Fizika-2 fənnindən kollokvium suallarının cavabları
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
Şəkil 67
–Kerr əmsalıdır,
–elektrik sahəsinin intensivliyidir. Adi və qeyri-adi şüaların fazaları arasındakı fərq:
2 və ya ) ( 2 /
q a n n l . Burada
l – işığın maddə daxilindəki (elektrik sahəsində) yoludur. Kerr effektini izah edən Lanjevan olmuşdur.
Müstəvi polyarlaşmış işıq bəzi maddələrdən keçdikdə polyarlaşma müstəvisinin fırlanması baş verir. Bu cür maddələr
adlanır.
– +
Çarpazlaşdırılmış polyarizator (P) və analizator (A) (aa pp) mənbədən gözə işıq buraxmır. Əgər onlar arasında optik aktiv maddə (k) qoyulsa, görmə sahəsinin işıqlan-ması baş verir. Əgər analizator hər hansı bucağı qədər döndərilsə işıq yenidən sönər. Deməli maddədən çıxdıqda işıq müstəvi polyarlaşmış qalır, lakin onun işıq vektorunun rəqs müstəvisi bucağı qədər dönmüş olur: = d (5.2)
–fırlanma sabiti, d –təbəqənin qalınlığıdır. Ən böyük optik aktivliyə maye kristallar malikdir: a = 18000 dər/mm.Əgər optik aktiv maddə məhluldadırsa onda, =[ ]
(5.3) olur.
–dm-lərlə, c –məhlulun konsentrasiyası (q/sm 3 ) istifadə olunur. [ ]–xüsusi fırlanma adlanır. -in dalğa uzunluğundan asılı fırlanma dispersiyası adlanır və hər bir maddə üçün bu asılılıq məxsusidir. Maddələrin optik aktivliyi onun molekullarının spiralvarı strukturu ilə əlaqələndirilir. Kvarsın polyarlaşma müstəvisinin firlatmasını tədqiq edən Bio olmuşdur. Bu haqda Bionun 3 qanunu vardır: 1.
2.
Polyarlaşma müstəvisini sağa və sola fırladan bir neçə Kvars lövhənin birlikdə fırlatması onların ayrılıqda fırlatmalarının cəbri cəminə bərabərdir. 3.
Kvarsın polyarlaşma müstəvisini fırlatması təxminən dalğa uzunluğunun kvadratı ilə (1/
2 ) tərs mütənasibdir. Məsələn, 1 mm qalınlıqda olan kvars lövhə qırmızı şüaların polyarlaşma müstəvisini 50° fırladır. Polyarlaşma müstəvisinin fırladılmasını ilk dəfə izah edən Frenelə olmuşdur. Frenele görə polyarlaşmış şüa optik aktiv maddə içərisində optik ox istiqamətində yayılarkən iki şüaya, dairəvi polyarlaşmış şüalara ayrılır.Bu şüalar optik aktiv maddə daxilində müxtəlif sürətlə yayıldığından maddədən çıxarkən toplandıqda rəqs müstəvisini dəyişdirmiş olur.Bu da polyarlaşma müstəvisinin dəyişməsi deməkdir. Faradey təcrübədə optik-aktiv olmayan maddələrin maqnit sahəsində optik-aktiv maddəyə çevrilməsini müsahidə etmişdir. Tədqiq edilən maddə elektromaqnit qütbləri arasında polyarizatorla analizator arasında yerləşdirilir. Bu halda analizatorla polyarizatorun baş kəsik müstəviləri perpendikulyar olarsa, analizatorun görüş sahəsi qaranlıq olacaqdır. Əgər bu vəziyyətdə maqnit sahəsi yaratsaq, görüş sahəsinin işıqlandığını görərik. Buna səbəb maqnit sahəsi tərəfindən polyarlaşma müstəvisinin fırladılmasıdır. Bu hadisəni qanun şəklində verən Verde olmuşdur. Verde qanununa görə polyarlaşma müstəvisinin fırladılması = v Hl cos
. Burada H–maqnit sahəsinin intensivliyi, l –maddə daxilində şüanın yolu, –şüa ilə maqnit qüvvə xətləri arasında əmələ gələn bucaq, v–isə Verde əmsalıdır. Verde əmsalının dalğa uzunluğundan asılılığını verən Bio olmuşdur. Bio qanununa görə: S N
N 2 C K Şəkil 68. 4 2 B A v . Burada A və B – maddənin növündən asılı olan kəmiyyətlərdir. Ferromaqnit maddələrin polyarlaşma müstəvisini fırlatması çox böyükdür. Məsələn, 5.5·10 -7
sm qalınlığında dəmir təbəqəsi intensivliyi 15000 ersted olan maqnit sahəsində polyarlaşma müstəvisini 1°48' fırladır. Bunu lsm qalınlıqda dəmir təbəqə üçün hesablasaq 200000°-yə yaxın bir ədəd verər. Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|