Aparan yol kimi
Yüklə 320 Kb. Pdf görüntüsü
|
Kuad Mammjdo’ l^u|turgiya.effektivlj h?yal to foaliyvatj аватар yçl onlann ciddi ümumi və xüsusi kulturoloji hazırlığının həyata keçirilməsini tələb edir. Əfsuslar olsun ki, respublikada hələ də dövlətin kulturoloji elm və təhsilinin Azərbaycan ictimaiyyətinin sosial-iqtisadi inkişafındakı rolunun qiymətləndirilməməsi halları mövcuddur və bu, milli mədəniyyətin effektiv inkişafında öz əksini tapmaya bilməz. Bu istiqamətdə Azərbaycanda kulturologiyanın təşəbbüsçüsü olan “Simürğ” Mədəniyyət assosiasiyasının çoxsaylı cəhdləri hələ də istənilən nəticəni vermir.-İndiyə qədər respublikada, həm müxtəlif istiqamət və səviyyəli mütəxəssislərin peşəkar hazırlığı, həm də xalqın ümumi mədəni səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyan kulturoloji təhsil və maarifin bütöv sistemi yaradılmamışdır. Bu baxımdan yalnız, kulturoloq mütəxəssislərin xüsusi hazırlığını həyata keçirən, Azərbaycan Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti xüsusiyyət təşkil edir. Ölkənin inkişafında kulturologiyanın strateji rolunun qiymətləndirilməməsinin əsas səbəblərindən biri odur ki, cəmiyyətdə mədəniyyət anlamı hələ də ikinci - “üstqurum”hadisəsi, başlıca olaraq, incəsənət, etika və mədəni irs kimi məhdud çərçivədə başa düşülür. Bütöv sosial sistem olan mədəniyyətin düzgün elmi anlamının olmaması, sosial-mədəni siyasətin prioritetlərinin düzgün seçilməsində, effektiv mədəni islahatm hazırlanması və keçirilməsində çətinliklər yaradır. Buna görə də dövlət tərəfindən respublikanın sovet dövründən qalmış mədəni sisteminin kökündən dəyişdirilməsi hələ də həyata keçirilməmişdir. Azərbaycan kulturoloqlarının elmi nailiyyətlərinin beynəlxalq nüfuz qazanmasına baxmayaraq, onlar Azərbaycanın özündə hələ də istifadə olunmurlar. TəhsilNazirliyinin təsdiq etdiyi tədris proqramlarında ali məktəblər üçün kulturologiya fənni qeyri-peşəkarcasına “mədəniyyətşünaslıq” kimi müəyyənləşdirilmişdir. 2002-ci ildə Nazirlik tərəfindən bu mühüm elmi fənnin ölkənin ali məktəblərində 144 saatdan az olmayan həcmdə öyrənilməsini nəzərdə tutan “Kulturologiya” monoqrafiyası tədris vəsaiti kimi təsdiq edilmişdir. Lakin indiyə qədər təcrübədə Nazirliyin 18 saatlıq həcmi nəzərdə tutan sərəncamı tətbiq olunur, orta məktəblərdə isə, kulturologiyanın bir hissəsi olan mədəniyyətşünaslıq tamamilə tədris olunmur. 1996-cı ildə Bakı Sosial İdarəetmə və Politologiya , eləcə də N.Tusi adına Pedaqoji 362 Fuad Mamırıxlov Kulturologiya effektivli havat v» faalivvata aparan vol Universitetdə kulturologiya kafedralan bağlanmışdı. Kulturologiyaya belə münasibəti izah etmək çətin olduğu qədər, ona haqq qazandırmaq da mümkün deyil. 2001-ci ildə Bakıda keçirilən mədəni siyasət problemləri üzrə Beynəlxalq kulturoloji konfransın tövsiyələrinə baxmayaraq, hələ indiyə qədər ölkədə mədəniyyət üzrə Milli Şura yaradılmamışdır, nə akademik institut, nə də kulturoloji tədqiqatlar mərkəzi var. Hələ də kulturologiya sahəsində dissertasiya müdafiəsi üzrə xüsusi şuralar təşkil edilməmiş, 1995-ci ildə azərbaycan ziyalılarının və BMT-nin Azərbaycandakı nümayəndəliyinin yardımı ilə təsis edilmiş Beynəlxalq dünya mədəniyyəti universitetinin fəaliyyəti üçün şərait yaradılmamışdır. Lakin