GeçMİŞİ, bugüNÜ ve geleceğİ

Beş Katlı Evin Altıncı Katı’nda Sevgiliye Özlem 

U L U S L A R A R A S I   S E M P O Z Y U M  

“AZERBAYCANŞINASLIK: GEÇMIŞI, BUGÜNÜ VE GELECEĞI” 

(Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih) 

 

onu  fahişe  olarak  gördüğünü,  bu  eve  kendi  isteğiyle  geldiğini,  zorla 

tutulmadığını isterse gidebileceğini söyler. Öfkeye kapılan Zaur, Tahmine’ye 

bir  tokat  atar,  anahtarı  bırakıp  ayrılır.  Evine  döner,  sakin  karşılanır, 

kooperatif  evi  bitmiş,  babası  Zaur’a  istediği  Volga  marka  arabayı  almıştır. 

Evlilik  için  her  şey  hazırdır.  Zaur  çok  istediği  bu  arabayla  gezmeye  çıkar. 

Bir  yandan  Tahmine’yi  düşünür.  Tokat  attığına  üzülmüştür.  Onu  aramak 

isterse  de  yapmaz.  Tahmine’yle  gezdiği  sokaklardan  geçerken  Spartak’ın 

arabasını  görür.  Onu  takip  eder,  kaybeder,  yeniden  gördüğünde  arabayı 

durdurur. Arabada Tahmine vardır. Tahmine’nin Spartakla ilişkisi olduğunu 

her zaman düşünen Zaur, yine kıskançlığa kapılır, onun kötü kadın olduğuna 

inanır,  eve  dönerek  annesine  Frengiz’le  evlenmeyi  kabul  ettiğini  söyler. 

Hemen gerekli girişimler yapılır, kız istenir, Zaur  vazgeçmesin diye nişan 

ve  düğünün kısa  sürede  yapılmasına  karar  verilir.  Medine  Zaur’u  arayarak 

Tahmine’nin  onu  çok  sevdiğini  ve  hasta  olduğunu  söyler.  Zaur’un  aklı 

kalmış, onu aramak istemişse de bu isteğine gem vurmuştur. Bir gün telefon 

çalar,  arayan  kişi  hiç  konuşmaz  ve  ona  bir  türkü dinletir.  Bunun  Tahmine 

olduğunu  anlar.  Emin  olmak  için  Tahmine’yi  arar.  Yine  müzik  sesi 

gelmektedir.  Tahmine  iki  türkü  parçası  dinletip  telefonu  kapatır.  Bu  bir 

vedadır ve tam da Tahmine’ye özgüdür. Zaur bunu anlar ve ağlar. Frengiz’le 

evlenen  Zaur,  Dakar’a  balayına  gider.  Döndüklerinde  daha  asansördeyken 

Spartak Tahmine’nin yirmi gün içinde sirozdan eriyip öldüğünü söyler. Zaur 

eve girmeden Tahmine’nin evine gider. Boşalan eve başkası taşınmaktadır. 

Medine’yle konuşur, her şeyi bir de ondan dinler. Zaur’un kendisini sattığını 

söylemiş, parfümünün formülünü yazdığı kağıdı Zaur’a bırakmıştır. Aradan 

otuz yıl geçmiş, çevrelerindeki herkes ölmüştür. Bir yaş günü toplantısında 

Dadaş  rüyasında  Tahmine’yi  gördüğünü anlatır.  Spartak  da  Tahmine’ye 

benzeyen bir kadını o zamanın elbiseleriyle gördüğünü söyler. Bir gün Zaur 

da  Tahmine’yi  görür  ve  takip  eder.  Tahmine  bir  apartmana  girer  ve 

asansörün altıncı kat düğmesine basar ve yukarı çıkar. Aşağıya inen asansöre 

binen Zaur da altıncı katın düğmesine basmak ister, ancak böyle bir düğme 

yoktur, çünkü asansör beş katlıdır. Görevliden kırmızı elbiseli kadını sorar, 

görmemiştir,  sonra  dama  çıkar,  yıldızlardan  ve  kedilerden  başka  bir  şey 

görmez.  Bu  garip  ve  izahsız  olaydan  sonra  Zaur’un  hayatı  tekdüze  bir 

biçimde sürer. 

