[]

447 

 

Xəzə r dənizində hərə kətin  yo x dərəcəsində o lması  Yo lla r  Na zirliy inə və  onun yollar  idarəsinə əsas diqqətini  Kür 

çayında gəmiçiliyin  in kiĢafına yönəltmək imkan ı verirdi.  Buna görə də  Kür çayında gəmiçilik iĢin in təĢkilinə nəzarət və 

rəhbərlik üçün müstəqil çay gə miçiliyi mü fəttiĢliy i də yaradılmıĢdı. 

1920  il apre lin  27-də sovet Rusiyası tərəfindən ġimali Azərbaycanın iĢğalı Azə rbaycan Xalq  Cü mhuriyyəti  Yo llar 

Nazirliyin in fəa liyyətin i yarımç ıq qoydu. 

Əd.:  Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyəti (1918-1920). Parlament (stenoqrafık  hesabatlar),  B.,  1998;  Азербаиджанская  Демократическая Республика 

(1918-1920). 3aкондательные акты (сборник документов),  Адрес-календарь Азербаиджанской Республики Б., 1920. 

YOLLARIN  VƏ  YOL  TĠKĠLĠLƏRĠNĠN  YOLLAR  NAZĠRLĠYĠNĠN  ĠXTĠYARINA  VERĠLMƏSĠ  HAQ-

QINDA  QANUN  (1919)  -  Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyəti  Parla mentin in  1919  il  ma rtın  17-də  qəbul  etdiyi  qanun.  5 

bənddən ibarət id i. Qanuna əsasən, bütün Ģose yolları, bərk örtüklü və torpaq yolla r dövlət əhə miyyətli hesab edilməklə  yol 

tikililəri, bunlara  xid mət  edən idarə lər və te xn iki heyətlə b irlikdə  Yo lla r Na zirliy inin  ixtiyarına verilirdi. Qanunun sonuncu 

- 5-c i bəndində texn iki heyətin və qulluqçuların Ģtatlarının sayı və Ģtat cədvəlləri təsdiq olunmuĢdu. 

YUNKERLƏR  MƏKTƏBĠ  -  Azərbaycan  Xalq  Cü mhuriyyəti  dövründə  Gəncədə  milli  hərbi  kadrlar  hazırlayan 

təhsil müəssisəsi (bax Gəncə hərbi mək təbi). 

 YUNUS NADĠ  (Abahoğlu;  1880-1945)  –  türk  juraa listi  və  siyasi  xad imi.  "Ġttihad  və 

Tərəqqi" partiyasının  xadimlə ri  ilə  ya xınlıq et miĢ,  1918 ildə  Türkiyədə nəĢr olunan "Təsviri-

əfkar", 

"Yeni gün" və s. qəzetlərdə Türkiyə-A zərbaycan əlaqələrinə dair yazıların müəllifı kimi 

tanınmıĢdır.  1918  il  iyunun  4-də  "Təsviri-əfkar"  qəzetində  dərc  olun muĢ  "Qafqazlılar  və 

Türkiyə"  adlı  məqaləsində  Batum  sülh  konfransında  Azərbaycan  və  Türkiyə  nümayəndələri 

arasında aparılmıĢ danıĢıqlar və əldə edilmiĢ razılaĢma haqqında geniĢ məlu mat verilir. Müəllif 

Azərbaycan  türklərinin  istiqlal  mübarizəsini  ön  plana  çəkərək,  Qafqazın  Türkiyə  üçün 

əhəmiyyətini vurğulayırdı.  1918  il sentyabrın 4-də " Yeni gün" qəzetində çıxan  "BolĢeviklərin 

hökuməti"  məqaləsində  Yunus  Nadi  1918  il  avqustun  27-də  imzalan mıĢ  alman-sovet saziĢini 

(ba x  Brest-Litovsk   sülh  müqaviləsinə  əlavə  məxfi  saziş)  Ģərh  edərək,  Azə rbaycan  və  Bakı  məsələsində  qeyri-fəa l  mövqe 

tutduğuna  görə  Türkiyə  höku mətini  tənqid  cdirdi.  Yunus  Nadi  Türkiyə  ictimaiyyətində  Azərbaycanın  müstəqilliyin in 

labüdlüyü fıkrinin formalaĢmasında mühü m rol oynamıĢdır. 

