1. CİLt mart 2018, kocaeli kartepe zirvesi 2017 uluslararasi 15 temmuz
Yüklə 13,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2. TBMM’nin Daha Güçlü, Etkili ve Bağımsız Bir Parlamentoya Dönüşümü
118 w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m soru aynen korunmaktadır. 5 Hatta TBMM’nin bu denetim araçlarını kullanması daha da kolaylaştırılmış ve etkili hale getirilmiştir. Yapısal anlamda TBMM’nin geldiği yeni konuma bakıldığında ise, üye sayı- sının 550’den 600’a çıkarılması ile nüfus başına düşen milletvekili sayısı çoğal- tılmış ve böylece Meclisin temsil kabiliyeti artırılarak Avrupa Birliği ülkelerindeki ortalamalara, nispeten yaklaşılmıştır. (Fendoğlu, 2017: 91). 6 Milletvekili seçilme yaşının 25’ten 18’e indirilmesiyle de, bu yaş aralığında bulunan 9 milyona yakın genç nüfusun seçilebilme imkânı kazanmasıyla TBMM, çok daha geniş bir tem- silci kitlesini bünyesinde barındırmak suretiyle demokratik temsil güç ve kabili- yetini daha da artırmış olacaktır. 2.2. TBMM’nin Daha Güçlü, Etkili ve Bağımsız Bir Parlamentoya Dönüşümü Anayasa değişiklik metniyle gensoru sistemden çıkarılmış olsa da, on- dan daha da etkili olabilecek bir siyasal denetim aracına ise, dolaylı da olsa, TBMM’nin aldığı/alacağı, seçimleri yenileme kararı ile şahit olunmaktadır. Şöyle ki, TBMM 5’te 3 çoğunlukla seçimleri yenileme kararı aldığında, TBMM ile bir- likte Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin de eş zamanlı olarak yenilenecek olması, Cumhurbaşkanı ve O’nun partisiyle uzlaşmazlığa düşen Meclis çoğunluğunun giderayak, adeta Cumhurbaşkanını da görevden alması şeklinde bir sonuç mey- dana getirecektir. 7 Bu da hem tıkanan sistemin açılmasına ve hem de Cum- 5
Doktrinde, TBMM’nin gensoru dışındaki bu denetim araçlarının, yürütme üzerinde etkin bir kontrol ve denetleme sağlama kabiliyeti taşımadığına dikkat çeken bir görüş için bkz. (Özbudun, 2017: 328). 6
milletvekili sayısının nüfusa oranını karşılaştırdı. 29 ülkenin incelendiği araştırma raporunda, AB ülkelerinde nüfusa düşen parlamenter sayısının Türkiye'nin çok çok üzerinde olduğu görüldü. Rapora göre, AB ülkelerinde bir temsilci ortalama 54 bin kişiyi temsil ederken, 80 milyon nüfusa sahip Türkiye'de 143 bin 166 kişiye bir milletvekili düşüyor. AB ülkelerinde parlamentolara gönderilen temsilci sayısı Türkiye'nin üç katı olarak raporda yer aldı. Raporda, AB ülkelerinde bir milletvekiline düşen kişi sayısı ise şu şekilde ifade edildi: Almanya'da 123 bin 181, Hollanda'da 75 bin 463, İspanya'da 72 bin 67, Polonya'da 67 bin 799, İtalya'da 63 bin 724, Belçika'da 53 bin 761, Macaristan'da 49 bin 399, İngiltere'de 45 bin 94, Portekiz'de 44 bin 962, Romanya'da 42 bin 495, Çek Cumhuriyeti'nde 37 bin 558, Slovakya'da 36 bin 175, Yunanistan'da 35 bin 978, Avusturya'da 35 bin 658, Danimarka'da 31 bin 884, Bulgaristan'da 29 bin 804, İsveç'te 28 bin 226, Hırvatistan'da 27 bin 753, Finlandiya'da 27 bin 437, İrlanda'da 21 bin 369, Litvanya'da 20 bin 487, Letonya'da 19 bin 690, Slovenya'da 15 bin 878, Estonya'da 13 bin 29, Kıbrıs R.Y'de 10 bin 604, Lüksemburg'ta 9 bin 603 ve Malta'da 6 bin 683. (Aljezeera, 2017). 7
