisbəti 7.5 İstifadə edilən ümumi su ehtiyatlarnn nisbəti
Hədəf 7.B: 2010-cu ilə qədər itki templərində mühüm azalmalara nail olmaqla, biomüxtəlifliyin itirilməsini minimuma endirmək 7.6 Mühafizə olunan torpaq və su ərazilərinin nisbəti 7.7 Yox olmaq təhlükəsinə məruz qalan bitki növlərinin nisbəti Hədəf 7.C: 2015-ci ilə qədər təhlükəsiz içməli su və ümumi kanalizasiya sistemindən istifadə edə bilməyən əhalinin sayn yarya qədər azaltmaq 7.8 Keyfiyyəti yaxşlaşdrlmş içməli su mənbələrindən istifadə edən əhalinin nisbəti 7.9 Keyfiyyəti yaxşlaşdrlmş kanalizasiya sistemindən istifadə edən əhalinin nisbəti Hədəf 7.D: 2020-ci ilə qədər, yoxsulluq şəraitində yaşayan ən az 100 milyon insann həyat səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə yaxşlaşmasn təmin etmək 7.10 Yoxsulluq şəraitində yaşayan şəhər əhalisinin nisbəti
Yüklə 5,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|