Azer-dili 5s Derslik 2016 Layout 1
Yüklə 3,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SÖZ EHTİYATI
- Nümunə: qoçaqdırlap qoçaqdır 8.
- Çap üçün deyil Çap üçün deyil
- SÖZLÜK yumruq – кулак şapalaq – пощечина biçmək – косить dəstələmək – собрать в букет çıraqban etmək – ярко освещать SÖZ EHTİYATI
Nəbiyə hay verir obalar, ellər, El gücüdür daşqın çaylar, gur sellər. Elobadan kənar bükülür bellər, Alar qüvvət , gücü elindən Nəbi! Elobanı salmaz dilindən Nəbi! Xalq Nəbini sevdiyi və ona kömək etdiyi kimi, Nəbi də onların köməyinə çatırdı. O zaman zalım bəylər və çar hökumətinin qulluqçuları–naçalniklər, pristavlar Nəbinin qorxusundan rahat otura bilmirdilər. Nəbi əlində tüfəng, Bozatın belində camaatın köməyinə çatır, zalımları cəzalandırırdı. Xalq isə onun bu yaxşılığını unutmur, öz mahnılarında ona məhəbbətini bildirirdi. Uzun illər çar hökuməti idarələrinin başçılarını qorxudan Nəbini 1896cı ildə gecə yatdığı yerdə xaincəsinə öldürdülər. O vaxtdan çox illər keçsə də, xalqımız Nəbini unutmur. Onun haqqında qoşulan mahnılar hələ də dillər əzbəridir. 1. Hansı sual mətnə uyğun deyil? 1) Nəbi çar hökumətinin hansı zabitini öldürmüşdü? 2) Xalq nə üçün Nəbini sevirdi? 3) Nəbini qaçaq edən hansı səbəblər idi? 4) Hökumət adamları niyə Həcəri tutub həbsxanaya saldılar? 5) Nəbini necə öldürdülər? 2. Xalq Nəbini çox sevdiyi üçün onun haqqında “Qaçaq Nəbi” dastanını yaratmışdı. Bu dastanı hamı sevəsevə oxuyur. Sizcə, xalq necə insanlar haqqında dastanlar qoşur? Bu barədə fikirlərinizi yoldaşlarınızla bölüşün. 85 SÖZLÜK təxminən – приблизительно qaçaq – беглец qudurğan – обнаглевший həbsxana – темница, тюрьма qulluqçular – здесь: служащие xaincəsinə – предательски zalım – злодей SÖZ EHTİYATI dillər əzbəri olmaq – стать известным çar hökuməti – царское правительство intiqam almaq – мстить qazamat – тюрьма qandalaq – кандалы Çap üçün deyil Çap üçün deyil 3. Daha hansı xalq qəhrəmanlarını tanıyırsınız? Onların haqqında haradan məlumat almısınız? Bildiklərinizi yazın. 4. Aşağıdakı cümləni necə davam etdirmək olar? Düşmənlər Nəbidən ona görə qorxurdular ki, ... A) Aşıqlar hər yerdə onu tərif edirdilər. B) Nəbi həbsxana keşikçilərini qırıb Həcəri xilas etmişdi. C) Xalq onun qaçaq düşdüyünü bilir, ondan kömək istəyirdi. Ç) Nəbi sakit oturmur, zalımlardan intiqam alırdı. 5. Hansı atalar sözləri mətnin məzmununa uyğun deyil? A) İgid ölər, adı qalar. B) El gücü, sel gücü. C) Ehtiyat igidin yaraşığıdır. D) Qorxan gözə çöp düşər. 6. Aşağıdakı cümlələri oxuyun, tərcümə edin, sonra dəftərinizə yazın. 1) Приблизительно 150 лет тому назад в Карабахе жил смелый человек по имени Наби. 2) Наби мстил богатым людям за их неспра ведливое отношение к народу. 3) Народ любил Наби за его честность и справедливость. 7. Nəbiyə aid olan keyfiyyətləri dəftərinizə yazın. “Ən, lap, çox, az, ala, daha, təhər, açıq, tünd” sözlərindən hansılarını tapdığınız sözlərə əlavə etsəniz, Nəbini daha güclü qəhrəman kimi təsəvvür etmək olar? Nəbi qoçaqdır, ..., ... , ... , ... , ... , ... Nümunə: qoçaqdırlap qoçaqdır 8. Aşağıdakı cərgələrdən hər birində sifətlərdən biri digərlərindən fərqlənir. Fərqli olanı göstərin. a) daşqın çaylar b) gur sellər c) ən böyük a) bomboz at b) yamyaşıl çəmən c) güclü düşmən a) xain düşmən b) vəfalı dost c) çox yaxşı adam a) açıqsarı b) uzunsov c) tündgöy 9. Mətndə qırmızı rəngdə verilmiş ifadələri bir sözlə əvəz edib cüm lələri yenidən oxuyun və hər iki variantı müqayisə edin. Hansı variantı işlətmək istərdiniz? 10. Mətndə yaşıl rəngdə verilmiş “qırmaq” sözünü hansı sözlə əvəz etmək olar? Bəs aşağıdakı cümlələrdə bu sözün əvəzinə hansı sözləri işlədə bilərsiniz? Həmin sözləri tapıb qarşılarında yazın: 1) Ayxan özü də bilmədən pəncərənin şüşəsini qırdı ( – ). 2) Ülkər heyva ağacından bir heyva qırdı (– ). 86 Çap üçün deyil Çap üçün deyil 3) Nənəm bayaqdan mağazadan aldığı qəndi qırır ( – ). 4) Bu xəstəlik çöl quşlarının bəzi növlərini qırdı ( – ). 5) Odunçu hər gün səhər qalxıb meşəyə gedər, axşama qədər odun qırardı ( – ). Əl Rafiq Yusifoğlu 11. Şeiri oxudunuz. İnsan əli nələri bacarır? Şeirdən istifadə etməklə sxem ləri tamamlayın və cümlələri dəftərinizə köçürün. 12. Sualların yerinə uyğun gələn sözləri qoymaqla, dəftərinizə köçürün. Bəstəkar nə? nə edir? Şair nə? nə edir? Balıqçı nə? nə edir? Rəssam nə? nə edir? 87 SÖZLÜK yumruq – кулак şapalaq – пощечина biçmək – косить dəstələmək – собрать в букет çıraqban etmək – ярко освещать SÖZ EHTİYATI qurubyaratmaq – строить ələlə vermək – дружно браться за руки Gül dərib dəstələyir. Əl yazır, şəkil çəkir, Əl mahnı . Güc çatmaz gücümüzə Vermişiksə ələlə. Əl çıraqban, eləyib Neçə şəhəri, kəndi. Əl bizi yedirəndi, Əl bizi geydirəndi. Əl havadı, əl sudu, Əl işıqdı elə bil. Ömrümgünüm, əl təkcə Yumruq, şapalaq deyil... Oğlum deyir:– Ay ata, Bir mənim əlimə bax: Yumanda yumruq olur, Açandasa şapalaq . Ata gülür, üzündən Nur tökülür elə bil. Deyir: – Oğlum, əl təkcə Yumruq, şapalaq deyil. Əl qurub yaradandı, Əl biçəndi, əkəndi. Əl körpülər salandı, Əl kanallar çəkəndi. Əl dosta vermək üçün Əl ... ... qurubyarandandır. ... Əl ... ... ... ... Çap üçün deyil Çap üçün deyil Yüklə 3,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|