A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 3,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Moskva-Bakı
197 istəyirdim, insan olmağıma, insan ölməyimə bir işarə, bir nişan qoymaq istəyirdim. Lakin məni öldürmədilər. Sürgün elədilər. Vətən həsrətini mən yalnız orada duydum. Gənc yaşlarımdan Vətənimi şair-şair, müəllim-müəllim güllələyən mən, yalnız orada vətənin şirinliyini, əzizliyini, sənətindən tutmuş, torpağının iyinə qədər, səmasından tutmuş yaşıl otlarına qədər, şerindən tutmuş xörəklərinə qədər, musiqisindən tutmuş dilinə, ən adi sözlərinə qədər necə doğma olduğunu hiss elədim. Orada mən öz-özümlə azərbaycanca danışırdım. Yox, şer oxumurdum. Ədəbi cümlələr də qırıldatmırdım. Nə qədər səy etsəm də heç olmasa bir misra şer, ya ədəbi cümlə yada sala bilmirdim. Öz-özümə ən adi sözlər deyirdim: –Hava əntiqədir a. Suda balıqlara bax a. Bu nə iyidir gəlir? Nə yatardım – və s. Mən öz–özümlə danışırdım. Çünki öz dilimdə danışmağa adam yoxdu. Mən ən adi, sizin, xalqımın orada öz ana yurdunda gündə danışdığı sözləri deyirdim. Mən bu sözlərin musiqisindən həzz alırdım "hava, göy, torpaq, azadlıq, yuxu, çörək". Nədənsə ən çox "çəhrayı" sözünü təkrar edirdim. Bu söz öz sədaları etibarilə mənim qulağımı oxşayırdı. Mən dönə–dönə təkrar edirdim: "çəhrayı, çəhrayı, çəhrayı, çəhrayı"... Hamı elə bilirdi ki, mən dəliyəm. Təzəcə ağıllandığım zaman adımı gicbəsər qoymuşdular. Bağışlayın. Deyəsən təzə dastan başladım. Axı dedim ki, özümdən danışmayacağam. Öz taleyimdən şikayətlənmirəm. Çox əclaflıqlar eləmişəm. Amma amnitsiyanı mən verməmişəm axı... Bu amnitsiyaya layiq olduğumu doğrultmağa çalışacam, bildiklərimi danışacam, vəhşiliklərimi ifşa edəcəm, həqiqi qəhrəmanları tanıdacam. Mənə kömək edin. –Mən sizə nə cür kömək edə bilərəm? O məyus–məyus baxdı: –Elədir, – dedi. Heç kəs mənə kömək edə bilməz. Hər şey olub qurtarıb. Öz daxilimi heç kəsə aça bilməyəcəm. Bu heç downloaded from KitabYurdu.org 198 kəsi maraqlandırmır. Heç kəs də o kişinin faciəsindən xəbərdar olmayacaq? Bəs nə etməli. Onların, o bədbəxtlərin, yüzlərlə bədbəxtliyin təqsırı nə idi? – Onun səsində yenidən faciəvi xallar eşidilirdi – Bəs onların, arvadını, uşağını öldürən, özü də dəli olub başını çarpayının dəmirinə çırpan, qanadan, qan aparıb ölən, onların, yüzlərin, minlərin, insanların, həqiqi insanların, günahsızların təqsiri nə idi? –Elə cavabsız suallar var ki, – dedim – onlara cavab axtarmaq lazım deyil. Gələcəyə, ləkəsiz gələcəyə, qoy olsun, siz dediyiniz kimi iztirabın vicdanıyla dağlanmış, lakin daxilən bütöv, yarasız və sağlam gələcəyə, yer üzündə insanlığın qələbəsinə inanmaq lazımdır. Onun haçan və necə getdiyini duymadım. Bir də başımı qaldırıb qarşımdakı stulu boş gördüm. Mən onu yuxu, xəyal bilərdim, amma külqabı dolu idi, papiros tüstüsü də açıq pəncərədən yavaş-yavaş uçub gedirdi. Otaqda bir mən, bir də məni dağlayan iztirabın vicdanı qalmışdı.
