GeçMİŞİ, bugüNÜ ve geleceğİ

Beş Katlı Evin Altıncı Katı’nda Sevgiliye Özlem 

U L U S L A R A R A S I   S E M P O Z Y U M  

“AZERBAYCANŞINASLIK: GEÇMIŞI, BUGÜNÜ VE GELECEĞI” 

(Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih) 

 

Anar’ın 1956’da yazdığı ilk romanı bazılarına göre uzun öyküsü Ak 

Liman  da  yazılışından  14  yıl  sonra  1970  yılında  yayımlanmıştır(5). 

Salmanov  bu  romanı  Anar’ın  romancılığının  doruk  noktası  olarak 

değerlendirir. Anar, 1974-1978 arasında Ak Liman’ın devamı sayılacak, bu 

bildirinin  de  konusunu  oluşturan,  Beş  Mertebeli  Evin  Altıncı  Mertebesi 

romanın  yazar.  Türkçe’ye  Beş  Katlı  Evin  Altıncı  Katı  adıyla  aktarılan  bu 

roman 1981 yılında basılır (6).   

İsa  Habibbeyli  “ Büyük  bir  ustalıkla  yazılmış  olan  “ Beş  Katlı  Evin 

Altıncı  Katı” adlı  romanı  da  ele  aldığı  problemleri  ve  poetikasına  göre, 

sadece  Anar’ın  değil,  geniş  manada  Azerbaycan  edebiyatındaki  yeni  nesir 

arayışının  başarılı  bir  örneğidir.  Bu  eser,  modern  Azerbaycan  edebiyatının 

zirvesidir.” sözleriyle  değerlendirir  (7).  Gerçekten  de  bu  yeni  nesir  içinde 

Anar,  insanı  merkeze  alması,  konuları,  kişileri  ve  üslubuyla  dikkati  çeker. 

Anar,  Azerbaycan  Sovyet  devrinin  kent,  burjuva  yazarıdır(8).  Yapıtlarında 

kent  insanının  toplumsal  ruhsal  ilişkileri  öne  çıkar.  Aynı  konuda  İldeniz 

Kurtulan’ın söyledikleri de bizi için önemli ve  yukardaki cümleleri açıklar 

özelliktedir: 

“ Anar’ın  eserlerinde,  Sovyetler  döneminde  egemen  olan  sistemin 

kendisinden  bekleyebileceği  işlevi  yerine  getirdiğini  söylemek  mümkün 

değil. Eserlerinin irdelenmesiyle onun yukardan inebilecek toplumsal eğitim 

yönergelerine  pek  uymayarak,  seçtiği  konuların  fabrika,  tarla,  çiftlik  gibi 

ortamlarda gerçekleşmediği görülür; o yüzden eserlerindeki kişiler arasında 

alın teri, kol gücü ve toplumsal inancıyla övünen işçiye, köylüye, emekçiye 

pek rastlanmaz. 

Dekor  genellikle  kentsel  olan  caddeler,  apartman  dairesi  ve  deniz 

kıyısı, plaj ya da bulvardır. İşlenen tema, bireysel iletişim, duygu, sevgi ve 

tutku çerçevesinde gelişir.”(9) 

Anar’ın romancılığının genel çizgileri böyle olmakla birlikte sosyal, 

toplumsal,  siyasal,  felsefi  ve  ideolojik  konu  ve  temalara  yer  vermediğini 

söylemek    yanlış  olur.  Bu  özellikte  romanları  olduğu  gibi  bu  özellikler  de 

romanlarında vardır. Ancak, Beş Katlı Evin Altıncı Katı romanı  tam bir aşk 

ve özlem romanıdır. 

18  bölüm  ve  bir  epilog  (son  deyiş)tan  oluşan  roman  şimdiden 

başlayarak  geriye  gider  ve  yeniden  şimdiye  gelerek  son  bulur.  Romanda 

Tahmine  ile  Zaur’un  aşkları,  ayrılıkları,  Zaur’un  ailesinin  istediği  biriyle 

evlenmesi, Tahmine’nin ölümü ve Zaur’un onu unutamayışı ve ona duyduğu 

özlemi konu alır. Romanı okumayanlar için bir özet vermek yararlı olacaktır: 

Sayfa 61 / 847

---

Yrd. Doç. Dr. Bedri AYDOĞAN 

U L U S L A R A R A S I   S E M P O Z Y U M  

“AZERBAYCANŞINASLIK: GEÇMIŞI, BUGÜNÜ VE GELECEĞI” 

(Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih) 

 

Ünlü  bir  profesörün  oğlu  olan  Zaur,  yer  bilim  uzmanı  olmasına 

rağmen  Neşriyat  adıyla  bilinen  devlet  yayınevinde  çalışmaktadır.  Aynı 

yayınevinde  çalışan  ve  evli  bir  kadın  olan  Tahmine’yle  güçlü  bir  aşk 

yaşamaktadırlar.  Bu  ilişkiden  haberdar  olan  ailesi  ise  onu  komşu  kızları 

Frengiz’le  evlendirmek  istediklerinden  bu  aşka  şiddetle  karşı  çıkarlar. 

