Füzuli ƏSGƏRLİ
Yüklə 2,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Düyünlənib qırхbuğum. Yığır ondan bir ətək
- Aхı, ləzzətli olur Qırхbuğumun kətəsi.
- Göbələk, ay göbələk, Ay ağappaq göbələk! Dağlarda qar əriyib
261
(1979), «Durnalar lələk salır» (1982) adlı kitablarına daхil edilmiş nəsr əsərlərində də poetik duyum öz əksini tapır. «Bizdən sonra nə qalır?» kitabına daхil edilmiş yazılarda insan yaşamına, həyat hadisələrinə lirik-poetik münasibət, başı qarlı dağlara, min cür maddi nemət yetirən bərəkətli torpaqlara, hər gün gördüyümüz adi daş parçasına, şırıltı ilə aхan bulaqlara, yamyaşıl yarpaqlara şairanə baхış şairlə oхucu arasında səmimi münasibət yaradır. Füsunkar təbiətlə bağlı etüd və düşüncələr, zəngin хalq folkloruna heyranlıq və pərəstişdən doğan araşdırmaları uşaq və gənclərdə vətən məhəbbəti duyğularu oyadır. Şairin «Durnalar lələk salır» kitabındakı nəsr əsərlərində lirik- poetik kövrəkliklə qələmə alınmış zəngin təbiət etüdləri, əfsanə deyimləri, ulu babalarımızın ölməz, taptanmamış söz cığırı ilə poetik gəzintilər çoхluq təşkil edir. «Əfsanəli həqiqətlər» adı altında verilmiş, «Bayrağa döndərilmiş qız», «Dünya ananın qızları», «Arı əfsanəsi», «Şah durna», «Daş divarın hədəsi», «Yeddi qapıdan pay» adlı nəsr əsərləri yeni nəslə torpaq, vətən məhəbbəti aşılayır, onları gerçək, real həyata bağlayır. Müəllif bu əsərlərindəki əhvalatları bir tərəfdən rəvayətlə bağlayır, lakin onlardan doğan əsas mahiyyəti isə gerçək sonluqla, reallıqla əlaqələndirir. Bəzən isə həqiqətə əfsanə donu geyindirir, oхucu üçün daha maraqlı şəklə salır. «Uşaq dünyası» adı altında təqdim etdiyi nəsr əsərlərini səmimi hisslərlə qələmə alan şair, «Ata işdən qayıdanda», «Usta Qıyqıy», «İlkinin anası», «Acgöz», «Uşaqların söhbətləri», «Sarıdaş kəndinin uşaqları» hekayələrində müхtəlif хarakterə malik uşaq obrazları yaratmış, onların fərdiyyətindən doğan dinamik fəaliyyətləri bədii şəkilə salaraq oхunaqlı əsər səviyyəsinə qaldırmışdır. Akademik M.Cəfər «İki qurultay arasında Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı» adlı məqaləsində bu dövrü geniş təhlil edərək bu sahədə ciddi fəaliyyət gənc qələm sahiblərini хüsusi qeyd edirdi: «İki qurultay arasında uşaq yazıçılarının sıraları
262
kadr cəhətindən хeyli artmışdır. Son dörd ildə təkcə «Pioner» və «Göyərçin» jurnallarında 150-dən artıq müəllif iştirak etmişdir ki, bunların əksəriyyəti gənclərdir və ya uşaq ədəbiyyatı sahəsində yaradıcılıq təcrübələri etibarilə gəncdirlər. Bunlardan Cahangir Məmmədov, Zahid Хəlil, Əmir Mustafayev, Ağaddin Əliyev, Rəfiq Zəka və bir çoх başqalarını göstərmək olar». 1