Avqust-sentyabr Moskva-Bakı downloaded from KitabYurdu.org 199
ÜRƏYİM AĞRIYIR
Vallah, heç bilmirəm nədən danışım ki, mənim qoca riyaziyyat müəllimim demişkən, işin içindən iş çıxmasın. Yaxşı, ta keçib, qoy qudamgilə getməyimi və qudalarımla, həm də gəlinimlə, eləcə də onun bacısı və qardaşıyla tanış olmağımı sizə nəql eləyim. Bəli, bir gün oğlum dirədi iki ayağını bir başmağa ki, gərək mən səni gəzdiyim qıznan tanış eləyəm və həm də ki, onun ata-anasıyla, odur ki, gərək bəs onlara qonaq gedək. Nə qədər elədimsə də ki, əşi, nə vacib olub, dedi yox ki, yox. Və mən ən nəhayətdə aman–zaman bircə oğlumun könlünü sındırmaq istəmədim və doğrusu, elə özum də gələcək gəlinimi görməyə maraqlanırdım. Və odur ki, təyin elədim bir gün qudamgilə qonaq getməyə və oğlum da bu barədə onlara xəbər çatdırdı. Özüm qəsdən elə bir gün təyin eləmişdim ki, maaşımı aldığım gün olsun. Məqsədim də bu idi ki, gəlinimə, yainki onun kiçik qardaşına, ya özünnən balaca bacısına, yaxud da elə bəlkəm, ata–anasına qabiliyyətli bir hədiyyə alım və beləliklə də təzə qohumların yanında nə oğlum başıaşağı olsun, nə də ki, mənim üzüm qara. Deyir əyyamda düşər şənbəyə novruz. Gətirdi maaş aldığım gün də düşdü şənbəyə. Nə olar, şənbə daha yaxşı. Bəli, oğlum xəbər elədi ki, sabah sizə gəlirik. Bazar günü axşamtərəfi çıxdım eyvana, əyləşdim, bir az qəzetə-zada baxdım, üç-dörd stəkan pürrəngi çay içdim, sonra da durub təzə köynəyimi ütülədim, geyindim, kostyumumu da geyindim və təxminən belə saat altı olardı, çağırdım oğlumu ki, yavaş-yavaş yola düzələk. Evdən belə tez çıxmağımızın səbəbi güman ki, sizə aydındır. Mağazalar bağlanmamış bir yaxşı şey almaq fikrində idim ki, həmin şeyi aparaq təzə qohumlarımıza hədiyyə. Yolda oğlum elə hey gəzdiyi qızı və onun ailəsini tərifləyirdi. Ay belə yaxşı adamlardır, ay belə kulturnudular, axsıranda üç dəfə üzr istəyirlər, ayaqlarını beş dəqiqə silməmiş downloaded from KitabYurdu.org 200 otağa girmirlər, da nə bilim nə! Mən də lap sevinirdim. Vallah, mənim də bu dünyada elə bircə sevincim varsa, o da oğlumdur. Min əzabını çəkmişəm. Anasız uşaq böyütmək asan iş deyil. Anası rəhmətə gedəndə yazıq uşağın heç bir yaşı olmazdı. İndi maşallah, bir gör nə boydadır. Boy–buxun... üzdən çox xoşsifətdir. Ali məktəbi bildir qurtardı. İndi altı aydır ki, injinar işləyir. Məvacibi də özünə çatır. Bir az da canına cəfa bassa, ailədə dolandıra bilər. İndi də ki, göylünə yatan qız tapıb, qoy evlənsin. Allah xeyir versin. Atanın arzuladığı nə olar? Evladının xoş günü, xoş yaşayışı... İndi ki, xoşuna gəlib, göylü sevib, xoşbəxt olsunlar. Bu fikirlərlə gəlib mağazaya çatdıq, gördüm bağlıdır. Yazısına baxıb barmağımı dişlədim. "Ey dili– qafil", – dedim, – fikrin hardaydı, huşun qaçıb? Axı bu gün bazardır. Mağazalar iki saat tez bağlanır. Lənətə gələsən kor şeytan, gərək gələcək qohumların evinə əliboş gedək. Bu heç yaxşı olmadı". –Bura bax, oğlum, – dedim, – bəlkə səfərimizi təxirə salaq. Cavab verdi ki, yaxşı çıxmaz, çünki iki gün əvvəldən xəbər eləyiblər və qızın anası da "Mudrost çudaka ili Jan Jak Russo" adlı bir piroq bişirib və hamısı da əməllicə hazırlaşıblar və məni gözləyirlər. Və qızın anası həm də əlavə edib, ki, əgər bu gün gəlməsəniz, piroq qıcqırar və odur ki, mütləq getməliyik. Bu sözlərdən mən lap oldum pərişan və həm də çox pərt oldum. Ondan ötəri kim, əli ətəyindən uzun getməli olurduq. Nə isə, oğlum darta-darta apardı məni. İzdihamlı bir küçəyə çıxdıq və oğlum dedi ki, bu elə həmin onların küçəsidir və bax odur, onların dəhlizi də. Elə dəhlizlərinə olsa-olsa beş-on addım qalmışdı ki, baxdım divarın dibində qəribə bir şey görünür. Hava qaralmaq üzrə idi və gözüm də pis gördüyündən əvvəl seçə bilmədim ki, bu adamdı, yainki başqa bir şeydi. Və adam deyildisə də nə idi? Doğrudur, rəngi boz idi, amma ki, daş ola bilməzdi, o səbəbdən ki, çox böyük idi və güman eləmək olmaz ki, şəhərin belə mərkəz küçəsində bu boyda daşı qoysunlar qalsın. Yavuq gəlib gördüm downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|