nikbinliyi itirmədən ümid etmək olar ki, mədəniyyətin, onun tarixi missiyasının, eləcə də dövlətin inkişafında kulturologiyanın yaradıcı rolunun düzgün anlamı, gec və ya tez, baş verməlidir. Bu, nə qədər tez baş verərsə, kulturologiyaya hərtərəfli dövlət yardımı nə qədər tez baş verərsə, ölkəmiz üçün bir o qədər yaxşı olacaqdır. Qeyd olunmuş kəsrlər nəticəsində təşkilat və idarəetmə mədəniyyətinin inkişafı, məsuliyyət mədəniyyəti, həyattəminat mədəniyyəti, intellektual, mənəvi, siyasi, tibbi, ekoloji və mənəvi mədəniyyətin xüsusi diqqət tələb edən digər sahələri sosial-mədəni siyasətin diqqətindən kənarda qalmışdır. Buna baxmayaraq, milli mədəniyyətin inkişafinın bu strateji sahələri vətəndaş cəmiyyəti mədəniyyətinin formalaşdırılması, istehsal və idarəetmənin effektivliyinin yüksəldilməsi, davamlı inkişaf, yoxsulluğun azaldırlması və Azərbaycanda həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsi üçün həlledici əhəmiyyət daşıyır. Bunu əldə rəhbər tutaraq, ölkənin bütün ali məktəblərində kafedralarının açılması vacibdir, eləcə də. Azərbaycanın bütün məktəbləri və məktəbəqədər müəssisələrində xüsusi mədəniyyətşünaslıq kabinələrinin yaradılması zəruridir. Azərbaycanın bütün ali məktəblərdə kulturologiya, orta məktəb və məktəbəqədər müəssisələrdə isə mədəniyyətşünaslığın tədrisi interaktiv xarakter daşımalı, sistemli, yaradıcı və maraqlı olmalıdır. Bu zaman kitab, sənəd, işgüzar oyunlar, müsabiqələr, dövlət və ictimai xadimlərlə görüş, olimpiada, diskussiya, debat və digər formalardan istifadə edilməlidir. Məktəb işi təlim mühitinin demokratikləşməsinə yardım etməli, sinifdənxaric iş formalan ilə - 363 Fuad YUmmadot Kulturologiya effektivli hayat va Ы ПууЛэ aparan vol maraqlar üzrə klublar, dəyirmi masalar, diskussiya klubları və s ilə tamamlanmalıdır. Evdə təhsil və müstəqil hazırlığın da əhəmiiyyəti böyükdür. Sosial hadisə olan müasir dünya mədəniyyətinin miqyas və çoxcəhətliliyi bəşəriyyətin sosial-mədəni inkişafı haqqında sistemləşdirilmiş elmi biliklərin ötürülməsinin yeni forması olan ali kulturoloji təhsil'm xüsusi rolunu şərtləndirir. Azərbaycanın ali məktəblərindəki Kulturoloji təhsil azərbaycan mədəni dəyərlərinin nəsildən-nəslə qorunub yenidən hasil edilməsi nəinki yardım etməli, eləcə də onun modernləşdirilməsi tələbatlarını ödəməlidir. Bu məqsədlə,o, başqa xalq və dövlətlərin sosial-mədəni inkişaf təcrübəsinin tarixi təcrübəsi, onların ənənə, həyat fəaliyyəti texnologiyaları, başlıca nailiyyətləri, mədəni innovasiyalanvə inkişaf perspektivləri haqda bilikləri cəmiyyətə ötürmək funksiyasını terinə yetirməlidir. Demokratik ölkələrin təcrübəsinə istinadən, Azərbaycanın ali məktəblərində cəmiyyətin sosial inkişafının ən müxtəlif vəzifələrini yerinə yetirməyə qabil, dövlət quruculuğu və idarəçiliyi üzrə ümumi mədəniyyəti kifayət qədər yüksək səviyyəli yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin hazırlığını həyata keçirmək vacibdir. Kulturoloji təhsil kulturoloji mütəxəssislərin yüksək erudisiyasını, dövlətin və bütövlükdə cəmiyyətin, öz təşkilatının maraq və missiyası kontekstində öz fəaliyyətinin nəticə və perspektivlərini obyektiv qiymətləndirmək qabiliyyətini təmin etməlidir. Bununla belə, bu gün Azərbaycanda kulturoloqların