Firuddin cəFƏrov hasil fəTƏLİyev
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
110 “Quest UTS” firmasının mütəxəssisləri təbii bitki xammalın- dan hazırlanan funksional içkiləri şərti olaraq əczaçılıq, neyrosep- tik, idman, enerjili və yaxşı əhval ruhiyyə yaradan içkilər kimi qruplaşdırırlar. Əczaçılıq içkilərinə farmokoloji təsiri yoxlanılmış, terapevtik və profilaktik xüsusiyyətlərə malik olan, xəstəlik riskini azaldan içkilər aid edilir. Bu qrupa vitamin tərkibli xüsusi seçilmiş spesifik komponetlərlə zənginləşməsinə görə vitaminləşdirilmiş və isti- qamətli otlar kompozisiyasından hazırlanmış yüksək müalicə effektinə malik olan əczaçılıq balzamları aiddir. Neyroseptik qrupa uzun müddətli təsirə və inqredientlərə malik, insanların sağlamlığına təsiri elmi cəhətdən sübut olunmuş içkilər daxildir. Belə içkilərə karbohidrat mübadiləsi pozulmuş, şəkərli diabetdən və piylənmədən əziyyət çəkən insanlar üçün məxsusi olaraq hazırlanmış pəhriz içkilər aiddir. İdmançılar üçün və energetik içkilər tonuslaşdırıcı effektə malik olmaqia orqanizimdə energetik prosesləri stimullaşdırır. Yaxşı əhval-ruhiyyə yaradan içkilər müxtəlif makro və mikroelementlərə, balanslaşmış vitamin kompleksinə malik olur. Bu seriyadan olan içkilər insan orqanizmindən zərərli, toksiki maddələri çıxarır və ekoloji cəhətdən əlverişsiz regionlarda orqanizmin xəstəliklərə davamlılığını artırır. Rusiya Elmi Tədqiqat Alkoqolsuz Pivə və Şərabçılıq Sənayesi İnstitutunun alimlərinin fikrincə sağlamlıq içkilərinə bütün alkoqolsuz içkilər çeşidi, yəni karbohidrat şərbəti, üzvi turşular əsasında tamlı inqredientlər, o cümlədən bioloji aktiv əlavələrlə birgə istehsal edilən bütün içkilər aid edilməlidir. “Sağlamlıq içkisi” anlayışı öz-özlüyündə polikomponentli sistem olub, bitki və ya heyvan mənşəli təbii qida əlavələri ilə zənginləşdirilmiş, karbohidrata və üzvi turşulara malik olan içməli sudur. Yeniyetmənin ümumi əsəb sisteminin möhkəmləndirilməsi üçün bədən çəkisinin formalaşması prosesinin normallaşmasını təmin edən təbii komponentlər, vitaminlər, makro və mikro- elementlər, amin turşuları, qida lifləri və pektin maddələri ilə 111 zəngin olan içkilər məsləhət görülür. Herodietik içkilər üçün xarakterik cəhət onun tərkibində vaxtından əvvəl qocalmanın qarşısını alan maddələrin olmasıdır. Bu maddələr orqanizmdə maddələr mübadiləsini yaxşılaşdır- malı, radionuklidləri və ağır metalların duzlarını çıxarmalı, orqa- nizmdə oksidləşmə prosesinin qarşısını almalıdır. Belə maddələrə ilk növbədə antioksidantlar-askorbin turşusu, E vitamini, karotin və karotinoidlər, selen və flavonoidlər aiddir. Ədəbiyyat mənbələrindən məlum olan funksional alkoqolsuz içkilərin çeşidlərinin təhlili əsasında təyinatına və tərkibinə görə aşağıdakı təsnifat verilmişdir (şəkil 3.4). Şəkil 3.4. Funksional alkoqolsuz içkilərin təyinatına və tərkibinə görə təsnifatı 112 Bu təsnifata görə funksional içkilər təyinatına görə 2 qrupa bölünür: bütün əhali təbəqəsi üçün kütləvi və ayrı-ayrı əhali qrupları üçün xüsusi təyinatlı içkilər. Kütləvi təyinatlı içkilər istifadə olunan xammaldan və tərki- bindən asılı olaraq şirəli, bitki və heyvan mənşəli, dərman xam- malı əsaslı, kombinələşmiş tərkibli və zənginləşdirilmişlər kimi qruplara bölünür. Kombinələşmiş tərkibli