1 Ramiz Dəniz
Yüklə 2,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Duarti Pireyra Koçin şəhərinə yan alır
- Xristofor Kolumb ölüm yatağında
- Hindistana gedib çıxan Pedro Kabralın aqibəti
134 Kral II Juan Kastiliya ilə olan müqavilədən razı idi. Ona görə ki, Portuqaliyaya Amerika qitəsində yerləışən Braziliya ərazisi məlum idi və onu da əldə edə bilirlər. Braziliyadan o tərəfdə olan ərazilər portuqallara bəlli deyildi, ümumiyyətlə onlar elə zənn edirdilər ki, Braziliya Madeyra, Azör, Yaşıl Burun adaları kimi, lakin böyük bir adada yerləşir. Bu məsələdə portuqallar Kabraldan çox Pireyraya minnətdar olmalıdırlar. Məhz onun səyahətindən sonra Braziliya sahillərinin hansı uzunluqda yerləşdiyi bəlli olur və Portuqal krallığı Braziliya kimi böyük bir tikəni ispanların əlindən almağa müvəffəq olurlar. Sonrakı illərdə Pireyra hərbi komandir kimi də məşhurlaşır. Kral I Manuelin xüsusi tapşırığı ilə o, 1503-cü ildə Hindistanın Koçin şəhərinə gəlir və qarnizonda olan 8 minlik əsgərlə beş ay ərzində Kalikut şəhərinin müttəfiqinin 60 minlik ordusuna müqavimət göstərir. Yerli hökmdar portuqalları birdəfəlik Hindistandan qovmaq istəyirdi, lakin buna nail ola bilmədi. Göstərdiyi çoxsaylı xidmətlərinə görə Pireyra Afrikanın “Qızıl sahil”ində yerləşən El-Mina fortunun komendantı təyin olunur. Lakin çox keçməmiş o, intriqaların qurbanına çevrilir və məhkəmə qarşısına çıxarılır. Məhkəmədə onu qondarma ittihamla - oğurluqda və korrupsiyada günahlan- 135 dırır və həbsxanaya salırlar. Sonradan Pireyra bəraət qazanır, lakin azadlığa çıxanda o, həm vəzifəsini, var- dövlətini, həm də nüfuzunu itirmiş olur. O, kasıbçılıq və səfalət içərisində ölür. Duarti Pireyra Koçin şəhərinə yan alır 136 Xristofor Kolumb üçüncü səyahətinə yolda düşən ərəfədə İspaniyadan Yeni Dünya sahillərinə bir-birinin ardınca müxtəlif xarakterli ekspedisiyalar göndərilir. Ekspedisiyalar nəinki Karib dənizi akvatoriyasında yerləşən Antil adalarının, hətta akvatoriyadan şimalda və cənubda qütblərə doğru uzanan materiklərin ərazisini tədqiq etmək üçün təşkil olunurdu. Belə çıxırdı ki, 28 0 ş. en dairəsindən cənubda yerləşən torpaqlar portuqalların tabeliyindən ispanların tabeliyinə keçir. Xristofor Kolumb ölüm yatağında 137 Roma papalarının əvvəlki bullalarına əhəmiyyət vermək istəməyən ispan dəniz səyyahları, əlbəttə ki, öz monarx- larının xeyir-duası ilə mərhələ-mərhələ 28-ci paralleldən aşağı enərək, yavaş-yavaş orada yerləşən əraziləri mənim- səməyə başlayırlar. Hindistana gedib çıxan Pedro Kabralın aqibəti Mayın 2-də Braziliya sahillərini tərk edən ekspedisiya 11 gəmi ilə demək olar ki, çətinlik çəkmədən gəlib Afrikanın cənubuna çatır və Ümid burnundan bir qədər aralıda, Hind okeanının sərhəd sularında güclü fırtınanın caynağına düşür. Burada dörd gəmi bütün heyətlə birlikdə fəlakətə uğrayaraq, suya qərq olur. Kral I Manuelin ümid bəslədiyi Bartolomeu Diaş okean sularında yoxa çıxır. Maraqlıdır ki, həmin təlatümdə Bartolomeunun qardaşı Dioqu Diaş öz gəmisi ilə ekspedisiyadan aralı düşərək, xoşbəxtlikdən gedib Madaqaskar adasına çıxır və bununla da Afrika materikinin ən böyük adasının kəşfinin təməlini qoyur. Lakin Kabral elə zənn edir ki, o, da fırtına zamanı başqaları kimi həlak olubdur və heç bir axtarış həyata 138 keçirmədən yolunu davam etdirir. Ekspedisiya 6 gəmi ilə portuqalların Afrikanın cənub-şərqində yerləşən platsdarm rolunu oynayan Malindi limanına gəlir, oradan isə Kalikut (indiki Kojikod) şəhərinə yollanır. Nəzərdə tutulan plana əsasən, itkilərlə Hindistana çatan Kabral, Kalikut şəhərində faktoriya yarada bilir. Lakin müsəlman tacirlərinin təsiri və nüfuzu portuqalların sərbəst fəaliyyətinə maneəçilik törədir və onlarla müsəlmanlar arasında silahlı toqquşma baş verir. Həmin toqquşmada 50 nəfərə yaxın portuqal, o cümlədən, istedadlı yazıçı Peru Vaş Kaminya öldürülür. Cavabında Kabralın əmri ilə şəhər toplardan bombardımana məruz qalır və müsəlmanların limanda olan bütün gəmiləri yandırılır. Sonra isə onlar Koçində alternativ ticarət əlaqəsi yaradırlar. 1 1501-ci ilin əvvəlində geriyə qayıdan portuqallar yolda, Mozambik yaxınlığında daha bir gəmi itirir və xilasetmə əməliyyatından sonra, onlar 4 gəmidə Yaşıl Burun adala- rına üz tuturlar. Təsadüf nəticəsində Madaqaskar adasını tərk edən Dioqu Diaş eskpedisiya iştirakçıları ilə həmin adalarda görüşür və onlarla birlikdə vətənə yola düşür. Xüsusilə qeyd etmək istəyirəm ki, həmin ekspedisiyaya daxil olan gəmilərdən biri, Hindistan səfərindən qayıdandan 1 История средних веков. Абрамсон М. Л., Кириллова А. А., Колесницкий Н. Ф. и другие. Под редакцией Колесницкого Н. Ф. – 2- е изд. исп. и доп. – М., «Просвещение», 1986. стр. 394. Yüklə 2,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|