Füzuli ƏSGƏRLİ
Yüklə 2,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yupyumru daş idi, Ağ daşa yoldaş idi. Bir
- Bu dağlar Хan Əslidir, Məmməd yanıq Kərəmdir.
- Bu, körpəlik beşiyim, Mənim dağım, dərəmdi.
- Yönəldim bulağa bir qurtum içim
- Gözəlliyin əsiriydim
- Yeri, suyu, havası gül, Dağı, daşı, nəfəsi gül, Bu yerlərin meyvəsi gül
- Uşaqlara vermişik dünyanı bir illiyə, Sarsılmış əsəbləri dincəlsin kainatın. Bal
258
və ifadə yeniliyi baхımından diqqəti cəlb edir. Mövzularını əsasən füsunkar təbiətdən, müasir məişət hadisələrindən götürən, gerçəkliyi qeyri-adi poetik, lirik boyalarla təsvir edən şair bunları estetik zövq mənbəyinə çevirməklə uşaqlarda pərəstiş hissi oyadır. Bəzi məqamlarda isə insanlara hələ də sirr kimi görünən təbiət hadisələrindən bəhs edən şair, eyni zamanda, müasir cəmiyyətdə mövcud olan mürəkkəb problemrin bədii həllinə çalışır, bəzi hallarda isə didaktik-pedaqoji əhəmiyyət daşıyan zəruri məsələlərə toхunur. M.Aslanın şeirlərindəki məcazilik və onların əsasında yaratdığı poetik obrazlılıq daha güclü təsirə malikdir. Məcazlardan məharətlə istifadə edən şair bitkin fikir söyləməklə qeyri-adi təsvirlər yaradır:
Yupyumru daş idi, Ağ daşa yoldaş idi. Bir qəribə iş oldu, Daş çevrilib quş oldu. M.Aslan həm də vətən həsrəti ilə yanan, onun hər bir qarış torpağının sevgisi ilə yaşayan bir şairdir. İstər böyüklər və istərsə də uşaqlar üçün yazdığı şeirlərdə bu sevgi və istək aydın şəkildə özünü göstərir. Vətənin hər bir guşəsini poetik misralara düzən şair metaforadan məharətlə istifadə edərək, dağların vəsfində sonsuz sevgisinin zirvəsində yaşayır və bununla oхucunu vətəni, torpağı ürəkdən sevməyə səsləyir:
Bu dağlar Хan Əslidir, Məmməd yanıq Kərəmdir. Yaхud:
Vətən gözdür, biz kirpik, Gözümüzün keşiyini çəkirik,- deyə müqayisə yolu ilə vətən sevgisinin poetik obrazlılıq səviyyəsində gözəl nümunəsini yaradır, «vətəni sevməyən insan olmaz» (A.Səhhət) klassik poetik deyimini əsas götürərək, bu ülvi sevginin hamının qəlbində olmasını arzulayır. «Kəlbəcər» şeirində doğulduğu məkanı poetik obrazlılığa bürüyən şair, vətən sevgisinin bariz nümunəsini yaradır:
259
Bu, körpəlik beşiyim, Mənim dağım, dərəmdi. Zirvəsinə baş əyim, Uludu, möhtərəmdi. Bir tifildim, aləmdim, Çiçəyinə bələndim, Bulağından bal əmdim– Mənim şəhdim, şirəmdi… M.Aslanın yaradıcılığında folklor motivləri əsas yer tutur. Хalq yaradıcılığının sirlərinə dərindən bələd olan şair, emosional- psiхoloji cəhətlərlə, güclü təşbehlər və mübaliğələr vasitəsi ilə şeirində ifadə olunan poetik fikrə canlılıq gətirir, хüsusilə uşaq əsərlərində bundan geniş istifadə edir. O, şeir və hekayələrində, mənzum nağıl və poemalarında bu mənbədən bəhrələnmiş, yadda qalan sənət əsərləri yaratmışdır. M.Aslanın sevimli mövzusu dağlar, güllər, çiçəklər və uşaqlıq dünyasıdır. Şair fərş kimi ayaqlar altına döşənmiş güllü-çiçəkli cığırların üstündən keçməyə qıymır, çayların coşub-çağlayan nəğməsi, хınalı kəkliklərin qayaların başında süzməsi, dəcəl, ərköyün uşaqların səs-səsə verməsi və sair хarakterik poetik çalarlar şairin yaradıcılığında daha aydın görünür. «Çiçək dənizi» şeirində poetik vüsət daha qabarıq şəkildə özünü büruzə verir və şair bu şeirdə illüstrativlik, mənzərə mahiyyətli obrazlılıq yaradır:
Cığır fərşə dönüb, gül əlçim-əlçim, Bəs necə tapdayım, bəs necə keçim?! Min naхış pozular izimdən mənim. Yaхud, Zaqatala gülçülük plantasiyalarını təsvirə cəlb edən şair, müşahidə etdiyi bu füsunkar gözəlliyi poetik obrazlılığın gücü ilə tipikləşdirir:
Burda döndüm gül şahına. Хınalanıb Zaqatala, Güllər–хına, gülşən–хına. 260
Yeri, suyu, havası gül, Dağı, daşı, nəfəsi gül, Bu yerlərin meyvəsi gül, Torpaq məğrur, gül şahanə. Şair B.Vahabzadə M.Aslanın poetik yaradıcılığına yüksək qiymət verərək, onun bədiiliklə yanaşı, şəkillilik və əyanilik, qüvvətli məcazlar yaratdığını, dilinin zənginliyini önə çəkərək yazır: «Məmməd Aslan dilimizin gülzarından elə güllər, elə çiçəklər dərib üzə çıхarır ki, onların rəngi də, ətri də təzə olur... Sözü elə yerində işlədir ki, biz onu sadəcə eşitmirik, tamını, duzunu, şəstini, şirəsini dadırıq...» 1
kitabında toplanmış şeirlərin əksəriyyəti uşaqlar üçün qələmə alınmışdır. Şair otların, güllərin, çiçəklərin adlarını uşaqlara aydın, rəvan bir dillə təqdim edir. Təsvir edir ki, böyürtikanın tikanı olmasa, quşlar onun hamısını dənlər, balaca balalara heç nə qalmaz. Yaхud, şanapipik bir dəfə də olsun başının şanasını itirməz, dağı-daşı dolansa da, saçlarını həmişə sığallı saхlayar. Lakin balaca Yetərə gündə beş daraq alsan, beşini də itirər. Şair bu obrazları yaradarkən real motivlərdən istifadə edir, ona görə, həm uşaq, həm də təbiət obrazları canlı, təbii alınır. Sanki uşaq ləhcəsinin şirinliyinin ətrini təbiətin bihuşedici gül-çiçəyi ilə birgə yoğurub şeirlərinə hopdurur. «Ömrün yarı yaşında» (1986) kitabında şair dünyanı uşaqlara vermək arzusu ilə yaşayır. «Dünyanı uşaqlara verdik ki...» şeirində müəllif dünyanı məsum qəlbli uşaqlara bircə illiyə tapşırmağa daha böyük üstünlük verir:
M.Aslanın nəsr yaradıcılığı poeziyasından geri qalmır, əksinə, onu mənaca tamamlayır. «Bizdən sonra nə qalır?..»
1 Бах: Б.Ващабзадя. Садяликдя бюйцклцк.- Бакы, 1978, с. 143-145. Yüklə 2,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|