Romanın özeti ana temanın aşk olduğunu ortaya koymaktadır. Aşkın 

gidişini  ise  gelenek,  ahlak  anlayışı,  ailenin  istekleri  ve  aşkı  yaşayanın 

kıskançlıkları  belirlemektedir.  Roman  için  yan  tema  belirlemek  gerekirse 

Sayfa 63 / 847

---

Yrd. Doç. Dr. Bedri AYDOĞAN 

U L U S L A R A R A S I   S E M P O Z Y U M  

“AZERBAYCANŞINASLIK: GEÇMIŞI, BUGÜNÜ VE GELECEĞI” 

(Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih) 

 

kıskançlık  ve  toplumun  ahlak  anlayışını  söyleyebiliriz.  Yan  temalar  ana 

temayı çok daha güçlü kılacak biçimde romanda yer alırlar. 

Romanın  adı  da  dikkat  çekicidir.  Romanda  son  bölüm  ve  bu 

bölümdeki üç sayfa olmasa bu adla bağlantısı kalmaz. Bir an için bu  kısmı 

yok sayıp romana bir ad vermek gerekse en yakışanı Tahmine ile Zaur olur. 

Nitekim  romandan  bir  tiyatro  çıkarıldığında  bu  ad  verilir.  Roman  filme 

alındığında da  adı  Tahmine konulmuştur. 

Tahmine  ve  Zaur  adı  aşk    mesnevilerini  ve  halk  edebiyatının  aşk 

hikâyelerini  çağrıştırır.  Aşk  mesnevileri  ve  halk  hikâyeleri  adlarını  iki  ana 

kahramanından  alırlar.  Yusuf  u  Züleyha,  Hüsrev  ü Şirin,    Ferhad  u  Şirin 

mesnevileri;  Kerem  ile  Aslı,  Hasan  ile  Mihrican,  Emrah  ile  Selvihan  halk 

hikâyeleri bunlara örnektir.  

Leyla  vü  Mecnun’u  ise  en  sona  bıraktık.  Arap,  İran  ve  Türk 

edebiyatlarında  pek  çok    Leyla  vü Mecnun  yazılmıştır.  Türk  edebiyatında 

otuz kadar Leyla vü Mecnun’un en mükemmeli Azeri sahasının büyük şairi 

Fuzuli’ye aittir. Beş Katlı Evin Altıncı katı romanında her bölümün başına 

epigraf olarak konulan beyitler Fuzuli’nin Divan’ından ve Leyla vü Mecnun 

mesnevisinden alınmıştır. Bu da romanın aşk romanı olması durumuna çok 

uygundur.  Fuzuli’nin  Leyla  vü  Mecnun’unda  kahramanlar  ölüyorlardı. 

Anar’ın romanında Tahmine ölürken Zaur’un yaşamı hiçliğe, boşluğa düşer. 

Leyla vü Mecnun’da aşk insani boyuttan ilahi boyuta yükselip yüceliyordu. 

Anar’ın romanında da Tahmine olmayan bir kata yükselmişti. Bu  mertebece 

de bir yükselişti. Tahmine başka bir mertebeye ulaşmıştı. Elbette bu yükseliş 

fantastik  bir  yükselişti.  Zaur  da altıncı  katta  onu  özleyip  ararken  bir  başka 

duruma  geçmişti.  Mecnun  Leyla’nın  mezarında  can  verirken  Tahmine’nin 

mezarına  uğrayan  kalmamıştı.  Zaur  onu  mezarında  değil  beş  katlı  binanın 

altıncı  katında  arıyordu.  Zaur  ve  Tahmine  aşkında  Tahmine  kavuşmaya 

çalışırken  Zaur  kaçıyordu.  Leyla  Mecnun’da  da  Leyla  kavuşmak  isterken 

Mecnun sahralara kaçması arasında bir benzerlik var mıdır diye düşünmeden 

edemiyoruz. Zaur, Tahmine’yi aramayı, ona ulaşmayı düşünürken yapmamış 

ve  hep  beklemiş,  annesinin  evine  kaçmış  ve  son  kaçış  noktası  olarak 

Frengiz’le  evlenmiştir  ki  bu  ebedi  kaçıştır.  Kendisini  aşkın  samimiyetine 

bırak(a)mamış, tam tersine aşkın bir tuzak olduğuna inandırmıştır. 

Ayrıca romanda Tahmine Küçelere su serpmişem/ Yar gelende toz 

olmaya  dizelerinin  geçtiği  içli  halk  türküleri,  en  çok  da  Laçin’i 

dinlemektedir.  Tahmine’nin  en  çok  dinlediği  klasik  müzik  ise  Üzeyir 

Hacıbeyli’nin  Leyla  ile  Mecnun  operasıdır.  Bütün  bunlar  tesadüf  değildir. 

Aşkın yüceliğini simgeleyen örnek ve yapıtlardır.  

Sayfa 64 / 847

---