A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 3,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
194 O tam bir sakitliklə: –Mənəm, – dedi. Məni gic gülmək tutdu. Qarşımdakı kişiyə baxıb durmadan gülürdüm: –Deməli, deməli siz – deyə heç sakit ola bilmirdim – sürgündə zadda olmamısınız, ha, ha, ha. O ciddi və sakit idi. –Yox, – dedi. – O gecə mənim də taleyimi həll etdi. Bayaqdan bəri sizə öz adımdan danışdığım əhvalat doğrudan da olmuş işdir. Doğrudan da belə bir kişi vardı. Doğrudan da o öz arvadını bərk sevirmiş. Nədən bilirəm? Ondan ki, yalnız çox bərk sevərkən o edəni etmək olar. Mən bu ailə haqqında bircə onu bilirdim ki, onlar xoşbəxt idilər, bizi gözləyirdilər, mənə, Sənana böyük nifrət bəsləyirdilər... Bir də onu bilirdim ki, onlar xoşbəxt ola bilərdilər. Lakin ola bilmədilər. Çünki biz qoymadıq. Ən qəribəsi də o idi ki, bizim doğrudan da onları tutmaq fikrimiz yox idi. Lakin bir də o vardı – siz dediyiniz kimi, – onların qonşularının mənzilləri tez–tez boşalırdı. Kimin tutulması, kimin qalması o zaman məgər boş bir təsadüfdən asılı deyildimi. Hə, Kərim kişi və onun fırçası da uydurma deyil. Lakin o başqa evdə idi. Mən o dövrdə gördüyüm müxtəlif şeyləri, necə deyərlər, bir növ ümumiləşdirib sizə danışıram. Mən bu barədə bir əsər yazmışam. Odur ki, bu mənimçün o qədər də çətin deyil. Bəli, mən bu şeylər haqqında çox fikirləşdim və qərara gəldim ki, bildiklərimi yazmasam olmaz. Qoy başqaları da bilsin. Lakin belə əsəri heç yerdə çap eləmək istəmirlər. Odur ki, mən də şifahi danışmağa məcburam. Mənim bütün hiss-həyəcanlarım da artistlik deyildi. Bütün bu şeylər bu günə qədər məni sarsıdır. O susdu. Qulaqlarıma inanmırdım. Təəccüblü baxışlarımı görüb sözünə davam etdi: –Yəqin sizə qəribə gəlir, nə cür olub ki, mən, həmin Sənan, indi...
Haqlısınız... Özümə söz vermişdim ki, rolumu axıra qədər downloaded from KitabYurdu.org 195 oynayam, adımı açmayam. Əsəri də o kişinin adından yazmışam. Lakin niyyətimi yerinə yetirə bilmədim. Odur ki, bir-iki kəlmə də sizə öz taleyimdən danışım. Bəli, həmin gecə o kişi ancaq nağıllarda olan yüksək bir məhəbbətlə sevdiyi qadını öldürəndən sonra doğrudan da dəli oldu və az sonra başını türmə xəstəxanasındakı çarpayının dəmirinə vurub öldü. Lakin o, arvadını (uşağı–zadı yoxdu, lakin bizim güllələdiyimiz başqa bir qadın hamilə idi) və özünü öldürüb dünyaya yeni bir insan gətirdi, yeni bir insan doğdu. Bu yeni insan mən idim. Mən o gecə bir çox şeyləri başa düşdüm. Bəlkə bundan dəhşətli şeylər də görmüşdüm. Onlar mənim yaddaşımda mərtəbə-mərtəbə, qat–qat yığılırdı. Lakin onlar mənə mane olmurdu. Onları nəşə və şəhvət altında örtüb basdırırdım. "Aldanırdım" demək istəmirəm. Biz çoxumuz elə o vaxt bilirdik bu müəyyən fərdlərin vəhşi şıltaqlıqlarıdır, məfkurə-zad mübarizəsi deyil. Vicdan? Mən əlbəttə vicdansız deyildim. Amma vicdanımla belə sevdalaşmışdıq: sən mənə dəymə, mən sənə. Özümü heyvan sayırdım, birdəfəlik özümü insanlar cərgəsindən çıxarmış və heyvan kimi xoşbəxt idim. Uşaqlıqdan çox kitab-zad oxuyardım. Odur