Fizikadan masalalar

Berilgan : Echilishi :
m₁ q 3 kg Iplarni chuzilmas va blok
m₂ q 6 kg da ishkalanish yuk deb
Topish kerak : xisoblaymiz. Bunda butun F_T1 -? F_T2-? sistema bir xil tezlanish
F_{1 ishk} -? F_{2 ishk} -? bilan xarakatlanishini xi- sobga olsak, xar bir yuk uchun Ng’yutonning ikkinchi konuni skalyar
kurinishda kuyidagicha yoziladi.
mg - F_T2 q ma (1)
F_T1 - F_T2- F_{2 ishk} q M_{2 a} (2)
F_T1 - F_1ishk q M₁ a (3)
Bu tenglamalarni uzaro kushib
mg - F_{1 ishk} - F_{2 ishk} q ( m Q M₁ Q M₂ ) a ni xosil kilamiz.
Bu erda ishkalanish kuchlari
F_{1 ishk} q ₁ | N₁ | q ₁ M₁ g (4)
va
F_{2 ishk} q₂ | N₂ | q ₂ M₂ g (5)
ifodalar orkali masala shartiga binoan topiladi. Shuning uchun sistemaning tezlanishi

bulib, u iplarning taranglik kuchlarini anik-lashga imkon beradi :

shunday kilib, izlanayotgan kattaliklar :

Javobi : F_{1 ishk} q 3 H, F_{2 ishk} q 12 N,

F _{t 1} q 3,8 N, F_t2 q 17,5 N.
2. Grafik masalalar deb echishda kalibrlangan kesmalardan xamda vektorlardan foydalanish bilan masala va uning echim moxiyatini tula echish imkonini beradigan masalalar aytiladi.
Fizika ukitishda grafik masalalarning axamiyati asosan ikki xolat bilan aniklanadi.
1. Fizik xodisalarni urganishda kupincha bizni urab olgan tabiat va texnikada sodir buladigan jarayonlarni xarakterlaydigan kattaliklar orasidagi funktsional boglanishlar anik-lanadi. Funktsional boglanish tushunchasi katta tuliklikda va aniklikda xodisalarning uzaro boglikligini eng ravon va tushunarli kilib ifodalab beradi. Grafik fizik konuniyatni kursatma kilib beradi. Urta maktabda bir kator xollarda ayrim jarayonlar grafik xolatda berilishi mumkin, ularni fizikani urganishning sunggi boskichlaridagina analitik ifodalash mumkin.
2. Grafik masalalar va mashklar fizik konuniyatlarni uzlashtirishga yordam beradi. Fizika ukitish jarayonini aktivlashtirishda ularning roli katta.
Grafik masalalarga : masala shartida keltirilgan grafiklarni taxlil kilish bilan masalasi, echish uchun kerakli ma’lumotlar olingadigan, masalani echish grafik tuzish va masalan, egri chiziklarning kesishishi nuktalarining koordinatalarini aniklash asosida bajariladigan ; grafiklardan foydalanib funktsiyalarning maksimal va minimal kiymatlari aniklanadi; jarayonlarning ma’lum bir koordinata uklardagi kurinishlariga karab shu jarayonlarning boshka koordinata uklaridagi kurinishlari chiziladigan masalalar kiradi.