alkoqolsuz içkilər dərman bitkilərin- dən ekstraktlı şirələr, süd əsaslı, dənli bitki əsaslı, təbii müalicəvi- süfrə mineral sularına və arıçılıq məhsulları içkilərinə bölünür. Zənginləşdirilmiş içkilər və ya bir neçə funksional inqre- diyentlərin ənənəvi içkilərə əlavə edilməsi yolu ilə alınan funksional içkilər olub, insan orqanizmində qida maddələrinə olan çatışmazlığın yaranmasının qarşısını almağa, həmçinin baş vermiş çatışmazlığın aradan qaldırılmasına köməklik edir. Zənginləşdirilmiş içkilər öz tərkibində ayrı-ayrı mikronu- trientlərdən (vitaminlər, makro və mikro elementlər, əvəz olunma- yan amin turşuları, qida lifləri və s. maddələr) ibarət olan bioloji aktiv maddələrə malik olur. Bunlar xüsusi balanslaşdırılmış qay- dada mikronutrient qarışığından, dərman və digər xammaldan alınan bioloji aktiv maddələr konsentratından ibarət olur. Zənginləşdirilmiş içkilər əlavə olaraq şirələrə, dərman bitkilə- rinin ekstrakt və cövhərinə, süd zərdabına və s. xammala da malik ola bilər. Ayrı-ayrı əhali qrupları üçün xüsusi təyinatlı içkilərə fizioloji dəyərli inqredientlər aiddir. Onların xüsusiyyətləri təyin edilir və elmi cəhətdən əsaslandırılır. Bu qrupda olan içkilər idmançılar, izotonik, şəkər xəstələri üçün, herodietik, uşaqlar üçün və s. ola bilər. 113 3.2.3. Funksional alkoqolsuz içkilərin çeşidi və qidalanmada onların rolu Şirəli içkilər. Şirəli içkilər meyvə-tərəvəz şirələrindən o cüm- lədən qıcqırmış və ya bir neçə növ şirədən ibarətdir. Bir sıra ənə- nəvi şəkərli şirəli içkilər, o cümlədən – üzüm, alma, gilas, quşu- zümü, çiyələk və digər şirə qarışıqları məlumdur. Bu içkilərin çeşidi kifayət qədər çoxdur. Üzüm şirəsi əsasında “Andrieş”, “Vinoqradnıy”, “Krasnaya şapoçka”, “Pyos i kot” içkiləri istehsal olunur. Bu içkilərin tərki- bində askorbin turşusu 10-15 mq/100 ml olur və içkilərin profilak- tiki xüsusiyyətini artırır. Alma şirəsi “Armudlu”, “Almalı”, “Qızıl ranet” içkilərinin tərkibində olur. “Vişnyovıy” və “Detskiy” içkilərində gilas şirəsi, “Klubnika” içkisində - çiyələk şirəsi olur. İçkilərdə şirənin miqdarı orta hesabla 9,5 % təşkil edir. Sitrus şirələri “Zolotistıy”, “Zolotistıy apelsin”, “Qranat” və s. alkoqolsuz içkilərin əsasını təşkil edir. Şirəli alkoqolsuz içkilər istehsalında yeni istiqamət tərəvəz şirələrinin, xüsusilə çuğundurun istifadəsidir. Çuğundur şirəsi əvvəlcədən süd turşusu bakteriyaları tərəfindən qıcqırmaya məruz qalır. Nəticədə içkidə süd turşusu toplanır və şirədə olan bioloji aktiv maddələrlə birgə insan orqanizmini müxtəlif infeksiyalardan qoruyur. İçkinin reseptinə çuğundur şirəsi ilə yanaşı alma və quş- üzümü şirəsi də daxil edilir. İçki radioprotektor və antikanserogen xüsusiyyətə malik olur. Mogilyov Texnologiya İnstitutunun alimləri “Yantarnıy” və “Zarnisa” alkoqolsuz içkilərini cəfəri, çuğundur və alma şirəsindən birgə istifadə etməklə hazırlamışlar. Cəfəri və çuğundur tərkibindəki vitaminlər, mineral və pektin maddələrinin hesabına insan orqanizmindən zəhərli maddələri və radionuklidləri, ağır metalların duzlarını çıxarmaq qabiliyyətinə malik olur və bununla da orqanizmi ətraf mühitin zərərli təsirindən qoruyur. İçkilər təbii “Sosna” mineral suyunda hazırlanır. İçkilərdə dabbaq, rəng, pektin Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|