G e n d e r V ə İ n s a n h ü q u q u
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
asılı vəziyyətində, m ü lk iy y ətə m ü n a s ib ə td ə zəif mövqeyində; sərvətə, hakim iyyətə və y aradıcıhğa olan yollarm o n la rm üzlərinə b a ğ la n m a s m d a və m ü x tə h f növ h ü q u q p o z u n tu la r m d a a x ta rm a q d a h a m ünasibdir. Qeyd edək ki, "sakit inqilabın" iki mərhələsini fərqləndirm ək olar: birincisi, 50-70-ci illər. Bu dəfə q a d m la r m kütləvi şəkildə m u zd lu əmək sahələrinə ax m ı ilə səciyyələnir; ikincisi, 70-ci illərin o r t a l a r m d a n b a ş la m ış və az a d sah ib k arlıg a d o ğ ru dönüşü göstərir. B irincini irəUcədən m üəyyən e tm iş ə n m ü h ü m am illər kimi bir tərəfdən - q a d m təhsihnin inkişafmı və vətəndaş azad h q ları u ğ ru n d a mübarizəni: digər tərəfdən - sənayeləşdirilmiş cəmiyyətin iri istehsal sahələrinin, əmək b a z a r m a axınm ı, istehlak m ühitinin dəyərlər sistemi ilə tək an verilən, q a d m fəhlə qüvvəsinə tələbatm ı qeyd etm ək olar. İkinci mərhələyə keçid, yeni d ö v r üçün obyektiv zəm in y a r a n m a s m d a rol o y n a m ış , yeni k o m p le k s problem lərin m e y d a n a çıxm asm a səbəb olm uşdu. O nlarm a r a s m d a isə ink işaf etmiş ölkələrin x id m ə t sahələrində birinciliyi təm in edəcək post-sənayeləşdirilmiş cəmiyyətə daxil olması ilə geniş sahədə kiçik və o r ta müəssisələrin y a ra n m a s m ı göstərm ək olar. İ n s a n a xas olan bütün re s u rs la rd a n m a k s im u m istifadə olu n m asm ı və ictimai dünyagörüşündə özünə yol a ç a n m əd ə n iy y ə tə d o ğ r u meylləri də g ö stə rm ə k olar. B ərabər im k a n la r u ğ ru n d a q a d m h ə rə k a tm m yüksəlməsinə də istinad edilə bilər. L akin, q a d m s a h ib k a rh ğ m m inkişafı üçün həlledici kimi birinci iki am ih qəbul etm ək vacibdir. M ə h z kiçik biznes öz a d d ı m la r m ı a t a n q a d m s a h ib k a r la n n m əsas hissəsi üçün d a h a u y ğ u n d u r, çünki ən yüngül fəaliyyət sahəsi xidm ət sahəsidir; yəni in san m m üxtəlif tələ b a tm a xidm ət etm ək d ir və q a d m la r əsrlər b o y u həm in işlərlə məşğul olmuşlar. Bu gün f u tu r o lo q la r ın " q a d m əsri" kimi müəyyənləşdirdiyi X X I əsrin əvvəlində bir sual m eydana ç ıx ır uzun m üddət uzaqlaşdınldığı əmək və yaradıcılıq d ü n y asm a o, yəni qadın, özü ilə nə gətirəcəkdir? Aparılmış tədqiqatlar, artıq qadın sahibkarlığm m m akroiqtisadiy- y a ta olan töhfələri h a q d a üm um i təsəvvür yaradır: 1. Q a d m milli iqtisadiyatm s tr u k tu r u n u n yenidən təşkil edilməsində əhəmiyyətli və a rta n rol oynayır. 2 .İnkişafın yeni d in a m ik gücünü təmsil edir və yüksəlişin a rtım sürətinə tək an verir. 3. Milii təsərrüfatm istehsahnm artm a sın a zəmin yaradır. 4. T a m o lm a y an məşğulluğu və işsizliyi ixtisar edərək, axıra qədər istifadə edilməmiş insan potensialını reallaşd ın b ümumi rifahı artırır. 