 "YURD  B ĠLGĠS Ġ",  "Azərbaycan  yurd  b i lg is i"   -Azərbaycan  siyasi  mühacirət inin  ictima i-siyasi  və  ədəbi-bədii  

jurnalı.  1932-34  illərdə Ġstanbulda nəĢr olunmuĢ  jurnalın ın cəmi  36 nö mrəsi çıxmıĢdır.  20  illik  fasilədən sonra, 1954  ilin 

fevralında  Azərbaycan  kültürünü  Tanıtma  Dərnəyinin  orqanı  kimi  daha  bir  nö mrəsi  (sonuncu)  -  37-ci  nö mrəsi 

buraxılmıĢdır.  Jurnalın  müdiri  görkəmli  filo loq  alim,  publisist  və  ictimai  xad im  Əh məd  Cəfəroğlu  idi.  " Yurd  bilg isi"nin 

səhifələrində  Azərbaycan  xa lqın ın  tarixi.  dili,  ədəbiyyatı,  mədəniyyəti,  incəsənəti,  iqtisadiyyatı  ilə  bağlı  materiallar  dərc  

olunurdu.  Jurnalda  Azərbaycan  Xalq  Cü mhuriyyəti,  onun    tarixi  əhəmiyyəti,  Qafqa zda  rus  siyas əti,  onun  iflası  ilə  bağlı 

yazılara  da  geniĢ  yer  ayrılırdı.  Jurnalın   müəllifləri  sırasında  Əh məd  Cəfəroğlu  ilə  yanaĢı,  Fuad  Köprülü zadə,  Həsən 

Abdullahoğlu. Əbdülbaki, Əh məd Zəki Valid i və b. var id i.  

YURDS EVƏR,  Əbdülvahab  Məmmədzadə  (1898,  Bakı  -  1976,  Ankara)  - 

Azərbaycan  milli  istiqla l  hərə katın ın  fəa l  iĢtirakç ılarından  biri,  ədəbiyyatĢünas,  publisist. 

1911  ildə  rus  litseyinə  qəbul  edilmiĢ,  1917  ildən  siyasi  fəaliyyətə  baĢlamıĢ.  həyatını 

bütünlüklə istiqlal hərəkatına həsr edərək, A zərbaycan Xalq  Cü mhuriyyətinin  qurulmasında 

yaxından  iĢtirak  ctmiĢ,  1920  ildən  sonra  Müsavat  partiyasının  katibi  və  Milli  Mü-qavimət 

Komitosinin üzvü olmuĢdur. 1923 ildə həbs edilərək, əvvəlcə ġimali Qafqaza sürgün edilmiĢ, 

cəza  müddəti  bitdikdən  az  sonra  isə  Yaroslavl  və  Saratovda  on  bir  illik  sürgün  həyatı 

yaĢamıĢdır.  Sürgündən sonra Ə.Yurdsevər bir  müddət DaĢkənddə qız  məktəbində müəllimlik 

etmiĢ,  daha  sonra  Ġrana,  oradan  isə  VarĢavaya  mühacirət  etmiĢ,  əqidə  və  amalı  uğrunda 

mübarizəsini mühacirətdə davam etdirmiĢdir. Ġkinci dünya müharibəsinin baĢlanmasından sonra 

Türkiyəyə getmiĢ,  burada  hüquq təhsili  almıĢdır.  Ana  dili  ilə  yanaĢı,  rus, alman.  ərəb  və  fars 

dillərini  də  mükə mmə l  bilirdi.  Bir  müddət  Ankara  radiosunda  farsca  siyasi  xəbərlər 

proqramının baĢçısı olmuĢdur. Yurdsevər 1959  ildən ömrünün sonuna kimi Azərbaycan Milli Mərkəzinə (Ġstanbul) rəhbərlik 

etmiĢdir. Siyasi  mübarizə ilə yanaĢı, ədəbi fəaliyyətlə də  məĢğul olmuĢ, Ankarada fəaliyyət göstərən Azərbaycan Kültür 

Dərnəyinin iĢində yaxından iĢtirak et miĢ, Azərbaycan ədəbiyyatına dair silsilə  əsərlər ["Mirzə Fətə li A xundzadənin həyatı və  

dram  əsərlə ri"  (Ankara,  1950),  "Azərbaycan  dra m  ədəbiyyatı"  (Ankara ,  1951;  B..  2003),  "Sabirin  A zərbaycan 

ədəbiyyatındakı yeri" (Ankara, 1951), "Azərbaycan ədəbiyyatında Vidadi və Vaq ifm yaradıcılığ ı" (Ankara, 1952)] yazmıĢdır. 

Əd.: Ġ b r a h i m l i     X.. A zərbaycan siyasi mühacirəti  (1920-1991). B.,  1997; S u lt a n lı  V., A zərbaycan  mühacirət 

ədəbiyyatı. B., 199S. 

YUS ĠF AKÇURA – görkəmli tatar tarixçisi, yazıçı və siyasi  xadim. Türk  xalqlarını birliyə və  mübarizəyə çağıran 

mütərəqqi hərəkat o lan, lakin mü rtəce qüvvələr tərəfindən mənfi q iy mətləndirilən Türkçülüyün - Pantürkizmin  "atası" kimi 

məĢhur olmuĢdur (ba x Ak çura Yusif).  

YUS ĠFBƏYLĠ  Eynülhəyat  (q ızlıq   soyadı    Ba iĢ e v a ;   30.5.1887,  Rusiyanın  Pen za  Ģ.  -  1955,  Bakı)  -  ictimai 

xadim, maa rif iĢçisi, xeyriyyəçi; görkə mli ictima i-siyasi və 

 

 

 

 

---