ki, çox vaxt məni müəyyən əxlaqi problemlər məşğul edirdi. Həyatımçün müəyyən fəlsəfi bir əsas da tapmışdım. "İnsan olmağa çalışma: bir erkək kimi xoşbəxt yaşamağa çalış. Əgər həyatın sonunda heçlikdən başqa heç nə yoxsa, dözümlü və təmiz həyat kimə lazımdır? Əgər həyatın sonunda heç nə yoxsa, ömrü ləzzət və keflə başa vurmaq pismidir? İncitdiyimiz adamları axmaq sayırdım. Çünki onlar bu aydın fəlsəfəni başa düşmürdülər. Başa düşsələr xoşbəxt olardılar. Xoşbəxt olmağın isə o dövrdə yalnız bircə yolu vardı. Bizə qoşulmaq. Doğrudur, bizə qoşulmayanlar və tutulmayanlar da vardı. Lakin onlar xoşbəxt deyildilər. Çünki onlar hər an tutulacaqlarının qorxusunu çəkərək içlərini yeyirdilər. Mənə qəribə gəlirdi ki, onlar tutulacaqlarından qorxa-qorxa yenə də öz "saflıqlarını" saxlayır və bizə qoşulub xoşbəxt olmurdular. Onda bu mənə qəribə gəlirdi. Bir şeyi unudurdum ki, onlar da, hətta tutulanlar da xoşbəxt idilər. Axı insan olmağın, özünü insan downloaded from KitabYurdu.org 196 saymağın xoşbəxtliyini heç bir başqa xoşbəxtliklə tən qoymaq olmaz. Bəlkə də bu xoşbəxtliyin iki müxtəlif anlayışı idi. Məşəqqətlərə, əziyyətlərə dözüb insanlıq ləyaqətini saxlamaq xoşbəxtliyi. Bir də insanlığını unudub kef çəkməyin xoşbəxtliyi. Mən ikinci növ xoşbəxtlərə mənsub idim. İnsanları inçidirdim. Və daxilimdən qalxan etirazımı keflə, şəhvətlə batırırdım. İnsanlığımı unutmuşdum. Özümdə insanlığın bir zərrəsini belə görmürdüm. Anamı belə unutmuşdum. O gün, daha doğrusu o gecə mənə böyük və müdrik bir həqiqəti açdı. İnsan heç bir vaxt insanlığını itirmir. İnsanda insanlığın oyanması üçün bəzən dəhşətli faciələr lazım olur. İnsanlığını oyadan faciənin qurbanı bu ailə oldu. Mənimlə o gecəki əməliyyatda iştirak edənlərdən heç birisi bu hadisədən sonra dəyişmədilər. Lakin əminəm ki, müəyyən bir gün, müəyyən bir iş onların da damarlarına düşüb onları da dəyişəcəkdir. Mən isə üç gün sonra işdən çıxmaq haqqında ərizə verdim. Bunun nəticələrini çox gözəl bilirdim. Hər şey məhz mən zənn eləyən kimi oldu. Əvvəl təəccübləndilər, sonra fikrimdən daşındırmağa başladılar, sonra şübhələndilər, sonra hirsləndilər, sonra hədələdilər, sonra tutub basdılar. Rütubətli kameraların tənhalığında çox düşündüm və özümdə insanlığın bir zərrəsini tapıb xoşbəxt oldum. Qoca anamın gətirdiyi yemək içərisindən bir soğan götürüb kameranın torpaq yerində əkdim. Gözətçilərdən gizlədə–gizlədə onu bəslədim, böyütdüm, onunla yaşadım, onunla sevindim, onunla həyata, cavanlığa, diriliyə qovuşdum. O məhbəsdə qaldığım bütün müddətdə böyüyən, yaşıllaşan soğan mənim həyatımın rəmzi oldu. Ölüm gözləyirdim. Lakin xoşbəxt idim. İnsan olurdum və insan olanların xoşbəxtliyini də anlayırdım. İnsan olurdum və bu insanlığımdan bir nişanə olaraq adamlara bir şey qoyub getmək istəyirdim. İmkanım daxilində olan yeganə şey bu soğan idi. Məndə zərrə qədər, kiçik olsa belə hələ ölməmiş insanlığımın səbəbi anam idi. Bu soğanı mənə o gətirmişdi. Soğanı məndən sonra bu kameraya gələnə qoyub getmək downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|