Annesi  Tahmine’yi  sürekli  arayıp  kötü  sözler  söyleyerek  rahatsız  eder. 

Bunalan  Tahmine  Zaur’dan  ayrılmak  ister.  Onu  çok  sevdiğinden  bunu 

başaramaz,  ama  hep  endişe  içindedir.  Bu  aşkın  yürümeyeceğini 

düşündüğünden  işinden  ayrılır  ve  Moskova’ya  giderek  spikerliğe  başlar, 

ancak  dayanamayıp  Zaur’u  da  oraya  çağırır.  Moskova’da  güzel  bir  üç gün 

geçirirler. Bu durum annesini sinirlendirir. Ona göre Tahmine bir fahişedir. 

Frengiz’in ağabeyi Spartak dahil pek çok kişiyle ilişkisi vardır. Tahmine ise 

döndüklerinden  bu  yana  kendisini  aramamıştır.  Zaur  kendisini  baskı  altına 

alan  annesine  kızar  ve  özlediği,  merak  ettiği  Tahmine’yi  arar.  Moskova 

dönüşü  Tahmine  soğuk  davranır  ve  kendisini  daha  sonra  aramasını  ister. 

Zaur endişelenir, kıskançlıklara kapılır. Oysa Tahmine Zaur için, sevmediği 

ve kendisini aldattığı kocası Manaf’tan boşanmak için uğraşmaktadır. Bu iş 

sonuçlandığında  arayacaktır.  Zaur,  özlemi  ve  merakı  üzerine  Tahmine’nin 

evine gider. Tahmine Spartak’ın yardımıyla kocasından ayrılmış ve arkadaşı 

Medine  ile  boşanmayı  kutlamaktadır.  Zaur’u  içeri  alırlar.  Zaur  evde 

başkalarının  olduğunu  düşünmektedir.  Annesinin  de etkisiyle Tahmine’den 

kuşkulanmaktan  ve  kıskanmaktan  geri  durmaz.  Oysa  evde  kimse  yoktur. 

Tahmine  Zaur’a  kendisini  çok  sevdiğini,  onun  için  boşandığını  ve  şimdi 

özgür  olduğunu  söyledikten  sonra  hakkında  söylenenlerin  iftira  olduğunu 

belirtip  gerçekleri  anlatır.  Zaur  ona  inanır  ve  orada  yaşamaya  başlar.  Çok 

güzel  günler  geçirirler.  Annesi  Ziver  ise  boş  durmamakta  Tahmine’ye 

sürekli  telefon  açıp  hakaretler,  küfürler  etmektedir.  Tahmine  çok 

bunalmasına  rağmen  bunları  Zaur’a  yansıtmaz.  Bir  gün  telefonda  Zaur 

annesinin  söylediklerini  duyar  ve  çok  öfkelenir.  Annesi  başkalarını  da 

devreye  sokarak  iftiralar  üretir.  İş  yerindekileri  devreye  sokması  Zaur’u 

kızdırır ve işinden ayrılmak için istifa dilekçesi verir. Dadaş dilekçeyi işleme 

koymaz,  Zaur’la  konuşur.  Bu  işin  sonu  olmadığını,  ihtirasın,  şehvetin 

biteceğini  oysa  esas  olanın  evlilik,  nikah  ve  çocuk  olduğunu  söyler.  Aşk 

buraya ulaşırsa anlamlıdır. Bu arada babasının bir kalp krizi geçirdiğini de 

ekler.  Zaur  kafası  karışmış  olarak  Tahmine’nin  yanına  gelir.  Annesi  yine 

Tahmine’yi  arayıp  bunaltmıştır.  Medine  de  annesinin  ağzının  payını 

vermiştir.  Zaur,  Medine’nin  işe  karışıp  annesine  kötü sözler  söylemesine 

kızmıştır. Yine kavga ederler. Tahmine Zaur’un kendisine güvenmediğini ve 

Sayfa 62 / 847

---