təhsil və tərbiyə, incəsənət, elm, idarəetmə, informasiya və mətbuat, milli təhlükəsizlik, xarici siyasət (beynəlxalq münasibətlər), eləcə də qeyri- hökumət təşkilatlan şəbəkəsi, bələdiyyələr və mədəniyyətin digər digər sosial institutlan və sistem üzrə xüsusi hazırlığı böyük əhəmiyyət qazanmağa başlayır. Müasir kulturoloq yüksək ümumi və peşə biliklərinə, innovasiyalı təfəkkür, düzgün idarəetmə qərarlan çıxarma qabiliyyətinə,insanlarla işlərkən mütəhərrikliyə, sərt xarakterə malik olmalıdır. O, öz praktik fəaliyyətində bəşəriyyətin tarix boyu yaratdığı həyat texnologiyalan və nailiyyətləri üzrə bütün biliklərə istinad etməlidir. Kulturoloji hazırlıq tərəqqipərvər ölkələrin, ən əvvəl demokratik dövlətlərdə, dövlət və sosial idarəetmə, idarəetmə mədəniyyətinin dünya təcrübəsi sahəsində elmi-praktik 364 Fujid Məmmədov Kulturologiva effeklitli havat va faalivval» aparan vol nailiyyətlərinin öyrənilməsi və yaradıcı istifadəsi üçün xüsusi əhəmiyyətə malikdir. O, idarəetmənin mürəkkəb sistemli məsələlərinin düzgün həll edilməsi, dövlət və sosial idarəetmə sistemi inkişafını və effektivliyinin yüksəldilməsini təmin edən yeni texnologiyaların hazırlanması üçün qeyri-məhdud imkanlar açır. Tədqiqatçı-kulturoloqlar, müəllim və menecerlər qarşısında ümumi məsələlərlə birgə, xüsusi vəzifələr də durur. Belə ki, tədqiqatçı-kulturoloq müasir informasiya texnologiyalan və beynəlxalq informasiya banklanndan istifadə etməklə, zamanın tələblərinə cavab verən milli mədəniyyətin inkişafının idarəetmə metodlanna və tərəqqipərvər həyat texnologiyalanna əsaslanan yeni növ sosial-mədəni fəaliyyət və mədəni təşkilatlann modelləşdirilməsini həyata keçirmək qabiliyyətinə malik olmalıdır. Bu məsələnin həlli azərbaycan və digər xalqlann mədəni irs, ənənə, inkişaf təcrübəsi və ənənələrinin peşəkar tədqiqini, mədəniyyətlərin müqayisəli təhlilini keçirmək, respublikada davamlı sosial-mədəni inkişafa yardım edən, dünya mədəniyyətinin inkişaf tendensiyalannı ekstrapolyasiya etmək bacanğını nəzərdə tutur. Dünya mədəniyyəti kontekstində Azərbaycan mədəniyyətinin inkişaf vəziyyəti,mədəniyyət sahəsində qanunverici və nəzarətçi siyasət, mədəniyyət abidələrinin mühafizə vəziyyəti, mədəniyyət müəssisələrinin innovasiyalı fəaliyyəti, mədəni yeniliklərin tətbiq vəziyyəti, mədəniyyətin dəyişilməsi prosesi, mədəni mübadilə, əməkdaşlıq və s. tədqiqat obyekti olmalıdır. Tədqiqatçı kulturoloqun inkişafı və peşəkar kimi formalaşması üçün milli və xarici ölkə elmi- tədqiqat fəaliyyəti təcrübəsinin, eləcə də, tədqiqatların təşkili təcrübəsi, konfrans, seminar, treninq, kulturologiya üzrə məcmuə və əsərlərin nəşrinin mühüm əhəmiyyəti vardır. Müəllim-kulturoloq dünya və milli mədəniyyət tarixi və nəzəriyyəsini beynəlxalq təhsil standartlarına uyğun novasiyalı metodların tətbiqi ilə tədris etməklə respublikada kulturoloji təhsilin yüksək keyfiyyətini təmin etməlidir. Tədris dünya kulıturologiyasının ən yeni nailiyyətləri əsasında proqressiv kompüter texnologiyalarından istifadə etməklə, yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin - dövlət idarəçiliyinin müxtəlif sahələrində çalışan alim, incəsənət xadimləri, mütəxəssislərin cəlb edilməsi ilə keçirilməlidir. 365 Yüklə 320 Kb. Dostları ilə paylaş:
|