5. O n u n gətirdiyi sosial-iqtisadi dəyişikliklər uzun m üddətli siyasi sabitliyə zəmin yaradır. T əd q iq atçılar qeyd edirlər ki, "A m erikanm iqtisadi cəhətdən tərəqqisində q a d m la rm xüsusi töhfəsini təsdiq e tm ə m ə k o lm a z. İn fo rm a s iy a cəm iyyət e ra s ın a d a h a dərindən daxil olduqca, a şk a r olur ki, sənayeləşmənin yaran m ası kişilərin işi idi, lakin yeni cəmiyyət qadınlar tərəfındən yaranacaqdu-". Q a d m İ a n n m en ec m e n t sahəsinə sürətli ax m m m genişİənməsi məsələsi, on larm bərabər im k an lar u ğ ru n d a mübarizəsi baxım m dan, heç də təbliğatı əhəmiyyət kəsb etmir. M ahiyyət etib an ilə m əzm un o n d a n ibarətdir ki, id a rə e tm ə y ə q o şu ia n q a d m bu sahəyə özünün n a d ir b a c a rığ ın ı, m ə h a rə tin i, vərdişlərini, işgüzar d a v ra m ş üslubunu, q ə ra r qəbul etm əkdə öz dəst-xəttini göstərir. Bu kimi h a lla n n daxil edilməsi hesabm a isə m enecm entin zənginləşdirilməsinin iki həlli yolu m övcuddur. - m enecmentin mövcud olan k o o p erativ üslubuna təsir etm ək yolu və q a d m la rın k o rp o ra siy a la rm idarəetm ə s tru k tu rla rm d a iştirakm ı genişləndirmək vasitəsilə; - şəxsi müəssisələrini y a r a d a n və daim a rta n q a d m kütlələri a r a s m d a n m enecerlər su-asma axm vasitəsilə. Bu m ünasibətlə o n u nəzərinizə yetirək ki, 80-cı illərdən b a ş la y a ra q k o rp o ra s iy a la rm idarə edilməsində q a d m la rm r o lu n u n a rtm a sı k o o p e ra tiv mədəniyyətinin dəyişməsinə gətirib çıxarmışdır. Bu əsasən daim dəyişən şəraitə istiqam ətlənən, d a h a tez uyğ u n laşan .idarəetmə üsullarm m inkişafm da: d a h a intitiv, d a h a az düzxətli təfəkkür tipinin təsdiqində : hərcmərcHyə, effektsizliyə q arşı b ö y ü k d ö z ü m lü lü k g ö stə rm ə k d ə : iyerarxiyalı piram ida şəkilli s tr u k tu r u n birsəviyyəli, müxtəlif vasitələrlə qarşılıqh əlaqəli s tr u k tu r la r a çevrilməsində: şəxsi fo rm ah əlaqələrin həvəsləndirilməsində: in san larm h a q q m d a , həm müştərilərə həm də ə m ək d a şlara q ay ğ m m a rtn 'ü m a sm d a görünür. Iş m ədəniyyətinin və idarəetm ə üsullarm m bu tr a n s f o r m a s iy a s ı, şübhəsiz, y a p o n rə q a b ə ti ilə də stimullaşdu'ihr və a m e rik a tipli k o rp o ra siy a la rm m a r a q sahələrində o ld u q c a kəskin şəkildə m e y d a n a çıxırdı. L akin m ahiyyət etibarilə o na, vəzifələrdə sayları nəzərə ça rp a caq dərəcədə artm ış, törəyən və Y a p o n iy a tərzinə yaxm olan q a d m rəhbərlər üslubu n ü m u n ə göstərmiş oldu. Nəticədə işgüzar m ünasibətlərdə dəyişikliklər baş verdi, qərarlarm q ə b u lu n d a intuitivlik d a h a çox nəzərə a h n m a ğ a başladı. İkinci h a ld a məsələnin məğzi o n d a h ibarətdir ki, bu gün q a d m m enecerlərin kütləvi m e y d a n a gəlmə mənbəyi kiçik şəxsi biznesdir, maliyyə im k a n la rı o lm a d ığ m d a n muzdlu işlər m üdiri saxlaya bilməyən müəssisə sahibləri özləri menecerlik edirdilər. O n la rm əksəriyyəti əvvəlcədən hazırhğa m alik deyildi və öz -özlüyündə idarəetm ənin q a d m ü s lu b u n u q i d a l a n d ı r m a mən*bəyi o lan , q a d m intuisiyası və "sağlam düşüncə əsasm da" hərəkət edirdilər. Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|