beğenmediği Cumhurbaşkanının görevine son verme imkânına sahip olduğuna göre, Cumhurbaşkanının, sadece halka karşı değil, aynı zamanda yasama organına karşı da 119 w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m hurbaşkanının Meclis çoğunluğuyla iyi geçinmenin yollarını arayarak siyasal uzlaşma kültürünün yerleşmesine zemin hazırlayacaktır. Yürütmenin hazırladığı bütçenin, görüşülüp onaylanması yetkisinin de yine TBMM’nde olduğunu ifade etmek gerekir. TBMM bu noktada, yürütmenin asıl bütçesini olduğu kadar geçici bütçesini de reddedebilme yetkisine sahiptir. TBMM, Cumhurbaşkanının OHAL ilan etmesi durumunda, gerekli görürse OHAL süresini kısaltmaya, uzatmaya ve hatta kaldırmaya da yetkilidir. TBMM’nin yetki ve etkisinin arttığını gösteren bir diğer nokta ise, yeni adıyla Hâkimler Savcılar Kurulu (HSK)’na Meclisin de üye seçebilecek olmasıdır. Bundan böyle TBMM ilk defa, 13 üyeli HSK’nun 7 üyesi- ni, ilgili birimlerin göstereceği adaylar arasından, ilk turda 2/3 veya ikinci turda 3/5 nitelikli çoğunluğun gizli oyuyla seçecektir. Bu suretle Meclis’in yetkisi arttığı gibi, HSK’nun da demokratik bir meşruiyet kazandığı görülmektedir. Anayasa Değişikliği yapılmadan önce, AY. m. 116’ya göre belli şartlar altında da olsa, Cumhurbaşkanının TBMM seçimlerini yenileme yetkisi olmasına rağ- men, TBMM’nin Cumhurbaşkanlığı seçimlerini yenileme yetkisi bulunmuyordu. Adeta tek taraflı bir fesih yetkisi 8 söz konusu idi. Değişiklik sonrasında ise, Ana- yasa Değişikliğinin 11. maddesiyle TBMM’ne de bu yetki tanınmış ve yasamanın yürütme karşısında eli daha da güçlenmiştir. 9 Her ne kadar TBMM’nin, yürütme- nin sorumlu kanadı olan Bakanlar Kurulunu gensoruyla görevden alabilmesinin yolu açık idi, ancak bu yolun da pek kullanışlı ve sonuç verici olmadığına yukarı- da temas etmiştik. Anayasa değişikliğiyle birlikte, öncesine nispeten TBMM’nin, Cumhurbaşkanını yargılansın diye Yüce Divan’a (AYM) gönderme yetkisinde de, hem isnat edilen suç tipi hem de aranan çoğunluklar bakımından bir kolaylaş- tırma ve dolayısıyla yetki artışı yapılmış olmaktadır. Önceki düzenlemede, zaten kanunda tanımlanmamış bir suç olarak “vatana ihanet” sebebiyle ancak 3/4 ço-
ceza kanunlarında tanımlanmış “herhangi bir suç” sebebiyle ve daha düşük bir oran olan 2/3 çoğunlukla (400 milletvekili) 10 alınabilecektir. Anayasa değişikliği öncesinde, yürütme organının sahip olduğu olağan dö- nem Kanun Hükmünde Kararnamesi (KHK) ve tüzük çıkarma yetkileri ise, de- sorumlu olacağına dikkati çekilmektedir. (Gözler, 2017b: 49). 8
“Fesih” ve “seçimlerin yenilenmesi” kavramlarının farklılığına dair bir karşılaştırma için bkz. (Turhan, 1989: 159-161). 9
yenileme yetkisinin anayasal bir kavram olarak tercih edilip kullanıldığını ifade etmek gerekir.
10
Buradaki 413 ve 400 sayıları, TBMM’nin yeni üye tam sayısı olan 600 üzerinden değil de, değişiklik öncesindeki 550 sayısı esas alınarak elde edilmiştir. Yüklə 13,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|