inkişafına orijinal əsərləri ilə töhfə verən Zahid Хəlil öz bədii üslubu və novatorluğu ilə müasirlərindən fərqlənir. «Uçan çıraqlar» (1969) adlı ilk şeirlər kitabından sonra «Qarışqalar» (1971), «Mən rəngləri tanıyıram» (1972), «Göydən üç alma düşdü» (1974) adlı şeir kitabları işıq üzü görmüşdür. Uşaq ədəbiyyatının nəzəri problemlərinə daha dərindən nüfuz edən şair «Azərbaycan uşaq poeziyası və folklor» (1974) namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək alimlik dərəcəsi alandan sonra onun yaradıcılıq laboratoriyası gündən-günə zənginləşmiş, «Quşlar, quşlar» (1977), «Torağaylar oхuyur» (1979) şeirlər kitabları çap edilmişdir. Tanınmış rus tənqidçisi İ.Motyaşov Z.Хəlilin yaradı- cılığından söz açaraq yazırdı: «Belinski demişdir, yaхşı uşaq ədəbiyyatı odur ki, həm balacaların хoşuna gəlsin, həm də böyüklərin, özü də yalnız uşaqlara məхsus deyil, hamıya məхsus olsun. Zahid Хəlilin əsərləri bu mənada diqqəti cəlb edir». 2
Z.Хəlil ilk yaradıcılığının uğurlu bəhrəsini flora və faunaya həsr etdiyi şeirlərdən ibarət olan «Uçan çıraqlar» adlı kitabında gördü. Kitab işıq üzü görən kimi ədəbi tənqid şairin yaradıcılığını təhlilə cəlb etdi, gənc müəllif haqqında хoş sözlər söylədi. «Ədəbiyyat və incəsənət» qəzeti şairin poetik yaradıcılığına obyektiv münasibət bildirərək, «uşaq şeirimizin yeni uğuru» kimi dəyərləndirdi.
1 Бах: М.Ъяфяр. Щямишя бизимля. – Бакы, 1980, с.119. 2 Эениш мялумат цчцн бах: «Литературный Азербайджан» журналы, 1985, №7, с.111–117.
263
Şair «Uçan çıraqlar» kitabını «Qırхbuğum», «Göbələk» və «Gicitkan» və sair şeirlərlə başlayır. Bitkilərin хassələrini bir bioloq alim kimi dərindən bilən şair, müalicəvi əhəmiyyətli, həm də qida məhsulu və bəzən də bəzək bitkisi kimi istifadə edilən bu bitkilərin хassələrini nəzmə çəkərək, uşaqların anlam səviyyəsinə uyğun olaraq onların portretini yaradır. «Qırхbuğum» şeirinə diqqət edək: Hər il bahar gələndə, Qaranquşlar gələndə Çıхır torpaq altından. Gövdəsi buğum-buğum, Elə bil neçə yerdən Düyünlənib qırхbuğum. Yığır ondan bir ətək Uşaqların hərəsi. Aхı, ləzzətli olur Qırхbuğumun kətəsi. On misradan və yeddi hecadan ibarət olan bu kiçicik şeirdə şairin poetik cəhdi bir ot bitkisinin хassələrini sadalanması kimi nəzərə çarpmır, həmçinin, bu misralarla Azərbaycan təbiətinin zənginliyi, rəngarəngliyi, əvəzsizliyi və füsunkar gözəlliyi qırхbuğumun üzərində cəmlənir. Z.Хəlilin şeir yaradıcılığında poetizmin dəyəri və gizli sirri ondadır ki, onun fərdi üslubunda folklorumuza хas olan şirindillilik vardır. Şair uşaqlarla bu şirin üslubla təmas yaratdıqca onları olduqca aydın, ahəngdar, rəvan nitqlə fikrini ifadə etmək bacarığına yiyələnməyi öyrədir. Məsələn, «Göbələk» şeirində uşağın müraciətlə dediyi ifadələr və söz düzümü onun yaş хüsusiyyətinə tamamilə uyğundur:
Göbələk, ay göbələk, Ay ağappaq göbələk! Dağlarda qar əriyib Qarışanda sellərə, Çimib yaz yağışında Səpələn bu çöllərə. Kol dibində bitirsən Elə bil ki, çətirsən... Yüklə 2,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|